H ελληνική δικαιοσύνη και οι θάνατοι προσφύγων στη Μεσόγειo
ι συγγενείς των θυμάτων, oι εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και πολλοί πολίτες εξακολουθούν να είναι σοκαρισμένοι με το ναυάγιο στην Πύλο τον περασμένο Ιούνιο. Εκατοντάδες αιτούντες άσυλο έχασαν τη ζωή τους όταν το πλοίο που τους μετέφερε ανατράπηκε και βυθίστηκε στα ανοικτά των ελληνικών ακτών στις 14 Ιουνίου 2023. Από τότε η ελληνική δικαιοσύνη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα έργο τεραστίων διαστάσεων: πρέπει να αποδώσει ευθύνες για το τραγικό συμβάν.
Έπειτα από συνεντεύξεις με επιζώντες του ναυαγίου και ενδελεχή ανάλυση δεδομένων, η έρευνα ελληνικών και διεθνών μέσων ενημέρωσης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ελληνική ακτοφυλακή ήταν υπεύθυνη για τη βύθιση του υπερφορτωμένου αλιευτικού που μετέφερε τους πρόσφυγες: Είχαν επιχειρήσει να ρυμουλκήσουν το σκάφος σε ιταλικά χωρικά ύδατα, προκαλώντας την ανατροπή του. Όμως, η συλλογή αποδεικτικών στοιχείων είναι δύσκολη.
Πρωτοβουλία δικηγόρων με στόχο την απονομή δικαιοσύνης
Λίγο μετά το ναυάγιο της Πύλου, εννέα Αιγύπτιοι συνελήφθησαν από τις ελληνικές αρχέςΕικόνα: Costas Baltas/AA/picture alliance
Για την υπόθεση ωστόσο υπάρχουν και άλλοι κατηγορούμενοι. Λίγες ημέρες μετά το τραγικό ναυάγιο, εννέα Αιγύπτιοι, επιζώντες του ναυαγίου, προσήχθησαν ενώπιον του δικαστηρίου στην Καλαμάτα. Η εισαγγελία διεξάγει έρευνα εναντίον τους, μεταξύ άλλων, για παράνομη διακίνηση ανθρώπων.
Ο δικηγόρος Βασίλης Παπαδόπουλος είναι μέλος μιας πρωτοβουλίας Ελλήνων δικηγόρων που ασχολούνται με την υπόθεση. Η πρωτοβουλία, όπως αναφέρει στην ιστοσελίδα της, έχει θέσει ως στόχο να φέρει στο φως όλη την αλήθεια για τις συνθήκες του ναυαγίου, ώστε να καταστεί δυνατή η απονομή δικαιοσύνης. Μιλώντας στην DW, ο Βασίλης Παπαδόπουλος επικρίνει το γεγονός ότι σπάνια γίνονται έρευνες για τη βία κατά των μεταναστών στην Ελλάδα. «Στις λίγες εκείνες περιπτώσεις όπου η δικαιοσύνη έχει ξεκινήσει έρευνες, το έργο προχωράει πολύ αργά ή διακόπτεται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και οι κατηγορίες δεν στοιχειοθετούνται», επισημαίνει.
Τα τελευταία χρόνια έχουν δημοσιευθεί πολυάριθμες έρευνες ακτιβιστών, μελετητών αλλά και διεθνών μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της DW, αναφέροντας νομικές παραβιάσεις από τις ελληνικές αρχές. Πρόκειται κυρίως για παράνομες απελάσεις, κατά τις οποίες δεν υπήρχε καν η πρόσβαση στην προβλεπόμενη από την ΕΕ διαδικασία αίτησης ασύλου.
Αθώοι στη φυλακή;
O διασώστης Σιν Μπίντερ και η Ευρωβουλευτής Γκρέις Ο'Σάλιβαν (δεξιά) έξω από το δικαστήριο στη ΜυτιλήνηΕικόνα: Manolis Lagoutaris/AFP
Η ελληνική εισαγγελία λαμβάνει ωστόσο αυστηρά μέτρα κατά των φερόμενων ως διακινητών. Πολλοί εθελοντές σε ανθρωπιστικές οργανώσεις βρέθηκαν ως κατηγορούμενοι σε ελληνικά δικαστήρια, μεταξύ αυτών ο Νάσος Καρακίτσος και ο Σιν Μπίντερ. Μαζί με τη Σάρα Μαρντίνι από τη Συρία, συνελήφθησαν στη Λέσβο το 2018, αφού συνεργάστηκαν με τις ελληνικές αρχές για τη διάσωση ναυαγών ή επιβαινόντων σε σκάφη ακυβέρνητα. Η δίκη βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Οι οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάνουν λόγο για μια δίκη με πολιτικά κίνητρα. Ο δικηγόρος Δημήτρης Χούλης από τη Σάμο έχει εκπροσωπήσει στο δικαστήριο πολλούς πρόσφυγες, οι οποίοι κατηγορούνται επίσης από την εισαγγελία ως διακινητές προσφύγων. Στην Ελλάδα, η κατηγορία για διακίνηση ανθρώπων είναι πιο σοβαρή και από τον βιασμό. Κάθε διακινητής αντιμετωπίζει ποινή κάθειρξης 25 ετών.
Ο Χούλης χαρακτηρίζει παράλογες τέτοιες κατηγορίες. Αθώοι άνθρωποι που τιμωρούνται προς παραδειγματισμό. Παράλληλα, αμφιβάλλει εάν οι εσωτερικές έρευνες κατά των ελληνικών αρχών είναι όντως ανεξάρτητες: «Οι έρευνες αυτές πρακτικά διεξάγονται από τις ίδιες αρχές εναντίον των οποίων διατυπώνονται οι κατηγορίες», λέει.
Η MKO ERCI έχει συμμετέχει σε εκατοντάδες αποστολές διάσωσης στη Λέσβο. Ακτιβιστές και μέλη της οργάνωσης κατηγορούνται από τις ελληνικές αρχέςΕικόνα: ERCI
«Είχα υποθέσεις όπου άνθρωποι καταδικάστηκαν σε 142 χρόνια φυλάκισης», αναφέρει ο δικηγόρος στην DW. «Πάνω από 1.000 άνθρωποι βρίσκονται στη φυλακή, παρόλο που γνωρίζουμε ότι δεν είναι διακινητές. Τώρα βλέπουμε το ίδιο πράγμα με το ναυάγιο της Πύλου. Εννέα πρόσφυγες κατηγορούνται ως διακινητές, αλλά αυτό είναι σαφώς πολιτικά υποκινούμενο». Θεωρεί πως τα προβλήματα της δικαιοσύνης στην Ελλάδα δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά έχουν δομικό χαρακτήρα: «Οι δικαστές του Αρείου Πάγου διορίζονται από πολιτικούς, δεν είναι ανεξάρτητοι».
Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου
Φλόριαν Σμιτς Ρεπόρτερ με βασικό αντικείμενο την Ελλάδα
