Γαστρονομία Λέσβου: Κρεμμυδοντολμάδες, λαδοτύρι Μυτιλήνης και φημισμένο, μοσχοβολιστό ούζο

Αφιέρωμα στην γαστρονομία της Λέσβου από το travel.gr / ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΑΟΥΝΗ

 Ελλάδα είναι χώρα που μπορεί να περηφανεύεται για τη γαστρονομία της, με κουζίνα παγκοσμίως διάσημη. Με τα δεδομένα των δικών μας ημερών, μάλιστα, δεν αποκλείεται η «μεσογειακή διατροφή» των προηγούμενων δεκαετιών να είχε αποκληθεί «κρητική».

Το σύνολο της ελληνικής γαστρονομίας απαρτίζεται φυσικά από όλες τις τοπικές κουζίνες, οι οποίες προσφέρουν μοναδικές απολαύσεις, συμπληρώνοντας κατά συναρπαστικό τρόπο την ταξιδιωτική εμπειρία από κάθε χωριό ή/και νησί της χώρας μας. Και μία από τις πιο πλούσιες και ενδιαφέρουσες ανάμεσά τους είναι βέβαια εκείνη της Λέσβου.

Άμεσα επηρεασμένη από τις μνήμες της Μικράς Ασίας –στις οποίες εντοπίζονται οι καταβολές της– η κουζίνα του νησιού αντανακλά την παλιά αστική του κουλτούρα (φανερή στα νεοκλασικά αρχοντικά, αλλά και στη βιοτεχνική ανάπτυξη), παρέχοντας πρωτοκλασάτη «συντροφιά» στα περίφημα ούζα της Λέσβου.

Να λοιπόν γιατί είναι απαραίτητο να τη γευτείτε, να την προσεγγίσετε και να την απολαύσετε. Μάλιστα, αν σκοπεύετε να επισκεφθείτε τη Λέσβο, αξίζει να αναζητήσετε και κάποια τοπικά προϊόντα προς αγορά –οι παρακάτω λίστες θα λειτουργήσουν ως οδηγοί για ό,τι τυχόν επιθυμήσετε.

Το ούζο έχει ξεχωριστή διασύνδεση με τη Λέσβο και θα το βρείτε σε κάθε παντοπωλείο της Μυτιλήνης. Photo: Νίκος Μαούνης

Τι να αγοράσετε στη Λέσβο

Ελαιόλαδο έξτρα παρθένο, φίνο, λεπτόρρευστο και με διακριτικό άρωμα. Οι ελιοποικιλίες κολοβή (ή βαλανολιά), αδραμυττινή και αϊβαλιώτικη (ή φραγκολιά) είναι αυτές που χαρίζουν σπουδαία ποιότητα στο μυτιληνιό λάδι.

Ελιές Μυτιλήνης, μικρές, σαρκώδεις, κανονικές ή και τσακιστές. Όλες είναι πολύ νόστιμες.

Ούζο μοσχοβολιστό και γλυκανισάτο, υψηλής ποιότητας, παραγόμενο από πολλές μεγάλες και μικρές ποτοποιίες του νησιού. Στο Λισβόρι, άλλωστε, βγαίνει ο καλύτερος γλυκάνισος σε όλη την Ελλάδα.

Γαλακτοκομικά προϊόντα από αιγοπρόβατα μιας ιδιαίτερης τοπικής ράτσας, η οποία εκτρέφεται με παραδοσιακό τρόπο και αγνή τροφή.

Μοναδικό λαδοτύρι Μυτιλήνης, τυποποιημένο σε παραφίνη, με μεστή γεύση (αν είστε τυχεροί δεν αποκλείεται να βρείτε και το αυθεντικό, μέσα στο λάδι, από μικρούς παραγωγούς ή νοικοκυριά).

Το περίφημο λαδοτύρι της Μυτιλήνης/Photo: Shutterstock

Γραβιέρα με πιπεράτη γεύση.

Εξαιρετική παχιά φέτα.

Τουλουμίσιο τυρί φτιαγμένο στον ασκό.

Μοναδική φρέσκια ή ξερή μυζήθρα.

Κασέρι πικάντικο, από τα καλύτερα της χώρας.

Γραγούδα (γιαούρτι παραδοσιακό σε πήλινο κεσέ).

Αρωματικό τραχανά, ψιλό ή σε χάχλες.

Παστουρμά από το ειδικό εργαστήριο της Μυτιλήνης.

Λουκάνικα από τα κρεοπωλεία της πρωτεύουσας ή των χωριών.

