ΜΙΚΡΕΣ ΕΓΧΩΡΙΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΟΥΝ ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΟΥΣ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΟΥΣ ΚΟΛΟΣΣΟΥΣ * ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΟ ΑΓΝΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΧΩΡΙΣ ΧΗΜΙΚΑ
Από τη λάμψη πέρασε στις Συμπληγάδες, αλλά κατόρθωσε με τρομακτικές απώλειες να επιβιώσει. Τα εισαγόμενα σαμπουάν και τα αφρόλουτρα σε εντυπωσιακές συσκευασίες και κυρίως τα συνθετικά απορρυπαντικά των πολυεθνικών εταιρειών το σακάτεψαν.
Οι περισσότεροι Ελληνες σαπωνοποιοί γονάτισαν απ' τον ανελέητο πόλεμο και δεν κατόρθωσαν ν' ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς. Σήμερα που η τάση για λιγότερα χημικά στη ζωή μας κερδίζει έδαφος, το σαπούνι ελαιολάδου ατενίζει το μέλλον με καλύτερους οιωνούς. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν: σκόνη ελαιολάδου για πλυντήρια, made in Greece.
Δαυίδ εναντίον Γολιάθ μπορεί να χαρακτηριστεί η άνιση μάχη που δίνουν ελληνικές εταιρείες, δύο συνεταιριστικές, η Ανώνυμος Βιομηχανική Εταιρεία «Ανατολή» (ΑΒΕΑ) κι η Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου (ΛΕΣΕΛ), και μία ιδιωτική, το «Αρκάδι», απέναντι σε ξένους κολοσσούς απορρυπαντικών, που διαθέτουν υπέρογκα ποσά για διαφήμιση και ισχυρό brand name στην παγκόσμια αγορά. Σκόνη πλυντηρίου από ελαιόλαδο έχει παράξει και η ιδιωτική εταιρεία «Αγνό», στο Σχηματάρι Βοιωτίας, που, μετά από περιπέτειες και δικαστήρια, έχει προχωρήσει το τελευταίο διάστημα σε απολύσεις μέρους του προσωπικού.
Η μόδα κι η διαφήμιση επί πολλές δεκαετίες γκρέμισαν το σαπούνι ελαιολάδου απ' το βάθρο του. Με ευθύνη και των εταιρειών, πολλοί Ελληνες καταναλωτές αγνοούν ότι κυκλοφορούν εγχώρια οικολογικά απορρυπαντικά πλυντηρίου, που δεν επιβαρύνουν επιδερμίδες και περιβάλλον με χημικά. Πέρα απ' την άγνοια και την καχυποψία της Ελληνίδας για την αποτελεσματικότητά τους, τα προβλήματα ρευστότητας, τις όποιες αδυναμίες στη συσκευασία, το επιχειρηματικό παιχνίδι κρίνεται στα ράφια. Κατά κανόνα, οι μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ επιβάλλουν «πόρτα εισόδου» και «ράφι». Απαιτούν χαράτσια για ράφια που χτυπούν απευθείας στο μάτι του καταναλωτή, ενώ υποχρεώνουν εταιρείες να προβαίνουν τακτικά σε διαφημιστικές καμπάνιες. Για τις μικρές ελληνικές εταιρείες, ανεξάρτητα απ' το προϊόν που παράγουν, είναι σχεδόν ακατόρθωτο ν' ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τους.
Πέρα απ' τα σαπούνια ελαιολάδου, στα ράφια των μεγάλων αλυσίδων κυριαρχούν κι άλλα ελληνικών ή ξένων εταιρειών από λάδι κοκοφοίνικα, καρύδας, μέλι, βασιλικό πολτό. Κυρίως όμως από ζωικά λίπη, χοιρινά ή μοσχαρίσια, τα οποία προέρχονται από Τουρκία ή ΗΠΑ αντίστοιχα κ.ά
Από τη λάμψη πέρασε στις Συμπληγάδες, αλλά κατόρθωσε με τρομακτικές απώλειες να επιβιώσει. Τα εισαγόμενα σαμπουάν και τα αφρόλουτρα σε εντυπωσιακές συσκευασίες και κυρίως τα συνθετικά απορρυπαντικά των πολυεθνικών εταιρειών το σακάτεψαν.
Οι περισσότεροι Ελληνες σαπωνοποιοί γονάτισαν απ' τον ανελέητο πόλεμο και δεν κατόρθωσαν ν' ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς. Σήμερα που η τάση για λιγότερα χημικά στη ζωή μας κερδίζει έδαφος, το σαπούνι ελαιολάδου ατενίζει το μέλλον με καλύτερους οιωνούς. Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν: σκόνη ελαιολάδου για πλυντήρια, made in Greece.
