«Το Μέλλον της Μυτιλήνης: Τουριστική οργάνωση κέντρου πόλης».

«Το Μέλλον της Μυτιλήνης: Τουριστική οργάνωση κέντρου πόλης».

του Πάνου Μιχ. Πίτσιου (Οικονομολόγου, με ειδίκευση στη “Διεθνή Επιχειρηματικότητα”) & υποψήφιου Συμβούλου Μυτιλήνης με το Συνδυασμό “ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΣΒΟ”, του Σπύρου Γαληνού.  

Στο άρθρο με θέμα «Το μέλλον της Μυτιλήνης: Στρατηγική για την ανάπτυξη της πόλης και την ευημερία των κατοίκων της», είχε τονιστεί ότι η Μυτιλήνη και ενώ είναι δεδομένο ότι διαθέτει εκπληκτικές ομορφιές, όχι μόνο δεν κρατάει τον επισκέπτη – τουρίστα, αλλά λόγω ανυπαρξίας τουριστικής οργάνωσης, τον απομακρύνει. Εκτός βέβαια από 20 ημέρες το χρόνο (1 – 20 Αυγούστου), πού υπάρχει κάποια υποτυπώδης τουριστική κίνηση. Αλλά αυτό σαφώς δεν συνιστά τουρισμό.  

Σε έρευνα κοινής γνώμης που είχε διεξαχθεί από τη Δ.Ε.Τ.Α.Μ. πριν από αρκετά χρόνια, ανάμεσα στις δεκάδες παραμέτρους – απαντήσεις των ερωτώμενων, ιδιαίτερης σημασίας είναι η αξιολόγηση της οργάνωσης και της λειτουργίας του κέντρου της πόλης. Το 40% περίπου των ερωτηθέντων, είχε απαντήσει ότι “η τουριστική οργάνωση του κέντρου της πόλης είναι από κακή έως τραγική”. Η Μυτιλήνη εξακολουθεί να παρουσιάζει την εικόνα μιας άναρχης πόλης, που ποτέ δεν αναπτύχθηκε με γνώμονα την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Η εξειδίκευση των απαντήσεων της έρευνας, περιλαμβάνει τα ακόλουθα, που εξακολουθούν φυσικά να ισχύουν και σήμερα στο έπακρο: Ακατάστατα λιμάνια (εμπορικό και επιβατικό) στο κέντρο, φορτηγά αυτοκίνητα να πηγαινοέρχονται στην πόλη, φασαρία – θόρυβος – ηχορύπανση από μηχανάκια, αδέσποτα ζώα, έλλειψη επαρκών τροχονόμων (και εν προκειμένω δημοτικών), μυρωδιά εσωτερικού λιμανιού και Μακρύ Γιαλού από τις κακοτεχνίες του βιολογικού καθαρισμού, κακή συγκοινωνία κέντρου πόλης, ανεπαρκής οργανωμένη τουριστική σήμανση με ομοειδείς και καλαίσθητες πινακίδες, είναι οι σπουδαιότερες παρατηρήσεις των ερωτηθέντων.

Η απόλυτη χωροταξική αναρχία που εμφανίζει το κέντρο της πόλης, φαίνεται πολύ έντονα, όταν προσεγγίζει τη Μυτιλήνη ένα κρουαζιερόπλοιο. Οι επισκέπτες που περιδιαβαίνουν το κέντρο, γυρίζουν ασκόπως, προσπαθώντας να αποφύγουν τα διερχόμενα αυτοκίνητα – μηχανάκια (ψάχνοντας και τις σβησμένες διαβάσεις πεζών) και παρά την καλή θέληση – συμπεριφορά των κατοίκων της πόλης, χωρίς να γνωρίζουν που πρέπει να οδηγηθούν. Σε άλλες τουριστικές πόλεις, τα ιστορικά – τουριστικά – εμπορικά κέντρα είναι απολύτως ξεχωρισμένα και διακριτά από τις υπόλοιπες “βαριές” λειτουργίες, γεγονός που δεν γίνεται τυχαία, αλλά κατόπιν μακρόπνοου σχεδιασμού. Τα Χανιά, που είναι ίσως η πιο τουριστική πόλη της Ελλάδας, προσομοιάζουν απόλυτα με τη Μυτιλήνη και το μοντέλο ανάπτυξής τους που εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια, αποτελεί τουλάχιστον για τον υπογράφοντα, έναν πολύ χρήσιμο οδηγό – μπούσουλα.      

