Ο Υπουργός άκουσε! Λύσεις θα δώσει; Υπόμνημα κατοίκων Βρίσας στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης

Το παρακάτω υπόμνημα παραδόθηκε στον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Γεωργαντά.  Η αγωνία των κατοίκων της Βρίσας παραμένει καθώς μέχρι τώρα δεν έχουν λάβει καμία βοήθεια. Κάηκαν και έμειναν χωρίς βοήθεια. Το ερώτημα είναι  αν θα δώσει λύσεις! Προφορικές παρεμβάσεις για το θέμα έγιναν και κατά τη διάρκεια της συνάντησης του Υπουργού με φορείς στην Αγία Παρασκευή. 

Το υπόμνημα συντάχθηκε από τον  κ. Ραφαήλ Παλαιοπάνη  (Πτυχιούχος Γεωγράφος, MSc) σε συνεργασία με τους κατοίκους της περιοχής και δίνει ανάγλυφα το μέγεθος της καταστροφής και τις επιπτώσεις που θα έχει στη Βρίσα αν δεν υπάρξουν οι άμεσες παρεμβάσεις. 

Προκαταρκτικά συμπεράσματα από την πυρκαγιά και βασικές προτάσεις για την αποζημίωση, την ανασυγκρότηση και τη θωράκιση της περιοχής, με έμφαση στον ελαιώνα. Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις αποτελούν προϊόν έρευνας πεδίου και συζητήσεων με τους πληγέντες κατοίκους της περιοχής.

Η πυρκαγιά της Βρίσας – Βατερών έκαψε έκταση περίπου 25.000 στρ. σε μια ζώνη μήκους 6 χλμ και πλάτους 5 χλμ με περίμετρο 25 χλμ. Από την καμένη περιοχή το 1/3 περίπου καλυπτόταν από δάσος, το 25% από φυσικούς βοσκότοπους και το υπόλοιπο τμήμα από καλλιέργειες και ελαιώνες. Το ποσοστό του αστικού χώρου που επλήγη ανέρχεται περίπου στο 1% της συνολικής έκτασης.

Η περιοχή μελέτης αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση σε σχέση με άλλες πληγείσες περιοχές αφού παρουσιάζει σωρευτικά εμφωλευμένες κρίσεις και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

1. Πληθυσμιακή συρρίκνωση 30% κατά τις δεκαετίες (1991-2011). Αναμένεται ακόμα μεγαλύτερη εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, του σεισμού, της υπογεννητικότητας και της εσωτερικής μετανάστευσης. Η Στατιστική Υπηρεσία δεν χορηγεί ακόμα στοιχεία σε επίπεδο οικισμού.
2. Η περιοχή έχει πληγεί από τον σεισμό το 2017 και δεν έχει ανακάμψει πλήρως.
3. Ο ελαιώνας παρουσίασε συνεχή χαμηλή παραγωγή εξαιτίας ακαρπίας, καιρικών φαινομένων, κλπ. τα 3 τελευταία χρόνια.
4. Οι καμένες εκτάσεις των ελαιόδεντρων αποτελούσαν την πιο παραγωγική περιοχή σε σχέση με τον υπόλοιπο ελαιώνα.
5. Ο ελαιώνας και οι δασικές εκτάσεις χρησιμοποιούνταν και ως βοσκότοποι.

Οι βλάβες της πυρκαγιάς αφορούν τόσο το φυσικό όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον, το φυτικό και ζωικό κεφάλαιο αλλά και κατοικίες, επιχειρήσεις και υποδομές. Ειδικότερα για τον ελαιώνα: απώλεια ελαιόδεντρων, απώλεια της φετινής παραγωγής και απώλειες σε εξοπλισμό όπως: περιφράξεις, ελαιόδυχτα, αντλίες νερού, σκαπτικά μηχανήματα, κ.α.

