15 χρόνια χωρίς τον Ανδρέα Παπανδρέου

Το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή τη συμπλήρωση 15 ετών από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου (23.06.1996) ψηφιοποίησε και παρουσιάζει  το ντοκιμαντέρ «Η ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ ΕΝΟΣ ΗΓΕΤΗ, ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ». Σύνδεσμος για να δείτε το ντοκιμαντερ :   http://www.ert-archives.gr/V3/public/page-assetview.aspx?tid=35729&tsz=0

Ο Γιώργος Δουατζής επιμελείται μιας αυτοβιογραφικής καταγραφής της πολιτικής και προσωπικής ζωής του μεγάλου πολιτικού, που εμπλουτίζεται με μαρτυρίες πολιτικών προσώπων, όπως του Γιάννη Χαραλαμπόπουλου, της Μελίνας Μερκούρη και του Κάρολου Παπούλια και ανθρώπων του οικογενειακού του περιβάλλοντος, όπως των παιδιών του Νίκου, Γιώργου και Σοφίας Παπανδρέου.

Μέσα από τη συνέντευξή του, ο Α. Παπανδρέου αφηγείται στιγμές της νεανικής του ηλικίας, την αρχή της πολιτικής του δράσης στην περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά το 1936, τα φοιτητικά του χρόνια και την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ως οικονομολόγου στην Αμερική.

Μιλάει για την είσοδό του στην πολιτική, με την εκλογή του ως βουλευτή της Ένωσης Κέντρου το 1964, σχολιάζει τα γεγονότα του Ιουλίου του 1965, αφηγείται τη σύλληψή του από το καθεστώς των συνταγματαρχών το 1967 και την αντιστασιακή του δράση στο εξωτερικό την περίοδο της δικτατορίας, με την ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος (ΠΑΚ).

Θυμάται τη στιγμή της επιστροφής του στην Ελλάδα το 1974, αναφέρεται στην ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ), στην εκλογή του στο πρωθυπουργικό αξίωμα στις εκλογές του 1981 και του 1985. ενώ σχολιάζει το αποτέλεσμα των εκλογών του Ιουνίου 1989, την κυβέρνηση Τζανετάκη και την παραπομπή του στο Ειδικό Δικαστήριο.

Στο τελευταίο μέρος της συνέντευξής του, ο Α. Παπανδρέου μεταξύ άλλων αναφέρεται στις σχέσεις Ελλάδας-Αμερικής το 1964, στη διαχείριση της ελληνοτουρκικής κρίσης του 1987 και εκφράζει τη γνώμη του για άλλες πολιτικές προσωπικότητες του τόπου.

Στο αφιέρωμα παρεμβάλλεται πλούσιο φωτογραφικό, οπτικοακουστικό και ηχητικό αρχειακό υλικό, όπως ένα απόσπασμα συνέντευξης του Α. Παπανδρέου στη Βαυαρική Ραδιοφωνία και τον Παύλο Μπακογιάννη, πλάνα από την περίοδο της δικτατορίας στο εξωτερικό και από την επιστροφή του στην Ελλάδα μετά την πτώση του καθεστώτος, από την περίοδο της Πρωθυπουργίας του και την επαφή του με ξένους ηγέτες, καθώς και στιγμιότυπα με σκηνές από την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή.

Δημοσιογραφική Έρευνα-Επιμέλεια: Γιώργος Δουατζής Σκηνοθεσία: Σταύρος Στρατηγάκος Διεύθυνση Παραγωγής: Γιάννης Γενιτσαριώτης, Περικλής Παπαδημητρίου ------------------------------------------------------------------

Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου (5 Φεβρουαρίου 1919 – 23 Ιουνίου 1996) ήταν Έλληνας πολιτικός, πρόεδρος και ιδρυτής του ΠΑΚ και αργότερα του ΠΑ.ΣΟ.Κ., του οποίου η ιδρυτική διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «Εθνική Ανεξαρτησία - Λαϊκή Κυριαρχία - Κοινωνική Απελευθέρωση». Διετέλεσε πρωθυπουργός τις περιόδους 1981-1989 και 1993-1996. Ήταν γιος του επίσης πρώην πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, ο οποίος ήταν γνωστός και ως «Γέρος της Δημοκρατίας». Μητέρα του ήταν η Σοφία Μινέικο κόρη του Πολωνού Ζίγκμουντ Μινέικο. O γιος του Γεώργιος Α. Παπανδρέου είναι από το 2004 έως σήμερα πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και πρωθυπουργός της Ελλάδας από το 2009. Υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή: σε έρευνα της εταιρίας Public Issue για την εφημερίδα Καθημερινή τον Δεκέμβριο του 2007, η πρώτη κυβέρνησή του αναδείχθηκε η καλύτερη της Μεταπολίτευσης και ο ίδιος ο σημαντικότερος πρωθυπουργός της περιόδου. Ομοίως, σε δημοσκόπηση της εταιρίας Focus για την εφημερίδα Real News τον Ιανουάριο του 2010, ψηφίσθηκε ως ο καλύτερος πρωθυπουργός μετά το 1974. Ήταν ίσως ο πολιτικός με τη μεγαλύτερη συμβολή στη διαμόρφωση του πολιτικού και κομματικού συστήματος στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανέτρεψε τον κυρίαρχο πολιτικό διαχωρισμό "Εθνικόφρονες-Κομμουνιστές" και στη θέση του επέβαλλε το δίπολο "Δεξιά-Αντιδεξιά". Το ΠΑΣΟΚ που δημιούργησε ήταν το πρώτο κόμμα εξουσίας στην ελληνική ιστορία με μαζική οργάνωση, αντί του παραδοσιακού κόμματος στελεχών, ένα πρότυπο οργάνωσης που θα υιοθετούσε από τον Παπανδρέου και η Νέα Δημοκρατία[2]. Από το κυβερνητικό του έργο ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική πολιτική ιστορία έχουν η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, ο εκδημοκρατισμός του συνδικαλιστικού κινήματος, η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας και του ΑΣΕΠ και η συνταγματική αναθεώρηση του 1985-1986, που καθιέρωσε το σύστημα κοινοβουλευτικής εξουσίας που ισχύει έως και σήμερα, περιορίζοντας δραστικά τις "βασιλικές" εξουσίες του Προέδρου. Άλλες σημαντικές μεταρρυθμίσεις κοινωνικού εκσυγχρονισμού της χώρας ήταν η νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, η ψήφος στα 18, η εισαγωγή του μονοτονικού συστήματος, η κατάργηση πλείστων μεταξικών και μετεμφυλιακών νόμων, όπως αυτοί του τεντιμποϊσμού και της κατασκοπείας, η απαγόρευση του αναχρονιστικού θεσμού της προίκας, οι ριζικές τομές στο Αστικό Δίκαιο, ιδιαίτερα δε στο Οικογενειακό Δίκαιο, και η παραχώρηση άδειας επιστροφής στην Ελλάδα στους πολιτικούς πρόσφυγες του Δημοκρατικού Στρατού.

-----------------------------------------------------------------

Ανδρέας Παπανδρέου: ο τελευταίος ηγέτης; του Αρη Δαβαράκη

Ο Σημίτης με την Δάφνη περίμεναν ν' ανάψει το πράσινο ανθρωπάκι για να περάσουν απέναντι την Πατριάρχου Ιωακείμ, ο ήλιος έλαμπε, κι εγώ καθόμουν με δικούς μου ανθρώπους και κουβεντιάζαμε στο “Top’s”, Παρασκευή μεσημεράκι. Αυτή η εικόνα, του Σημίτη με την Δάφνη στην Πατριάρχου Ιωακείμ να περιμένουνε το πράσινο κουβεντιάζοντας (γελαστοί) μεταξύ τους και με τους δύο φρουρούς που τούς «προστάτευαν» (λες και διέσχιζαν εχθρική πολεμική ζώνη η περιοχή υψηλού κινδύνου), είναι η φλασιά που περίμενα μέρες.

Με αυτή την εικόνα, αυτόματα, είναι σαν να τραβάω τα δυό χαρτιά που ελευθερώνουν την κολλημένη μου πασιέντζα: Ενας ρήγας κούπα και, καπάκι, ένας βαλές σπαθί. Τι έγινε με τον Σημίτη; Τι έχουμε εναντίον του; Γιατί εξαφανίστηκε έτσι ξαφνικά απ' το τοπίο και δεν τον κουβεντιάζουμε καν, αυτόν που κυβέρνησε την Ελλάδα για εννιά σχεδόν χρόνια, τα πιό πλούσια, τα πιό χλιδάτα, αυτά με τα ακατάσχετα χρηματιστήρια και την περιβόητη «ελεύθερη οικονομία», τα δάνεια, τις κάρτες, τα Cayenne και τους πισινόκηπους, τους Ολυμπιακούς Αγώνες, την Γιάννα Αγγελοπούλου, τα διακοποδάνεια, την ΟΝΕ, τα πανάκριβα σκάφη στο Ιόνιο και το Αιγαίο, τη σεμνή τελετή με το κλαδί της ελιάς, τα δισεκατομμύρια δανεικά ευρώ στα παραφουσκωμένα πορτοφόλια, τούς αστακούς στο Φισκάρδο, τον Δημήτρη Παπαϊωάννου και τούς χιλιάδες νέους ενθουσιώδεις εθελοντές ενός ευοίωνου μέλλοντος, την Ελλάδα που είχε ξαφνικά αναστηθεί και έλαμπε, «ηγέτης» πια των Βαλκανίων και «εργοδότης» των φτωχών μεταναστών που την κατέκλυζαν γεμάτοι ελπίδες;