Αλίπαστα. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια λειτουργούν στη Λέσβο βιοτεχνίες επεξεργασίας και τυποποίησης ψαριών (σαρδέλας, κολιού, σκουμπριού, γαύρου, αντζούγιας και λακέρδας), συντηρημένων αποκλειστικά στο αλάτι. Με την αλιπάστωση τα ψάρια αποκτούν γεύση, άρωμα και τραγανότητα. Αφού τα ξαρμυρίσουν, τα καθαρίζουν και τα σερβίρουν με λαδόξιδο.

Μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού, ζυμαρικά και σάλτσες από εργαστήρια και Συνεταιρισμούς Γυναικών των χωριών, όπως λ.χ. του Μεσοτόπου.

Μπακλαβά, αμυγδαλωτά, πλατζέτα.

Χαλβά πανηγυριώτικο από την Αγιάσο, βασιλόπιτα με φύλλο και μυρωδικά.

Τι να δοκιμάσετε επισκεπτόμενοι το νησί (αλφαβητικά)

Αρνάκι γιαουρτλού
Αρνί γεμιστό με ρύζι, συκωτάκια και πορτοκαλόφλουδα
Γιουβαρλάκια πανέ, τυλιχτά σε ομελέτα
Γκιουζλεμέδες (τυροπιτάκι με φέτα και χειροποίητο φύλλο στο τηγάνι)
Καλαμαράκια γεμιστά με ρύζι
Κεφτέδες με κύμινο και ούζο
Κολοκυθολούλουδα γεμιστά με ρύζι η με τυρί
Κολοκυθόπιτα γλυκιά με κίτρινη κολοκύθα και μαύρο πιπέρι
Κουκιά με λάδι και ρίγανη
Κουτσουνάδες με ταραμά (παπαρούνες με ταραμά για τις μέρες της νηστείας)
Κυδωνάτο (μοσχαράκι κοκκινιστό με κυδώνια)
Λαδοτύρι σαγανάκι
Λαχανίδα βραστή
Λιαστές τηγανητές ντομάτες
Λυθρίνια κρεμμυδάτα, τηγανητά
Μαρίδες παστές

Μελιτζάνες γεμιστές στην κατσαρόλα με ρύζι και κιμά
Μελιτζάνες ιμάμ
Μελιτζάνες με μυζήθρα
Μελιτζάνες μουσακά, αλλά μαγειρεμένες στην κατσαρόλα
Μπάμιες με σκόρδο και λεμόνι, χωρίς τομάτα
Ντολμαδάκια γιαλαντζί
Πιλάφι με μελιτζάνες
Πλιγούρι με κρέας
Πρασοκεφτέδες
Πρασόρυζο
Ρεβιθοπίλαφο
Ρεβίθια κρεμμυδάτα
Σαλιγκάρια στιφάδο
Σαρδέλες με κολοκυθάκια στο φούρνο
Σαρδέλες παστές
Σκαφούδες
Σκουμπρί παστό

Σουγάνια (κρεμμυδοντολμάδες με κιμά και ρύζι)
Σουπιά με το μελάνι της
Σουπιά στο τηγάνι σβησμένη με ξύδι
Σουτζουκάκια λεμονάτα
Σουτζουκάκια Σμυρναίικα
Σφουγγάτο με κολοκύθι, μαρούλι, φρέσκα κρεμμυδάκια ή με κιμά
Ταραμά τυρόπιτα, χωρίς φύλλο
Χορτόπιτα με ρύζι
Χουνκιάρ μπεγιεντί
Χταποδάκι ξιδάτο
Φάβα πράσινη, από μπιζέλια

Τα γλυκίσματα της Λέσβου αποτελούν ξεχωριστό κεφάλαιο

Αμυγδαλωτά
Βρασματολουκούμια (κεκάκι από πετιμέζι)
Βασιλόπιτα της Αγιάσου, με πολλά φύλλα ανοιγμένα στο χέρι, μυζήθρα και μπαχαρικά
Γλυκά του κουταλιού
Εργολάβοι
Κουφέτο κολοκύθι
Καρυδόπιτα
Φανουρόπιτα

Μπακλαβάς με ασπρισμένο αμύγδαλο
Μυζηθροχαλβάς
Πλατζέτα (γλυκό με φύλλο και καρύδια)
Πουτίγκα με σιμιγδάλι
Ρετσέλι (φρούτα και λαχανικά βρασμένα στο πετιμέζι)
Σύκα γεμιστά με καρύδι, αμύγδαλο ή σουσάμι (τα σαμωτά), μαζί με μοσχοκάρφια (γαρύφαλλα), κανέλα και τριμμένη πιπερόριζα (τζίντζερ)
Τσέρι λικέρ με βύσσινα και κονιάκ
Τσουρέκια
Φοινίκια λευκά, της Γέρας