Δαυίδ εναντίον Γολιάθ μπορεί να χαρακτηριστεί η άνιση μάχη που δίνουν ελληνικές εταιρείες, δύο συνεταιριστικές, η Ανώνυμος Βιομηχανική Εταιρεία «Ανατολή» (ΑΒΕΑ) κι η Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου (ΛΕΣΕΛ), και μία ιδιωτική, το «Αρκάδι», απέναντι σε ξένους κολοσσούς απορρυπαντικών, που διαθέτουν υπέρογκα ποσά για διαφήμιση και ισχυρό brand name στην παγκόσμια αγορά. Σκόνη πλυντηρίου από ελαιόλαδο έχει παράξει και η ιδιωτική εταιρεία «Αγνό», στο Σχηματάρι Βοιωτίας, που, μετά από περιπέτειες και δικαστήρια, έχει προχωρήσει το τελευταίο διάστημα σε απολύσεις μέρους του προσωπικού.
Η μόδα κι η διαφήμιση επί πολλές δεκαετίες γκρέμισαν το σαπούνι ελαιολάδου απ' το βάθρο του. Με ευθύνη και των εταιρειών, πολλοί Ελληνες καταναλωτές αγνοούν ότι κυκλοφορούν εγχώρια οικολογικά απορρυπαντικά πλυντηρίου, που δεν επιβαρύνουν επιδερμίδες και περιβάλλον με χημικά. Πέρα απ' την άγνοια και την καχυποψία της Ελληνίδας για την αποτελεσματικότητά τους, τα προβλήματα ρευστότητας, τις όποιες αδυναμίες στη συσκευασία, το επιχειρηματικό παιχνίδι κρίνεται στα ράφια. Κατά κανόνα, οι μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ επιβάλλουν «πόρτα εισόδου» και «ράφι». Απαιτούν χαράτσια για ράφια που χτυπούν απευθείας στο μάτι του καταναλωτή, ενώ υποχρεώνουν εταιρείες να προβαίνουν τακτικά σε διαφημιστικές καμπάνιες. Για τις μικρές ελληνικές εταιρείες, ανεξάρτητα απ' το προϊόν που παράγουν, είναι σχεδόν ακατόρθωτο ν' ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τους.
Πέρα απ' τα σαπούνια ελαιολάδου, στα ράφια των μεγάλων αλυσίδων κυριαρχούν κι άλλα ελληνικών ή ξένων εταιρειών από λάδι κοκοφοίνικα, καρύδας, μέλι, βασιλικό πολτό. Κυρίως όμως από ζωικά λίπη, χοιρινά ή μοσχαρίσια, τα οποία προέρχονται από Τουρκία ή ΗΠΑ αντίστοιχα κ.ά
Από τα καζάνια που ετοίμαζαν οι γυναίκες για το νοικοκυριό του σπιτιού ώς τα ράφια των σουπερμάρκετ, το σαπούνι ελαιολάδου πέρασε από σαράντα κύματα.
Πρώτη ύλη για το σαπούνι ελαιολάδου αποτελούν τα ελαιόλαδα υψηλής οξύτητας και οι ελαιόπαστες που προκύπτουν απ' την κατεργασία τους. Επειδή ενυδατώνουν και προστατεύουν το δέρμα, χωρίς να προκαλούν ερεθισμούς, τα συστήνουν για χρήση παιδίατροι, δερματολόγοι, γυναικολόγοι.
Το σαπούνι, για τις ελαιοκομικές περιοχές και ιδίως για τη Λέσβο και λιγότερο για την Κέρκυρα, την Κρήτη και την Πελοπόννησο, στάθηκε κινητήριος μοχλός της οικονομίας. Την τέχνη της σαπωνοποίησης οι Κρητικοί τη διδάχτηκαν το 18ο αιώνα από Γάλλους, ενώ κύριοι ανταγωνιστές τους ήταν οι Πελοποννήσιοι.