Οι άμεσες αλλά και μακροπρόθεσμες συνέπειες της πυρκαγιάς είναι:

1. Η άμεση απώλεια εισοδήματος από τη φετινή παραγωγή.
2. Επιπλέον απώλεια για τους βιοκαλλιεργητές 30%.
3. Η μακροπρόθεσμη απώλεια εισοδήματος από την καταστροφή των ελαιόδεντρων. Σε μια πρώτη εκτίμηση η απώλεια εισοδήματος ξεπερνά τα 15.000 € ανά 100 ελαιόδεντρα σε βάθος 7ετίας.   
4. Η πρόσθετη επιβάρυνση σε ζωοτροφές από την απώλεια βοσκήσιμων εκτάσεων τόσο άμεσα όσο και μακροπρόθεσμα.
5. Η απώλεια έμμεσου εισοδήματος. (ξυλεία, οργώματα, καλλιέργεια ελαιοκτημάτων, κ.α.)
6. Η απώλεια ζωικού κεφαλαίου (μελίσσια και κάποια αμνοερίφια).

Οι προτάσεις και τα αιτήματα που υποβάλλουμε είναι τα παρακάτω:

1. Χαρτογράφηση της περιοχής για  την ακριβέστερη αποτύπωση της καταστροφής που θα έχει ως αποτέλεσμα την ορθότερη καταβολή αποζημιώσεων αλλά και τη μεταπυρική αποκατάσταση της καμένης έκτασης.
2. Εκτίμηση επικινδυνότητας της ευρύτερης περιοχής για φυσικούς κινδύνους.
3. Αντιπλημμυρικά – Αντιδιαβρωτικά έργα – Διευθέτηση χείμαρρων και ειδικότερα της λεκάνης απορροής του ρέματος Λαγκάδας.
4. Διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών – βελτίωση αγροτικού οδικού δικτύου.
5. Αντιπυρική θωράκιση υπόλοιπου οικισμού Βατερών – περιοχής Αγίου Φωκά.
6. Καλλιέργεια υφιστάμενων πηγών, ανενεργών γεωτρήσεων, διάνοιξη νέων γεωτρήσεων, χαρτογραφική αποτύπωση τους.
7. Κατά προτεραιότητα κατασκευή του φράγματος Λαγκάδας (ορθότερη διαχείριση υδάτων, εμπλουτισμός υδροφόρου ορίζοντα, ανασύσταση ελαιώνα, αντιπυρική θωράκιση).
8. Επικαιροποίηση και υλοποίηση της υπάρχουσας μελέτης για το Δάσος Αμπελικού – Ρογκάδας.  

Ειδικότερα μέτρα στήριξης των ελαιοπαραγωγών - κτηνοτρόφων:

1. Άμεσα παροχή συγκεκριμένων οδηγιών από τη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας για τον καθαρισμό των κτημάτων.
2. Παροχή οδηγιών για τη φύτευση νέων ελαιόδεντρων ει δυνατόν από τη φετινή χρονιά (ποικιλία ελιάς, λίπανση, κλπ.).
3. Ενίσχυση για την ανασύσταση του ελαιώνα και την κατασκευή συμπληρωματικών έργων (αναβαθμίδες, κλπ.) τόσο για τους κατ’ επάγγελμα όσο και για τους μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.
4. Αποζημίωση απώλειας καρπού το λιγότερο για 5-7 έτη για τα εκριζωμένα δέντρα, για 2-3 έτη για τα καρατομημένα και για 1-2 έτη για τα καμένα. Επιπλέον πρόβλεψη για βιοκαλλιεργητές.
5. Αποζημίωση για την απώλεια εξοπλισμού. Επιδότηση για τη αγορά – αντικατάσταση νέου.
6. Επιδότηση ζωοτροφών για τη φετινή περίοδο. Σχεδιασμός για τις επόμενες χρονιές (απαγόρευση βόσκησης στα καμένα, φυσική αναγέννηση, κλπ.). Ένταξη σύμφωνα με τις κατηγορίες που αφορούν τις πυρόπληκτες περιοχές της Εύβοιας.
7. Διατήρηση των καμένων ελαιοκτημάτων ως ενεργών στα διάφορα προγράμματα, όπως σχεδίων βελτίωσης, νέων αγροτών, βιολογικής καλλιέργειας, τουλάχιστον για την επόμενη 3τία. Επίσης να μην λαμβάνεται υπόψιν η απώλεια ελαιόδεντρων κατά τον καθορισμό των διάφορων επιδοτήσεων (αναλογία δέντρων/στρέμμα).
8. Έγκριση όλων των υποψήφιων νέων αγροτών, σχεδίων βελτίωσης, κλπ.
9. Επιδότηση λιπασμάτων – γεωργικών εφοδίων.
10. Επαυξημένη ενίσχυση στους κατ’ επάγγελμα αγρότες και νεαρότερης ηλικίας αφού πρώτα καθορισθεί το ηλικιακό εύρος αυτών.

