«Αυτά που ποτέ δεν θα ξεχάσω», η μαρτυρία εθελοντή της Λέσβου

«Ποτέ δεν θα ξεχάσω το πρώτο παιχνίδι που έδωσα». Ο Πέτρος Χ. είχε μόλις λίγες ημέρες στη Λέσβο. Στα 46 του, τα είχε αφήσει όλα, είχε πάρει το πλοίο της γραμμής και είχε κατέβει στο νησί να βάλει ένα χέρι στο προσφυγικό, αυτό ήταν άλλωστε που οι ομάδες των εθελοντών, οι οποίοι είχαν ήδη εγκατασταθεί και επιχειρούσαν στη Λέσβο, είχαν περισσότερη ανάγκη: χέρια. Ηταν Οκτώβριος του 2015, το φθινόπωρο που δεν θα ξεχάσει ποτέ. Εκείνη την ημέρα, στην Αυτοοργανωμένη Δομή Υποδοχής και Περίθαλψης Προσφύγων στη Σκάλα Συκαμιάς, επικρατούσε ο γνωστός χαμός. «Η δουλειά μου στο “τμήμα” των ενδυμάτων είχε χαλαρώσει, όταν σε ένα παγκάκι είδα ένα μικρό κορίτσι, ούτε έξι ετών, με σκούρα σγουρά μαλλιά που έφταναν λίγο κάτω από τα αυτιά της και μια φράντζα να καλύπτει το ένα της μάτι. Εκλαιγε αθόρυβα και οι γονείς της δεν φαίνονταν πουθενά. Ηξερα πού ήταν τα παιχνίδια, σε ένα σάκο δίπλα στην ιατρική σκηνή. Πηγαίνω και παίρνω μια αστεία κούκλα που έμοιαζε με εξωγήινο, με τεράστια μάτια, την κρύβω πίσω από την πλάτη μου και φτάνω νυχοπατώντας πίσω της. Οι γκριμάτσες, η μεγάλη μου μύτη και η κούκλα-εξωγήινος έκαναν τη δουλειά τους και το κοριτσάκι μού χάρισε την πρώτη αναγνωρίσιμη νίκη της ημέρας, ένα απόλυτα γλυκό χαμόγελο που κατέληξε σε ένα γελάκι». Οι γονείς της, 25-30 ετών, από το Χαλέπι, έφτασαν γρήγορα κοντά της.

Είναι πάντα θαυμαστός ο τρόπος που λειτουργεί το μυαλό, τι πετάει και τι κρατάει γερά, ύστερα από εμπειρίες τόσο δυνατές όσο υπήρξε αυτός ο ένας μήνας στη δίνη της προσφυγικής κρίσης. Πάντως, ο Πέτρος δεν ρίσκαρε: επιστρέφοντας έκατσε και έγραψε ένα ημερολόγιο για τις 30 και κάτι ημέρες που έζησε στη Λέσβο. Πρόκειται για το «Μια πριγκίπισσα από τη Συρία» (asyrianprincess.com, προς το παρόν μόνο στα αγγλικά), μια αφτιασίδωτη, πολύτιμη μαρτυρία από το πεδίο, 60.000 λέξεων – όσοι και οι πρόσφυγες στα νησιά. «Δεν το είχα υπολογίσει, αλλά έχει ενδιαφέρον η σύμπτωση», λέει στην «Κ». Ο Πέτρος Χ. θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, για να μην ταυτιστεί με ένα όνομα η συλλογική προσπάθεια τόσων εθελοντών. Πράγματι, στις διηγήσεις του είναι όλοι πρωταγωνιστές, οι κάτοικοι, οι παπάδες, οι αναρχικοί, οι ξένοι εθελοντές, οι μεγάλες ΜΚΟ, όλοι μαζί, ένα.

Μαζί και οι γνωστές γιαγιάδες στο παγκάκι στη Σκάλα Συκαμιάς, η φωτογραφία των οποίων να ταΐζουν ένα προσφυγόπουλο έκανε τον γύρο του κόσμου. «Μια μέρα, μια από αυτές μου λέει “οι καημένοι, να φεύγουν από τα σπίτια τους, τι τραγικό... (παύση) ...αλλά είναι καλό που έρχονται εδώ, ήταν μεγάλη η μοναξιά μας πριν». Ηταν μία από τις πιο απλές, πιο ανεπιτήδευτες δηλώσεις ανθρωπισμού που είχα ακούσει ποτέ», γράφει ο Πέτρος. «Ο Καλίντ (σ.σ. ο μεταφραστής της δομής, με καταγωγή από το Αφγανιστάν, που ζει εδώ και 15 χρόνια στην Ελλάδα) μου είπε μια φορά ότι τις πρώτες μέρες οι γιαγιάδες του έλεγαν “καλωσήρθατε στη Λέσβο”, νομίζοντας ότι είναι ένας από τους πρόσφυγες, μέχρι να συνειδητοποιήσουν ότι δουλεύει ως εθελοντής, οπότε και μπήκε στη λίστα τού απλού “καλημέρα σας”, γεγονός που πάντα θα τον ενθουσιάζει».

