Ο αναπτυξιακός ορίζοντας της επόμενης δεκαετίας – Η περίπτωση του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 για το Βόρειο Αιγαίο

"Ανάπτυξη” ένας χιλιοειπωμένος όρος, ωστόσο μια αναγκαία συνθήκη για την εξασφάλιση του μέλλοντος των περιοχών μας, ένα διαρκές ζητούμενο, κοινωνικά, οικονομικά και κατ΄ επέκταση πολιτικά. Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός, είναι ύψιστο καθήκον και αρμοδιότητα τόσο σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης όσο και σε επίπεδο περιφερειακής διοίκησης με ευθύνη της αυτοδιοίκησης.

Το τελευταίο διάστημα ειδικά, εξαιτίας των ιδιαίτερων συνθηκών και των συνεπειών της πανδημίας covid-19, σε ένα αμφίβολο και όχι απαραίτητα σταθερό πλαίσιο, δημιουργήθηκε η ανάγκη όχι μόνο της ανάπτυξης κόντρα στην δεκαετή κρίση που προηγήθηκε, αλλά και της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας (resilience) των τοπικών οικονομιών και της οχύρωση τους έναντι κάθε εν δυνάμει κρίσης στο μέλλον.

Στην αυγή του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027 καλούμαστε να λάβουμε υπόψη, κατόπιν των παραπάνω, όχι μόνο τα πάγια αιτήματα των τοπικών κοινωνιών σε μία βάση αναπτυξιακή, αλλά να παρέχουμε τις βάσεις για μια ισχυρή θεμελίωση τους, προλαβαίνοντας τις πιθανές ανάγκες.

Ο προγραμματισμός με βάση το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 για το σύνολο των περιφερειών αλλά και για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου (συνολικού προϋπολογισμού 373 εκ. €), βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη έχοντας ήδη ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο της διαβούλευσης με τους αρμόδιους (τοπικούς και περιφερειακούς) και ενδιαφερόμενους φορείς. Η ολοκλήρωση αυτή επισφραγίστηκε με τη σύνταξη και παρουσίαση ενός Συνοπτικού Κειμένου Βασικών Αρχών (Concept Paper) σε μία ημερίδα προσυνεδριακού χαρακτήρα, που έλαβε χώρα διαδικτυακά στις 31.03.2021 και κατέδειξε την αναπτυξιακή στόχευση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, σε συνεργασία πάντα με την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης.

Το κείμενο αυτό περιλαμβάνει και ταυτόχρονα αποτελεί το κείμενο-βάση για το νέο κύκλο ευρείας διαβούλευσης και με τα παραγωγικά Υπουργεία και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Θα ακολουθήσει ένα συνέδριο τους επόμενους μήνες που θα καθορίσει την τελική πρόταση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου προς τα ενωσιακά όργανα. Μετά την τελική έγκριση και την οριστικοποίηση του προγράμματος από τα αρμόδια όργανα, θα είμαστε έτοιμοι να απευθύνουμε τις πρώτες προσκλήσεις συμμετοχής, με τις κατάλληλες ενέργειες δημοσιότητας, σε έναν χρονικό ορίζοντα που εξαρτάται από τις αρμόδιες αρχές της κεντρικής και ευρωπαϊκής διοίκησης.

Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου έχει ως τώρα προχωρήσει σε στοχεύσεις που θα παρουσιαστούν και αναπτυχθούν διεξοδικά και λεπτομερώς στο προσεχές μέλλον, ωστόσο δεν πρέπει να παραλείψουμε άμεσα να πούμε πως έχει ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα στα θέματα έρευνας και καινοτομίας. Η ενθάρρυνση ως πρακτική και η παροχή εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε η παραγωγική διαδικασία όλο και περισσότερο, όλο και συχνότερα, όλο και πιο έντονα να συνδέεται με την καινοτομία είναι μια τάση που διαρκώς διευρύνεται και εμείς θεωρούμε απαραίτητο να την ακολουθούμε.

Παράλληλα, έντονα συναντήσαμε και κατά το πρώτο μέρος της διαβούλευσης με τον α’ βαθμό αυτοδιοίκησης και μεριμνήσαμε στη στόχευση του περιφερειακού μας προγράμματος για την ανάγκη για τη “βιώσιμη αστική ανάπτυξη”, δηλαδή συνολικά μια ολοκληρωμένη προσέγγιση κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική μέσα από χωρικές παρεμβάσεις προκειμένου να αναβαθμιστεί η καθημερινότητα των κατοίκων με έργα πνοής. Σε αυτό το μοτίβο ακολουθεί αντίστοιχη μέριμνα για τη “χωρική ανάπτυξη και των εξω-αστικών περιοχών” και των μικρότερων νησιών της περιφέρειας, όπου οι ευκαιρίες σταδιακής μετάλλαξης τους είναι πλέον ορατές και εφαρμόσιμες.

Σαφώς δε λείπουν στοχεύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης -που έχει ξεκινήσει νωρίτερα σε παλαιότερες προγραμματικές περιόδους-, την κατασκευή έργων οδικής ασφάλειας, φυσικά την κυκλική οικονομία και τη διαχείριση αποβλήτων, αλλά και για την πολύ σημαντική βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Σε υψηλή προτεραιότητα σταθερά τίθενται ζητήματα υγείας, εκπαίδευσης και πρόνοιας και φυσικά πολιτισμού και ανάδειξης.

Η στόχευση είναι ξεκάθαρα προϊόν εντατικών διαβουλεύσεων, σκληρής εργασίας, συνεχών επαφών, επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα, σε μία διαρκώς αμφίδρομη κατάσταση όπου η πληροφορία, οι ανάγκες, η λαϊκή βούληση, τίθενται επαναλαμβανόμενα επί τάπητος προκειμένου να έχουμε ένα πακέτο που θα εκφράζει τις σύγχρονες ανάγκες, θα δύναται να ενημερώνεται και να επικαιροποιείται κάθε φορά που προκύπτουν νέα δεδομένα, ώστε να καθίσταται μόνιμο και διαχρονικό, στην ουσία ανθεκτικό! Εν αναμονή της οριστικοποίησης του προγράμματος, καλούμε τους πολίτες να παρακολουθούν τις ενέργειες δημοσιότητας που θα προκύπτουν το επόμενο διάστημα, να ενημερώνονται και να συμμετέχουν ενεργά, κάνοντας πραγματικά κτήμα τους το μέλλον του τόπου τους ήδη από την περίοδο του προγραμματισμού του.

* Αντιπεριφερειάρχης Προγραμματισμού Περιφερειακός Σύμβουλος, επικεφαλής της παράταξης «Τολμάμε για το Βόρειο Αιγαίο»

To άρθρο δημοσιεύτηκε στις 10 Ιουνίου 2021 στην εφημερίδα «τα ΝΕΑ της Λέσβου»