Πυρκαγιά Νότιας Λέσβου 23ης Ιουλίου 2022

Η έκταση της πληγείσας περιοχής είναι περίπου 25.000 στρ. με περίμετρο 25 χλμ. Η φωτιά εξαπλώθηκε σε μια ζώνη μήκους 6 χλμ και πλάτους 5 χλμ. Το ποσοστό της μη καείσας περιοχής ανέρχεται μόλις στο 5%.

Από την καείσα περιοχή το 1/3 περίπου της έκτασης καλυπτόταν από δάσος τραχείας πεύκης. Το ¼ από φυσικούς βοσκότοπους και το υπόλοιπο ½ από καλλιέργειες και ελαιώνες. Το ποσοστό του αστικού χώρου που επλήγη ανέρχεται στο 1% της συνολικής έκτασης.

Οι παραπάνω εκτιμήσεις προέρχονται από δεδομένα δορυφορικών εικόνων. Κρίνεται απαραίτητη η χαρτογράφηση της περιοχής και η ανάκτηση δεδομένων υψηλής ακρίβειας. Η επεξεργασία αυτών θα συμβάλλει στην ακριβέστερη αποτύπωση των καμένων εκτάσεων και του βαθμού σφοδρότητας της πυρκαγιάς.

Η ακριβής χαρτογράφηση αποτελεί προϋπόθεση για την ορθότερη εκτίμηση των αποζημιώσεων αλλά και την οργάνωση της μεταπυρικής αποκατάστασης της περιοχής.  

Υδρογραφικό δίκτυο Βρίσας - Βατερών

Στην ευρύτερη περιοχή αναπτύσσεται πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο με κύρια ρέματα τη Λαγκάδα στην περιοχή της Βρίσας και τον Βούρκο στην περιοχή του Σταυρού.

Περιοχές Αυξημένης Επικινδυνότητας

Το ρέμα της Λαγκάδας εκφορτίζει μια επιμήκη λεκάνη απορροής η οποία ξεκινά από τις περιοχές της Μεγάλης και Μικρής Λίμνης και καταλήγει σε συνένωση με το ρέμα του Αλμυροπόταμου περνώντας από το χωριό της Βρίσας. Σημαντικό τμήμα της λεκάνης έχει καεί. Η επικινδυνότητα είναι εξαιρετικά υψηλή για την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων. Στη συγκεκριμένη λεκάνη οριοθετείται και η πιθανή κατασκευή φράγματος που εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλει θετικά τόσο στην ορθολογική διαχείριση των υδάτων της περιοχής όσο και στην ανασύσταση του ελαιώνα.

Η λεκάνη των Βατερών εκφορτίζεται προς τη θάλασσα με δεκάδες μικρά ρέματα τα οποία θα πρέπει να θεωρηθούν ως ενιαίο σύνολο για τη διαχείρισή τους λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχουν.

Η λεκάνη του Βούρκου επηρεάστηκε σε μικρότερο βαθμό από την πυρκαγιά αλλά ο κίνδυνος είναι σημαντικός ειδικά για τις κατάντη περιοχές και το οδικό δίκτυο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ρέμα Λάγκαδος το οποίο διαπερνά εγκάρσια το χωριό της Βρίσας και έχει δώσει στο παρελθόν πλημμυρικά επεισόδια.

Τέλος, θα πρέπει να εξεταστεί η επικινδυνότητα του χειμάρρου του Αλμυροπόταμου, από το σημείο συνένωσης με το ρέμα της Λαγκάδας προς τα κατάντη, σε περίπτωση αύξησης του ποτάμιου φορτίου.