Σε απόλυτη συσχέτιση με την παραπάνω έρευνα και μετά από πολύχρονες συζητήσεις – αναλύσεις επί του θέματος, με πληθώρα σχετικών άρθρων τόσο του υπογράφοντος όσο και άλλων Μυτιληνιών με τις ίδιες απόψεις, είναι πλέον απολύτως προφανές ότι η μεταφορά του λιμανιού στον Καρά Τεπέ σύμφωνα και με τη προμελέτη Μουτζούρη, με πρωτοβουλία του Λιμενικού Ταμείου και την καθοριστική αρωγή Δήμου και φορέων, είναι άκρως επιβεβλημένη. Επαναλαμβάνω τους λόγους και τα οφέλη που θα προκύψουν για την τουριστική ανάπτυξη:           

1. Θα απελευθερωθούν ικανοί χώροι, προκειμένου να δοθούν σε άλλες χρήσεις που θα εξυπηρετούν πολλές ανάγκες που άπτονται της τουριστικής ανάπτυξης (πάρκα αναψυχής, καλαίσθητοι χώροι στάθμευσης – parking, νέοι δρόμοι, χώροι περιπάτου, χώροι αθλοπαιδιών, χώροι τεχνών, κ.λπ.) και οι οποίες θα χωροθετηθούν κατάλληλα από τους ειδικούς μελετητές – επιστήμονες και κατόπιν παγκόσμιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που θα πρέπει να γίνει για το σύνολο του κέντρου της πόλης. Σήμερα, πέρα από κάθε λογική, το θεωρητικά ωραιότερο σημείο της πόλης που κανονικά θα έπρεπε να αποτελεί τη βιτρίνα της, μαζί με το τραγικό parking, έχει μετατραπεί σε ένα αυτοσχέδιο «εμπορικό λιμάνι», με αποτέλεσμα να αποτελεί ένα άθλιο θέαμα – χώρο στάθμευσης  για δεκάδες νταλίκες και αυτοκίνητα, κυριολεκτικά ένα σκουπιδότοπο, που αντικρίζει κανείς στο κεντρικότερο σημείο της πόλης, πέραν του εξαιρετικά υψηλού κινδύνου που υπάρχει λόγω της φορτοεκφόρτωσης εύφλεκτων υλικών. Εκτός του ότι είναι απαράδεκτο το θέαμα ενός εμπορικού λιμανιού στο κέντρο της πόλης, συνάμα είναι και αντιλειτουργικό. Δεν μπορεί να δεχθεί ταυτόχρονα πολλά εμπορικά πλοία καθώς και μεγάλα κρουαζιερόπλοια με όλες τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται για τον τουρισμό και το εισόδημα των κατοίκων.
2. Θα μπορέσει να γίνει η περιβόητη ζεύξη του εσωτερικού λιμανιού, που αν και σήμερα κανέναν δεν απασχολεί και στο παρελθόν είχε  χλευαστεί ποικιλοτρόπως, εν τούτοις θα συμβάλλει τα μέγιστα τόσο στην άμβλυνση του κυκλοφοριακού προβλήματος, όσο και στην τουριστική αξιοποίηση του κέντρου της πόλης, δεδομένου ότι τουλάχιστον κατά τους 6 «τουριστικούς» μήνες, θα το απελευθερώσει από την κίνηση των αυτοκινήτων.
3. Με την πλήρη απελευθέρωση των δύο λιμενικών χώρων και την εν συνεχεία ζεύξη, με οιονδήποτε τρόπο (π.χ. με ειδική μετακινούμενη γέφυρα αφού μειωθεί το στόμιο από την αριστερή πλευρά, με μόνιμη γέφυρα, με υποθαλάσσια σήραγγα, κ.λπ.), θα μπορέσει να αξιοποιηθεί τουριστικά ο εσωτερικός λιμένας. Ο βασικότερος λόγος που ένας επισκέπτης – τουρίστας θα μείνει ή θα επισκεφθεί μία νησιωτική πόλη, είναι για να δει το κέντρο – λιμάνι και να περιηγηθεί σ’ αυτό. Η σημερινή κατάσταση του κέντρου της Μυτιλήνης, δηλαδή του κλασσικού λιμανιού και των πέριξ αυτού χώρων, μόνο γι’ αυτό δεν προσφέρεται. Αντίθετα, η οργάνωση του κέντρου της πόλης, ουσιαστικά αποθαρρύνει τον επισκέπτη να παραμείνει, έστω και για λίγα λεπτά σ’ αυτό. Η Μυτιλήνη διαθέτει ένα από τα ωραιότερα λιμάνια του Αιγαίου, με εξαιρετική αισθητική, που παραμένει όμως παντελώς ανεκμετάλλευτο. Το εσωτερικό λιμάνι της Μυτιλήνης παρά τη γραφικότητά του, σήμερα δεν αποτελεί «τουριστικό προϊόν». Σε άλλες νησιωτικές πόλεις επί 7 – 8 μήνες το χρόνο, τα παλιά λιμάνια όλο το βράδυ, αλλά και την ημέρα, αποτελούν τα σημεία έλξης και τα “meeting points” χιλιάδων επισκεπτών, οι οποίοι τα επισκέπτονται για να περπατήσουν, να γευματίσουν, να διασκεδάσουν, να ψωνίσουν αναμνηστικά και εν τέλει να περάσουν αρκετές ώρες σ’ αυτά. Ας δούμε για παράδειγμα τι γίνεται στο Ρέθυμνο, στα Χανιά, στον Άγιο Νικόλαο, κ.