Και ο Καραμανλής, πεντέμισι χρόνια πρωθυπουργός, γιατί σιωπά με τόση επιμονή; Γιατί δεν τολμά να ανοίξει το στόμα του και να απαντήσει στούς επικριτές του, να μας εξηγήσει τι έγινε, σε μας τουλάχιστον, τους φίλους και ψηφοφόρους του που τον στηρίξαμε με χίλια; Πώς μας αφήνει ακάλυπτους και χωρίς επιχειρήματα; Γιατί δεν δίνει μια έντιμη ζωντανή συνέντευξη σε κάποιο ΜΜΕ, και στο internet ακόμα αν δεν τον «παίζουν» οι ιδιοκτήτες της ενημέρωσης ή δεν τους εμπιστεύεται, να εξηγήσει στον ελληνικό λαό, τον μαλάκα ελληνικό λαό (με πρώτο εμένα) που τον ψήφισε επι τρείς συνεχείς φορές τι τελοσπάντων συνέβη και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, με τον γκρεμό μπροστά μας και πίσω μας το ρέμα; Τι στην ευχή της Παναγίας κρύβουν και τι φοβούνται τόσο πολύ αυτοί οι δύο άνδρες που κυβέρνησαν την Ελλάδα επι 14 ολόκληρα χρόνια «μεγαλοπρεπώς» και χωρίς να δίνουνε λογαριασμό σε κανέναν - και την παρέδωσαν στον Γιώργο Παπανδρέου (και σε όλους εμάς τους υπόλοιπους) σ’ αυτή την άθλια, αξιοθρήνητη, σχεδόν μη αναστρέψιμη, κατάντια;

Λυπάμαι, δεν μ’ αρέσει να σκέφτομαι έτσι, αλλά πολύ φοβάμαι οτι αυτοί οι δύο κύριοι, αν δεν είναι συνειδητά συνεργοί σε ένα προμελετημένο και αγριευτικά ψυχρό εθνικό ξεπούλημα - κάτι που δεν θέλω να πιστέψω - είναι τουλάχιστον δειλοί και ανίκανοι, yes-men και βολεψάκηδες, ριψάσπιδες και ανίκανοι. Παραλάβανε μιαν Ελλάδα ελεύθερη, μετά απο δεκαετίες σκληρών αγώνων και ποταμών αίματος, και, μέ μια πάσα στον σημερινό πρωθυπουργό, παραδίδουν αύριο-μεθαύριο στο έλεος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ένα κράτος ταπεινωμένο, άφραγκο και χρεωκοπημένο.

Πάντα νόμιζα οτι έφταιγε ο Ανδρέας Παπανδρέου για όλα τα δεινά του τόπου απο την μεταπολίτευση και μετά. Και συνειδητοποιώ σήμερα οτι ο Ανδρέας ήταν ο τελευταίος Ελληνας που κράτησε το τιμόνι αυτής της χώρα : Ο τελευταίος Ελληνας ηγέτης. Τον ακολούθησαν δυό "Ευρωπαίοι υπάλληλοι", ο Σημίτης και ο Κώστας Καραμανλής, που δέχτηκαν να συμμορφωθούν με όλες τις υποδείξεις, άσχετα αν αυτές εξυπηρετούσαν το μακροπρόθεσμο συμφέρον της μικρής, αλλά αγαπημένης μας πατρίδας, της Ελλάδας μας. Και με την πρόθυμη συνεργασία των ιδίων, του μεγάλου κεφαλαίου, των τραπεζών, των μαφιόζων, των απατεώνων, των ΜΜΕ μεγάλης εμβέλειας, των Εθνικών μας εκβιαστών και των στενών συνεργατών τους στις διάφορες θέσεις-κλειδιά εδώ και στις Βρυξέλλες και, πάνω απ' όλα του "πολιτικού συστήματος" και της ομερτά που το κρατάει καλά προστατευμένο, άρχισε το συστηματικό πια, ξεπούλημα.

Μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο και, νάτο, ολοκληρώνεται σήμερα, αύριο, την 26η Μαρτίου, άντε τον Απρίλη τον ξανθό, ή τον Μάη τον μυρωδάτο. Οι ενημερωμένοι και οι διορατικοί βγήκαν καθαροί και πάρα πολύ πιο πλούσιοι απο την εθνική αυτή προδοσία. Οι υπόλοιποι έχουμε δύο επιλογές : Η θα αποδεχθούμε τα γεγονότα ως έχουν και θα προσπαθήσουμε να επιβιώσουμε κάνοντας την πάπια, ή θα πούμε τα πράγματα με το όνομά τους και θα διεκδικήσουμε το δίκηο μας. Η δεύτερη επιλογή είναι, όπως ήταν πάντα, από την αρχή της Ιστορίας, πάρα πολύ δύσκολη. Θέλει θυσίες και αυταπάρνηση, «καθαρόν νούν, σώφρονα λογισμόν και καρδίαν νήφουσαν», ψυχραιμία, αίσθηση Ιστορίας, πολλή δύναμη, υπομονή και πίστη. «Πίστη» δεν εννοώ βέβαια στην Εκκλησία της Ελλάδος, το Βατικανό, τούς Ευαγγελιστές, το Πατριαρχείο ή το Ισλάμ. Εννοώ πίστη στην δυνατότητα ανατροπής του γενικά αποδεκτού ως «αναπόφευκτου» – δηλαδή πίστη στην Ανάσταση και ο,τι σημαίνει αυτή για τον καθένα μας, αλλά και για την τύχη της σύγχρονης Ελλάδας.

Για να το καταφέρει κανείς αυτό, να ενδυναμώσει την πίστη του, πρέπει πρώτα να παραδεχτεί τα λάθη του και να ζητήσει συγγνώμη. Προσωπικά το κάνω με μεγάλη καθυστέρηση αλλά το κάνω : Λυπάμαι πραγματικά για ό,τι έχω πεί και έχω γράψει για τον Ανδρέα Γεωργίου Παπανδρέου. Μπορεί να είχε, σαν άνθρωπος, μεγάλα ελαττώματα (και μεγάλα προτερήματα επίσης), αγαπούσε όμως αυτόν τον τόπο και ηταν υπερήφανος που ήταν Ελληνας. Ο Σημίτης θα προτιμούσε σίγουρα να ήταν Γερμανός και ο Κώστας Καραμανλής δεν ξέρω, δεν καταφέρνω να κατανοήσω τι σκέφτεται και σε ποιον Θεό πιστεύει. Είχε αποφασιστεί πάντως απο την οικογένεια του (και ερήμην του) να γίνει κάποτε Πρωθυπουργός και, με μισή καρδιά νομίζω, έγινε – ο χειρότερος Πρωθυπουργός που γνωρίσαμε εμείς οι ζωντανοί.

Είχα πολύ μεγάλο άδικο λοιπόν για τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο φανατισμός, η  χειρότερη μορφή τύφλωσης, μου απαγόρευε να δω το εμφανές, αυτό δηλαδή που έγραψα ήδη παραπάνω: Ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν, μέχρι σήμερα ο τελευταίος Ελληνας ηγέτης. Και λέω «μέχρι σήμερα» γιατι, αν θέλω να είμαι δίκαιος, πρέπει να αφήσω ανοιχτό το ενδεχόμενο ο πρωτότοκος γυιός του να αποδείξει το αντίθετο: Ότι δηλαδή, όχι, ο πατέρας του δεν ήταν "ο τελευταίος Ελληνας ηγέτης" -όπως λέω εγώ – και οτι απλώς, απο τον θάνατό του μέχρι τον Οκτώβριο του 2009, μεσολάβησαν ανίκανες, αν όχι προδοτικές ηγεσίες. Και εύχομαι με όλη μου την καρδιά να τα καταφέρει και να τιμήσει έτσι την μνήμη του πατέρα του και του παππού του, βρίσκοντας λύσεις ρεαλιστικές για την διάσωση της Ελλάδας που ο Σημίτης και ο Κώστας Καραμανλής ή την πουλήσανε ή απλώς δεν τούς ενδιέφερε η τύχη της.