Υπό εξαφάνιση το πρόβατο της Λέσβου

Από περίπου 30 ελληνικές φυλές προβάτων, που υπήρχαν στο παρελθόν, μόλις 6-7 παραμένουν κυρίαρχες, δηλαδή διαθέτουν ικανό αριθμό ζώων, ώστε να μη χρειαστεί προσπάθεια να σωθούν.

Περίπου 400 παραγωγοί έχουν ενταχθεί την τελευταία 12ετία σε συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για να σωθούν οι ντόπιες φυλές αγροτικών ζώων.

Ομως, γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, οικονομική δυσπραγία του δημόσιου τομέα, που συρρικνώνει σταθμούς γεωργικής έρευνας του ΕΘΙΑΓΕ, που ασχολήθηκαν με τη φιλοξενία απειλούμενων ζώων, άγνοια και κοινωνικοί λόγοι εμποδίζουν τη διατήρησή τους.

Η μεγαλύτερη καταστροφή στις αυτόχθονες φυλές προβάτων έγινε στις δεκαετίες '60 και ιδίως του '80. Υπήρξε η λανθασμένη αντίληψη ότι αν γαλακτοπαραγωγά ζώα του εξωτερικού έρθουν στην Ελλάδα θα δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στην κτηνοτροφία. Ετσι, είτε αγοράστηκαν είτε διασταυρώθηκαν ελληνικά πρόβατα κυρίως με τα γαλλικά λακόν και τα γερμανικά Φρισλανδίας.

Τα ξένα ζώα, μας εξήγησε ο ζωοτέχνης Βασίλης Παππάς, κατά κανόνα δεν κατόρθωσαν να προσαρμοστούν στις ελληνικές κλιματικές συνθήκες και στο ανάγλυφο του εδάφους. Σταδιακά μείωσαν την παραγωγή γάλακτος κι εμφάνισαν ασθένειες.

10 εκατ. πρόβατα

Μετακινήσεις έγιναν και στο εσωτερικό, με την αγορά γαλακτοπαραγωγών προβάτων από άλλες περιοχές. Απέδωσαν μόνον όπου οι συνθήκες ήταν παρόμοιες. Μοναδική διασταύρωση, που έγινε σε ελεγχόμενες επιστημονικά συνθήκες και πέτυχε, ήταν του πρόβατου Αρτας με το Φρισλανδίας Γερμανίας, που δημιούργησε το ανθεκτικό «Φριζάρτα».

Το ζωικό κεφάλαιο της Ελλάδας σε πρόβατα ανέρχεται σήμερα σε περίπου 10 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα περίπου 9,5 εκατομμύρια προέρχονται από διασταυρώσεις, μας ανέφερε η δρ Μάτα Τριβιζάκη απ' το Κέντρο Γενετικής Βελτίωσης Θεσσαλονίκης, ένα εκ των 5 που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα. Απειλούμενη θεωρείται κάποια φυλή πρόβατου όταν έχει πληθυσμό κάτω των 10.000.

Λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων όμως, ο κατάλογος δεν είναι ανοιχτός, με την έννοια ότι αν μια εγχώρια φυλή θεωρείται εξαφανισμένη και βρεθεί έστω κι ένα πρόβατο, ο κτηνοτρόφος δεν μπορεί να πάρει επιδότηση! Προσπάθειες γίνονται τώρα να χαρακτηριστεί το πρόβατο Σερρών υπό εξαφάνιση.

Καθώς προϋπόθεση για να ενταχθεί κάποιος στο πρόγραμμα είναι να ζει στις περιοχές που αναγράφονται στο προεδρικό διάταγμα και να εκτρέφει την τοπική απειλούμενη φυλή, αν ένας κτηνοτρόφος έχει πρόβατα απειλούμενης φυλής, αλλά ζει σε άλλη περιοχή,δεν δικαιούται ενίσχυση. Παραγωγός λ.χ. που εκτρέφει το απειλούμενο πρόβατο Αργους, δεν παίρνει επιδότηση, επειδή ζει στη Μεσσήνη!

Πιο δύσκολο είναι να διατηρηθούν οι ελληνικές νομαδικές φυλές προβάτων, αφού εγκαταλείπεται η νομαδική κτηνοτροφία. Σήμερα, μεγαλύτερη ζήτηση στην αγορά έχουν τα χιώτικα πρόβατα, τα φριζάρτα ως γαλακτοπαραγωγά, αλλά κι εκείνα της Μυτιλήνης.

Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πλην των μεσογειακών. Τα ελληνικά πρόβατα παράγουν γάλα, ενώ συνήθως τα ευρωπαϊκά εκτρέφονται για το μαλλί ή το κρέας τους, εξήγησε ο ομότιμος καθηγητής στο ΤΕΙ Ζωικής Παραγωγής, Γιάννης Κάτανος. Ο ίδιος μας ανέφερε ότι στην Ευρώπη των «15» η Ελλάδα κατείχε το 25% των γαλακτοπαραγωγών προβάτων της Ευρώπης και το 50% του γίδινου γάλακτος.

_____________________________

Η «Αμάλθεια»

Η «Αμάλθεια», Ελληνική Εταιρεία Προστασίας και Διάσωσης των Αυτόχθονων Φυλών Κατοικιδίων (Αγροτικών και Οικόσιτων), είναι μη κυβερνητική οργάνωση που ασχολείται με τις ελληνικές εγχώριες φυλές, όχι μόνο προβάτων αλλά και βοοειδών, αλόγων, χοίρων, γατιών, σκύλων, πουλερικών κ.ά.

Δημιουργήθηκε τον Μάιο του 2007, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, κι έχει παράρτημα στην Αθήνα (τηλ.: 2310-933439, 210-6540814). Σύμφωνα με τον πρόεδρό της, κτηνίατρο Κώστα Παπαϊωάννου, η οργάνωση έχει φυσικά μέλη, ενώ συντονίζει τη δράση και άλλων 9 σωματείων, με στόχο την καταγραφή και τη διάσωση των εγχώριων φυλών.

Πρόγραμμα για απειλούμενες φυλές

Το πρόγραμμα για τις απειλούμενες αυτόχθονες φυλές αγροτικών ζώων εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 1998, με το Β' ΚΠΣ και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Ενταγμένοι είναι περίπου 400 δικαιούχοι, ενώ νέα προκήρυξη αναμένεται στις αρχές του 2011 απ' το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, προϋπολογισμού 10 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται απ' το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης κι ελληνικούς πόρους, σύμφωνα με τη γ.γ. του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, Γεωργία Μπαζώτη.

Στον κατάλογο των απειλούμενων προβάτων είναι οι φυλές: Καταφυγίου-Ρουμλουκίου Μακεδονίας, Κεφαλονιάς, Ικαρίας, Λευκίμμης Κέρκυρας, Κατσικά Ιωαννίνων, Αργους, Ζακύνθου, Φλώρινας-Πελαγονίας, Σαρακατσάνικο, Γλώσσας Σκοπέλου, Κύμης Ευβοίας, Αγρινίου, Δράμας, Θράκης, Καλαρρύτικο Ιωαννίνων, Πηλίου. Στο πρόγραμμα εντάσσονται, σύμφωνα με τον γεωπόνο Γιάννη Φερμαντζή: κάτοχοι απειλούμενων αγροτικών ζώων, τα οποία εκτρέφονται στις περιοχές που ζουν τα συγκεκριμένα είδη. Πρέπει να διαθέτουν άδεια ίδρυσης και λειτουργίας κτηνοτροφικής μονάδας, να έχουν εξασφαλίσει βοσκότοπο κ.ά.