α., και ας προβληματιστούμε γιατί δε γίνεται κι εδώ το ίδιο. Είναι προφανές ότι για να συμβεί αυτό, το κλασικό εσωτερικό λιμάνι πρέπει να πλακοστρωθεί και να αποκοπεί από την κυκλοφορία και τη στάθμευση των οχημάτων, τουλάχιστον κατά τους τουριστικούς μήνες. Η λειτουργία ενός τραμ γύρω από το λιμάνι και όχι μόνο, θα προσδώσει άλλη διάσταση και αίγλη στον όλο χώρο.        
4. Ένα μέρος του χώρου που σήμερα προσδένουν τα επιβατικά πλοία, θα γίνει μία πλήρης και σύγχρονη «Μαρίνα παραχείμασης σκαφών», συμπληρώνοντας την απέναντι κλασική μαρίνα του Μακρύ Γιαλού. Αυτή η λύση, θα επιλύσει επιπλέον το πρόβλημα που υπάρχει από την έλλειψη ειδικών χώρων παραχείμασης – ανέλκυσης σκαφών στην κατά τα άλλα πολύ όμορφη υφιστάμενη μαρίνα. Τόσο το σημερινό επιβατικό λιμάνι, αλλά ενδεχομένως και ο εσωτερικός λιμένας, θα μπορέσουν με την τοποθέτηση πλωτών προβλητών, να μετατραπούν με πολύ μικρό κόστος σε μία όμορφη και λειτουργική “σκάλα” για την πρόσδεση τουριστικών σκαφών. Με το μοντέλο αυτό, θα δημιουργηθεί η δυνατότητα παραχείμασης – ανέλκυσης σκαφών στην ξηρά για επισκευή και συντήρηση (αφού θα μπορεί ένας μικρός χώρος του σημερινού εξωτερικού λιμανιού να διατεθεί γι’ αυτό το σκοπό). Επιπλέον, η μετεγκατάσταση του επιβατικού λιμανιού, θα συμπαρασύρει μαζί του και όλες τις συν αυτώ υπηρεσίες, απελευθερώνοντας τα κτίρια που θα μπορούν αφού εξωραϊστούν και διαμορφωθούν κατάλληλα (π.χ. απαράδεκτης αισθητικής κολυμβητήριο), να μετατραπούν μεταξύ άλλων και σε χώρους άλλων χρήσεων.
5. Θα πάψουν να διέρχονται τα μεγάλα φορτηγά μέσα από το κέντρο της πόλης και δεν θα χρειαστεί όπως ορισμένοι προτείνουν και ισχυρίζονται, ο περιφερειακός του κάστρου να γίνει δρόμος ταχείας κυκλοφορίας (ο οποίο μάλιστα που μετά απ’ ένα σημείο του εισέρχεται και μέσα σ’ αυτό). Αν ο μη γένοιτο, επιτραπεί σε μόνιμη βάση η διέλευση φορτηγών και άλλων βαρέων οχημάτων από το δρόμο αυτό, ενδέχεται εκτός της ασέβειας προς την πολιτιστική κληρονομιά, να προκληθεί και ανεπανόρθωτη βλάβη και φθορά στο ιστορικό αυτό μνημείο. Αντίθετα, η απομάκρυνση του λιμανιού, θα σηματοδοτήσει την αξιοποίηση του περιφερειακού δρόμου του κάστρου, αφού θα υπάρχει η δυνατότητα να μετατραπεί σε ένα πλακόστρωτο δρόμο περιπάτου με βυζαντινά χαρακτηριστικά και παραδοσιακό φωτισμό, που μαζί με την πολυπόθητη αναστήλωση του μεσαιωνικού κάστρου και την εσωτερική του διαρρύθμιση, θα προσδώσει νέα διάσταση στο χώρο, μετατρέποντάς τον σ’ ένα ζωντανό οργανισμό. Σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ευρώπης, το κάστρο και ο περιβάλλον χώρος του, θα αποτελούσαν πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών το χρόνο και δεν θα τολμούσε κανείς να διανοηθεί ως λύση ανάγκης, τη μετατροπή έστω και του περιφερειακού δρόμου σε δίοδο των οχημάτων.  