20 τόνοι το χρόνο
Η σαπωνοποιία Μπαζάκη-Πατούνη, δυο Ηπειρωτών απ' τους Καλαρίτες Ιωαννίνων, ιδρύθηκε στη Ζάκυνθο το 1850 και το 1891 δημιουργήθηκε παράρτημα στην Κέρκυρα. Στα εργοστάσιά της, παρήγε 20 τόνους σαπουνιού το χρόνο και πραγματοποιούσε εξαγωγές. Σαπωνοποιός 5ης γενιάς, ο Απόστολος Πατούνης πέρασε περιπέτειες εξαιτίας της διαμάχης με τους ιδιοκτήτες του κτιρίου, στην πλατεία Σαρόκο στην Κέρκυρα. Το σαπωνοποιείο λειτουργεί με μεθόδους του προηγούμενου αιώνα και διατηρήθηκε εξαιτίας της πίεσης της τοπικής κοινωνίας. Το κτίριο έχει αναγνωριστεί ως διατηρητέο μνημείο από το υπουργείο Πολιτισμού.
Στα τέλη του 19ου αιώνα η ετήσια παραγωγή σαπουνιού στη Λέσβο, από τα 11 εκατομμύρια ελαιόδεντρά της, έφτανε τους 3.800 τόνους. Στη Λέσβο ιδρύθηκε το 1870 η εταιρεία Δημήτρη Παπουτσάνη, που το 1913 μετακόμισε στον Πειραιά και αρκετές δεκαετίες αργότερα, στη Ριτσώνα. Η εταιρεία Παπουτσάνη ασχολήθηκε κατεξοχήν με αρωματικά σαπούνια. Από οικογένεια Μυτιληνιών σαπωνοποιών προερχόταν και ο νομπελίστας ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης (Αλεπουδέλλης). Το εργοστάσιο στον Πειραιά πέρασε αργότερα στα χέρια της οικογένειας Αρη Παπαναγιώτου με το σαπούνι «Ασσος». Το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου θυμίζει την περίοδο αίγλης του νησιού, που το σαπούνι ελαιολάδου, σε περίτεχνες συσκευασίες, κυριαρχούσε στη Μικρά Ασία και τον Πόντο.
Οι πωλήσεις στο σαπούνι ελαιολάδου μειώθηκαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά το αποφασιστικό πλήγμα ήρθε στα τέλη της δεκαετίας του '50, με την εμφάνιση των συνθετικών απορρυπαντικών. Ως τα μέσα της δεκαετίας του 1960, σύμφωνα με το βιβλίο του Πρ. Μαντζάρογλου, λειτουργούσαν στο νησί τουλάχιστον 17 εταιρείες ελαιολάδων-σαπουνιών. Από τόσες επιχειρήσεις στη Μυτιλήνη έμεινε όρθια η Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου (ΛΕΣΕΛ), με εργοστάσιο στα Πάμφιλα και ελάχιστες μικρές επιχειρήσεις.
Δειλά δειλά το σαπούνι ελαιολάδου τα τελευταία χρόνια ξανακερδίζει έδαφος στις εξαγωγές και στις τουριστικές περιοχές της χώρας. Μικροί παραγωγοί δημιουργούν κυρίως διακοσμητικά σαπούνια, που είτε είναι αποκλειστικά ελαιολάδου είτε περιέχουν εκχυλίσματα βοτάνων.
«Το σαπούνι μας είναι παραδοσιακό· δεν μπαίνουν ούτε αρωματικά ούτε κάνουμε προσμίξεις», λέει ο πρόεδρος της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου, Αλέκος Γιατζιτζόγλου. «Το αγοράζουν στην Κίνα και την Ιαπωνία, όπου εξάγουμε περίπου 130-150 τόνους το χρόνο. Δεν βάζουμε χημικά ούτε ζωικά λιπαρά. Η ΛΕΣΕΛ απαρτίζεται από 62 πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς της Λέσβου και αριθμεί 13.000 μέλη. Είμαστε από τους κυριότερους παίκτες στην αγορά λαδιού. Το σαπούνι το διαθέτουμε εκτός Ελλάδας, γιατί απ' τις αλυσίδες σουπερμάρκετ φτάνουμε να πληρωνόμαστε έπειτα από μήνες. Είναι σαν να τις χρηματοδοτούμε εμείς».
Πρώτη κυκλοφόρησε απορρυπαντικό ελαιολάδου σε σκόνη η ΑΒΕΑ, στην οποία υπάγονται σήμερα όλοι οι ελαιουργικοί συνεταιρισμοί του Νομού Χανίων, εξηγεί ο χημικός μηχανικός Ανδρέας Γεωργουσάκης.
Το 1971 κυκλοφόρησε τρία προϊόντα: σκόνη πλυντηρίου για μωρά χωρίς προσμίξεις, για πλύσιμο στο χέρι και το πλυντήριο. Οι πωλήσεις ήταν σταθερές επί πολλά χρόνια, 10 τόνοι ετησίως, στο Νομό Χανίων, σε σακουλάκια του ενός κιλού.
Μακρά θητεία
Η εταιρεία ξεκίνησε ως ιδιωτική βιομηχανία το 1889, με ιδρυτή το Γάλλο χημικό Ιούλιο Δέη, για παραγωγή πυρηνελαίου απ' την επεξεργασία ελαιοπυρήνα. Το 1917 πέρασε στα χέρια τεσσάρων Χανιωτών επιχειρηματιών, που επεκτάθηκαν σε εμπορία-επεξεργασία ελαιολάδου και σαπωνοποιία, ενώ απ' το 1951 έχει συνεταιριστικό χαρακτήρα. Με κύρια ενασχόληση το ελαιόλαδο, το σαπωνοποιείο της εδρεύει στο Δήμο Κεραμειών Χανίων κι έχει σημαντική εξαγωγική δραστηριότητα. Πουλά πλέον μόνο μια σκόνη ελαιολάδου για πλυντήριο σε όλη την Κρήτη.
Μακρά θητεία σε ελαιόλαδα, σαπούνι και σκόνη πλυντηρίου έχει και η Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λέσβου, που ιδρύθηκε το 1929, με την επωνυμία Λεσβιακά Συνεταιριστικά Ελαιόλαδα (ΛΕΣΕΛ), εξηγεί ο πρόεδρός της Αλέκος Γιατζιτζόγλου. «Σκόνες πλυντηρίου έχουμε ήδη δημιουργήσει απ' το 1985, επειδή η Μυτιλήνη έχει πολλά χοντρά λάδια. Δεν είναι όμως αυτή η κύρια δραστηριότητά μας».
Πιο συστηματική προσπάθεια προβολής έχει κάνει η ιδιωτική εταιρεία «Αρκάδι», με ιδρυτή τον σπουδαγμένο στη Γαλλία οικονομολόγο Γεώργιο Μαλικούτη. Σήμερα τα ηνία έχουν αναλάβει οι εγγονές του. Η οικογενειακή επιχείρηση, με 20 άτομα προσωπικό, ιδρύθηκε το 1946 στο κέντρο της Αθήνας κι ασχολήθηκε με την εμπορία πλάκας σαπουνιού, που παραγόταν στην Κρήτη.
Πρωτοκυκλοφόρησε το 1951 απ' το εργοστάσιο στου Ρέντη το ομώνυμο φυσικό σαπούνι ελαιολάδου σε νιφάδες και κατέκτησε στην πορεία σημαντικό μερίδιο στην ελληνική αγορά.
Φέτος, λάνσαρε τη σκόνη πλυντηρίου από ελαιόλαδο, η οποία μέσω μεγάλων αλυσίδων σουπερμάρκετ πάει σ' όλη την εγχώρια αγορά. Οπως μας είπαν, η προσπάθεια για το φυσικό απορρυπαντικό ελαιολάδου, βασισμένο σε σαπούνι, με 20 μεζούρες λευκό ή πράσινο, ήταν μια κίνηση υψηλού ρίσκου. Η εταιρεία εδρεύει στον Ασπρόπυργο στη Σπασμένη Πέτρα, το όνομά της ήταν ήδη γνωστό στο αγοραστικό κοινό στα σουπερμάρκετ από το ομώνυμο σαπούνι ελαιολάδου κι αυτό τη βοήθησε.
Πρώτη ύλη
«Παίρνουμε πρώτη ύλη από την Κρήτη, τη Μυτιλήνη, την Πελοπόννησο. Το δυσκολότερο πράγμα για ένα νέο προϊόν στην αγορά είναι ο καταναλωτής να το δοκιμάσει και να το κάνει συνήθεια. Συχνά ξεχνούν ακόμη και να κοιτάξουν τις οδηγίες χρήσης, ότι το απορρυπαντικό ελαιολάδου μπαίνει κατ' ευθείαν στον κάδο. Γενικά, είμαστε αισιόδοξοι, παρά τις δυσκολίες της αγοράς, έχει τύχει αποδοχής, ιδίως από νέες μητέρες. Είναι οικολογικό προϊόν, δεν δημιουργεί προβλήματα στις επιδερμίδες και στο περιβάλλον και δεν χρειάζεται υψηλές θερμοκρασίες για να δράσει στους λεκέδες», τονίζει η πρόεδρος-διευθύνουσα σύμβουλος στο «Αρκάδι», Μαρία Μαλικούτη.
πηγη: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
