Η επιστροφή της ελίτ

Ακόμη θυμάμαι το στόμφο και το θαυμασμό της όταν αναφερόταν σε εκείνους τους εξέχοντες της εποχής. Ήταν η ειλικρινής εκτίμηση που έτρεφε γι αυτούς;  Ήταν μια ενδόμυχη ζήλια για το κοινωνικό τους στάτους; Πάντοτε προσπαθούσα να δώσω μια πειστική εξήγηση στη μεγάλη έλξη της γιαγιάς μου για τις ελίτ.

 Σκεφτείτε τον γολγοθά μου τα χρόνια της κρίσης. Η ηθική κατρακύλα ακολούθησε ταχέως την οικονομική. Ποιές ελίτ και πράσινα άλογα; Πώς να τολμήσεις θετικό λόγο για δαύτους; Αυτοί φταίνε για όλα. Μας ετοίμασαν ένα κόσμο δύσκολο και πολυσύνθετο. Από το στόχο με τα βέλη δε ξέφυγε ούτε η επιστημονική ελίτ. Δουλεύει για τα «συμφέροντα». Κρέμασμα σε όλους. Ένα Σόρος να αναφέρεις, αποστομώνεις κάθε λογικό επιχείρημα.

Τα χρόνια της κρίσης ήταν χαράς ευαγγέλιο για τους λαϊκιστές. Κέρδισαν κατά κράτος κάθε τεχνοκρατική αντίληψη. Και πώς να χάσουν; Ο βομβαρδισμός πληροφοριών απαιτεί καλό φιλτράρισμα και γρήγορες αποφάσεις, αλλά οι γρήγορες αφιλτράριστες αποφάσεις οδηγούν σε απλοϊκές απαντήσεις. Καλά μαντέψατε. Οι απλοϊκές απαντήσεις οδηγούν μαθηματικά σε όλους εκείνους που τις εκμεταλλεύονται προς όφελος τους.

Η ασυνείδητη ροπή μας στο λαϊκισμό και τη συνωμοσιολογία είναι η φυσική απόρροια της αδυναμίας κατανόησης του εξελισσόμενου κόσμου. Όταν ο 21^ος αιώνας θέλει κρίση και προσόντα, μια απλή απάντηση είναι το βάλσαμο. Δε χρειάζεται ούτε να τη πιστεύεις , ούτε να είναι σωστή. Στην εποχή του «post-truth», χρειάζεσαι μόνο θράσος και απλή πειθώ σχολείου. Δε συνέβη μόνο στην ψωροκώσταινα, είναι παγκόσμιο το φαινόμενο.

Και εκεί που δεν αχνοφαινόταν φως, εμφανίστηκε η πανδημία. Τί φως μπορεί να είναι αυτό, με τόσους νεκρούς; Όλοι στη χώρα συνοφρυωμένοι παρακολουθούμε την εξέλιξη της νόσου, ελπίζοντας στο τέλος της. Υπάρχει όμως κάτι διαφορετικό. Η συντριπτική πλειοψηφία εναποθέσαμε τις ελπίδες μας στους επιστήμονες, και όχι στις απλοϊκές απαντήσεις των λαϊκιστών ή στις «αόρατες» απαντήσεις του ιερατίου. Ελάχιστους ενδιαφέρει αν το ιερατίο ακροβατεί αμήχανα και ανεύθυνα μεταξύ επιστήμης και θρησκείας. Κανείς δε νοιάζεται για τη σιωπή των λαικιστών, ακόμη και αν οφείλεται στο δημοσκοπικό τους καλό.

Την ώρα που η επιστημονική ελίτ δίνει τη μάχη της για την ίαση, η οικονομική δηλώνει παρόν, δωρίζοντας ηλιγγιώδη ποσά. Ίσως και να εξαγνίζεται για τα κατά καιρούς παραστρατήματά της. Δεν έχει σημασία. Σκεφτείτε μόνο τον διπλασιασμό των ΜΕΘ την επόμενη μέρα. Στα τηλέφωνα και στις βιντεοκλήσεις που απαιτεί το social distancing εξυμνώνται τέτοιες κινήσεις. Ξαφνικά δεν ακούς για ανταλλάγματα και συνωμοσίες. Παρατηρείται μια ασυνήθιστη συστράτευση με κοινό σκοπό. Και αυτή τη φορά δεν ηγούνται οι γενικές συνελεύσεις και οι φωνές.  Ίσως ο κορονοϊός να είναι η αφορμή για την επιστροφή των ελίτ στο προσκήνιο. Τουλάχιστον εκείνων που προάγουν την επιστημοσύνη και τις αξίες της αριστείας.

Το παράδειγμα της Ελλάδας στην αντιμετώπιση της υγειονομικής απειλής δείχνει το δρόμο. Η τραυματισμένη Ελλάδα της κρίσης χρέους, άφησε πίσω τις «εύκολες» λύσεις και τα συνθήματα, και έδωσε τα κλειδιά στους ειδικούς. Οι απανωτές «καρπαζιές» της προηγούμενης δεκαετίες βοήθησαν στη συμμόρφωση μας, και τα αποτελέσματα είναι εδώ. Ξαφνικά αλλάξαμε ρόλους και νιώθουμε εμείς τη συμπόνια για τους λαούς των λαοπλάνων τύπου Τζόνσον. Στενοχωριόμαστε για όλους εκείνους που χάνονται αλλά νιώθουμε μια σιγουριά ότι όλοι εμείς θα είμαστε και αύριο εδώ. Μόνο η γιαγιά λείπει, να της δείξω πόσο δίκιο είχε.

* Ο Δημήτρης Τσαμουράς είναι από τη Μυτιλήνη, ζει όμως στην Αθήνα λόγω εργασίας. Ένας νέος άνθρωπος που ελπίζει κάποτε να επιστρέψει στο νησί μας με την οικογένειά του!