Ιστορικό Κέντρο – Επάνω Σκάλα – Παλιά πόλη: Ανεξάρτητα με την ταχύτητα μεταφοράς του λιμανιού, απαιτείται η άμεση ανάπλαση του ιστορικού κέντρου (πάντα κατόπιν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού), η οποία  πρέπει να συνδυαστεί με την προστασία, την ανάδειξη και την αναβάθμιση όλων των χώρων πίσω από την Πλατεία Σαπφούς μέχρι και την Επάνω Σκάλα, αρχής γενομένης από τα Λαδάδικα. Όλα τα στενοσόκακα της περιοχής πρέπει να αξιοποιηθούν με πρότυπο άλλες τουριστικές περιοχές (π.χ. Χανιά, Ρέθυμνο, κ.α.). Οι παρεμβάσεις αναφέρονται σε πλακοστρώσεις, πεζοδρομήσεις, εξωραϊσμούς, παραδοσιακούς φωτισμούς, απαλλοτριώσεις εγκαταλειμμένων κτηρίων – αναπλάσεις και σε όλα εκείνα τα στοιχεία που θα προσδώσουν στην περιοχή παραδοσιακό και ταυτόχρονα εμπορικό χαρακτήρα. Επίσης σε ορισμένα σημεία πρέπει να τοποθετηθούν πέργκολες, παγκάκια βρύσες, κ.λπ., προκειμένου να δημιουργηθούν ειδικές διαδρομές περιπάτων που θα αποτελέσουν πόλο έλξης του επισκέπτη. Η πρωτοβουλία αυτή αναφέρεται στη δημιουργία συγκεκριμένων περιπατητικών διαδρομών που θα ξεκινούν από το Αρχαίο Θέατρο ή το Μεσαιωνικό Κάστρο και περιλαμβάνουν ορισμένους δρόμους της παλιάς πόλης, μέρος της αγοράς και αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής. Επιπλέον η δημιουργία μιας υπαίθριας αγοράς (open air market) όπως συμβαίνει σε πολλά νησιά της Ελλάδας θα προσδώσει τουριστική ανάπτυξη στην περιοχή, μετατρέποντας όλη την περιοχή και κυρίως την  Επάνω Σκάλα, στο «Μοναστηράκι» της Μυτιλήνης. Στη συνέχεια οι περιπατητικές αυτές διαδρομές υπό τον εμπορικό τίτλο «Μονοπάτια του χθες στην πορεία του αύριο», πρέπει να προβληθούν κατάλληλα, μαζί με ένα πλήρες πακέτο marketing – μέτρων προώθησης του ιστορικού κέντρου.