Οι αφανείς ήρωες του 1940 – Μουλάρια και άλογα
Υπήρξαν οι αφανείς ήρωες του 1940, που στη μεγαλύτερη πλειοψηφία τους χάθηκαν, όχι μόνο στις μάχες, αλλά και στη διάρκεια των μετακινήσεων σε δύσβατες περιοχές. Ο λόγος για τα «ζώα του πολέμου», όπως αποκαλούνται μουλάρια και άλογα, τα οποία επιστρατεύτηκαν από την Κρήτη, μαζί με τους άνδρες που έφυγαν για τον πόλεμο.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ιστορικός και Επιστημονικός Συνεργάτης του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης Κωστής Μαμαλάκης «η επιστράτευση το 1940 ήταν μία εξαιρετικά καλά οργανωμένη επιστράτευση, για τα ελληνικά δεδομένα. Έγινε κλιμακωτά, και με σύστημα. Στον τόπο μας, την Κρήτη, μαζί με την κλήτευση των παιδιών στον πόλεμο που προκάλεσε μια κοινωνική αναστάτωση, άρχισαν να μαζεύονται και τα ζώα των αγροτών. Τα μουλάρια και τα άλογα -δηλαδή- από όλη την ύπαιθρο. Μια επιστράτευση που επί της ουσίας, οδήγησε στο να αδειάσει το νησί από τα χρήσιμα για έναν άνθρωπο -για τη μετακίνηση του και για τις αγροτικές εργασίες- ζώα».
Όπως ανέφερε ο κ. Μαμαλάκης τα ζώα που διέθεταν στην ύπαιθρο οι αγρότες, ήταν καταγεγραμμένα από τις υπηρεσίες του κράτους και έτσι εστάλησαν ξεχωριστά φύλλα για την επιστράτευσή τους στους ιδιοκτήτες τους.
«Αν και δεν γνωρίζουμε πόσα ακριβώς ήταν τα ζώα που επιστρατεύτηκαν, η αλήθεια είναι ότι βγάζουμε συμπέρασμα ότι επρόκειτο για χιλιάδες, βλέποντας το φωτογραφικό υλικό από τη μετακίνηση των οπλικών συστημάτων. Τα μουλάρια μετέφεραν κανόνια και πυρομαχικά, και μάλιστα σε συνθήκες δύσκολες» τόνισε ο κ. Μαμαλάκης που πρόσθεσε ότι «η μεταφορά πολεμικού υλικού σε τέτοιου είδους πολέμους, που διαρκούν πολλές ημέρες και είναι σε δύσβατες περιοχές, γίνεται ακόμα και σήμερα μόνο με τις πλάτες των ανθρώπων και τις πλάτες των ζώων, αν δεν υπάρχει δυνατότητα ελικομεταφοράς» αναδεικνύοντας έτσι τον σπουδαίο ρόλο που διαδραμάτισαν. Ο ιστορικός και Επιστημονικός Συνεργάτης του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης αποκάλεσε αυτά τα ζώα αφανείς ήρωες «που δεν επέλεξαν αυτά να πεθάνουν, αλλά το επιλέξαμε εμείς γι' αυτά να χαθούν μέσα στα χιόνια ή ακόμα και να φαγωθούν σε περίπτωση πεινάς».
Εκείνη την εποχή τα άλογα και τα μουλάρια αντιστοιχούσαν με σημερινό όχημα. Ήταν τα μέσα μεταφοράς των ανθρώπων και πολύτιμα για τις αγροτικές εργασίες εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μαμαλάκης, και πρόσθεσε ότι το διάστημα που ακολούθησε στην Κρήτη, χωρίς τα ζώα, είχε επιπρόσθετες δυσκολίες κυρίως για τους αγρότες του νησιού.
Τα «ζώα του πολέμου» από την Κρήτη έφυγαν με μεταγωγικά πλοία και οι ιδιοκτήτες τους τα αποχαιρετούσαν γιατί γνώριζαν ότι δεν θα τα ξαναδούν ποτέ.
«Μου προκάλεσε μεγάλη αίσθηση όταν έμαθα από έναν κτηνίατρο, ότι στο Λασίθι, ένα από τα ζώα που είχαν επιστρατευτεί, ένα άλογο, επέστρεψε στον ιδιοκτήτη του. Είναι μια σπάνια περίπτωση αυτή, που έχει ένα συναισθηματικό φορτίο» ανέφερε ο κ. Μαμαλάκης που πρόσθεσε ότι «ενώ στο εξωτερικό υπάρχουν μνημεία για τα ζώα του πολέμου εμείς δεν έχουμε φτιάξει ούτε ένα».