Χιουμοριστικές αφίσες

Την πρώτη μέρα που έφτασε στο νησί, χρειάστηκε να μεταβεί μέχρι τη χώρα για προμήθειες. «“Μην ανησυχείς, δεν θα ’χουμε άλλες βάρκες μέχρι να γυρίσουμε”, μου είπε ο Γιάννης (σ.σ. επίσης εθελοντής). Απόρησα πώς διάολο μπορούσε να το ξέρει, αλλά μπήκα στο αυτοκίνητο. Οσο απομακρυνόμασταν από τη Σκάλα, ο Γιάννης μού είπε ότι τις τελευταίες δύο μέρες έχει ησυχία, δεν έχει βάρκες. Αυτό είναι γιατί ο Αλέξης Τσίπρας μαζί με κάτι Ευρωπαίους αξιωματούχους επισκέφθηκαν το νησί και για κάποιο λόγο αυτό είχε αυτό το αποτέλεσμα. Ηταν τόσο εμφανής η διαφορά, που οι διάφορες ομάδες εθελοντών είχαν τυπώσει χιουμοριστικές αφίσες ευχαριστώντας τον Τσίπρα και τους Ευρωπαίους για το “διάλειμμα” που απολάμβαναν. “Σε λίγο θα γυρίσουμε στα συνηθισμένα”, μου είπε ο Γιάννης, για να προσθέσει ότι ακόμα και εν μέσω χάους υπάρχουν κάποιες “κανονικότητες”. Η μία είναι ένα διάλειμμα στις αφίξεις σκαφών από τις 2 έως τις 5 το απόγευμα. Ισως οι διακινητές από την άλλη πλευρά μάς προσφέρουν ένα μεγάλο lunch break (κυρίως για να καθαρίσουμε τη δομή μέχρι το επόμενο κύμα ανθρώπων) ή ίσως γιατί οι ίδιοι σταματάνε για να φάνε, ποιος ξέρει».

Οι ιστορίες είναι πολλές, αλλά αξίζει ιδιαίτερη μνεία σε αυτήν που χάρισε και τον τίτλο στο βιβλίο, στην πεντάχρονη πριγκίπισσα από τη Συρία. Στο πιο όμορφο κοριτσάκι του κόσμου, που ένα βράδυ ο Πέτρος διέκρινε ανάμεσα στο πλήθος των βρεγμένων ανθρώπων που είχαν φτάσει στην ακτή, να τρέμει από το κρύο. Σαν σε όνειρο, απομόνωσε το χάος γύρω του και αφοσιώθηκε σε εκείνη. Της βρήκε κουβέρτα, ρούχα και παπούτσια, την έντυσε μαζί με τον μπαμπά της, σε κάτι που στο μυαλό του έγινε το σημαντικότερο επίτευγμα που έχει να επιδείξει στη ζωή του.

Ο Καλίντ και η πριγκίπισσα της Συρίας

Με τον καιρό, ο Πέτρος «εκπαιδεύεται» στο να ανιχνεύει σκάφη στον ορίζοντα, ακόμη και τη νύχτα. Δεν υπήρχαν διαθέσιμα κιάλια νυκτός, ωστόσο οι ισχυροί προβολείς του Λιμενικού και των σκαφών της Frontex που έκαναν περιπολίες, έδιναν στους εθελοντές χρήσιμες πληροφορίες. «Αν ο προβολέας ενός σκάφους που σάρωνε το νερό σταματούσε ξαφνικά σε ένα συγκεκριμένο σημείο και έμενε σε αυτό για κάποια ώρα, ξέραμε ότι μάλλον βρήκαν βάρκα, και ότι και άλλες βάρκες θα υπήρχαν εκεί έξω (δεν έρχονταν μεμονωμένα, αλλά σε ομάδες)», γράφει στην «Πριγκίπισσα από τη Συρία». Ηταν ώρα να τρέξουν στην ακτή να βοηθήσουν.

Την ημέρα τα πράγματα ήταν πιο εύκολα, αλλά και πάλι κάποιοι ήταν καλύτεροι από κάποιους άλλους. «Σηκώνω τα κιάλια και διακρίνω ακόμα και τα σωσίβια των προσφύγων. Είναι ήδη έξι βάρκες στη θάλασσα, με κατεύθυνση τη Λέσβο, όταν ο Καλίντ μου λέει “έχουν ξεκινήσει κι άλλες βάρκες από τις ακτές της Τουρκίας!” δείχνοντας προς διάφορες κατευθύνσεις. Δεν βλέπω τίποτα με γυμνό μάτι, οπότε σηκώνω πάλι τα κιάλια και πράγματι διακρίνω κάποιες βάρκες πιο μακριά. “Πώς απέκτησες αυτά τα μάτια-ραντάρ, Καλίντ;” τον ρωτάω. “Στο Αφγανιστάν ζούσα στα βουνά”, μου λέει, “εκεί ατενίζουμε μακριά την καθημερινή μας ζωή, πολύ περισσότερο από τους κατοίκους των πόλεων, ίσως γι’ αυτό...”. Μετά, μου είπε ότι αυτό το συγκεκριμένο του ταλέντο τον έχει κάνει πολύ δημοφιλή στις στάσεις των λεωφορείων στην Αθήνα...».

πηγη: εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ / ΛΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΡΟΥ