«Μυστικά ή ψέματα» της Μεγκ Ρόσοφ

«Μυστικά ή ψέματα» της Μεγκ Ρόσοφ, από τις Εκδόσεις Μίνωας (Μετάφραση: Βεατρίκη Κάντζολα-Σαμπατάκου, Πρώτη έκδοση: Σεπτέμβριος 2014)

Γράφει η Ράνια Μπουμπουρή

Η βράβευση της Αμερικανίδας συγγραφέως Μεγκ Ρόσοφ (γενν. 1956, Βοστόνη) με ένα από τα σημαντικότερα διεθνή λογοτεχνικά βραβεία, το Βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν (Astrid Lindgren Memorial Award), που θα της απονεμηθεί στις 30 Μαΐου στη Στοκχόλμη για το σύνολο του έργου της, μας δίνει την αφορμή να παρουσιάσουμε εδώ το μοναδικό βιβλίο της που κυκλοφορεί στα ελληνικά, το Μυστικά ή ψέματα (Picture me gone).

Πρόκειται για ένα νεανικό μυθιστόρημα το οποίο συζητήθηκε πολύ: ήταν υποψήφιο για το Αμερικανικό National Book Award 2013, ανακηρύχθηκε Καλύτερο Νεανικό Μυθιστόρημα για το 2013 από τους Times και ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Καλύτερου Νεανικού Μυθιστορήματος από την Ένωση Ανεξάρτητων Βρετανικών Βιβλιοπωλείων για το 2014.

Η υπόθεση του βιβλίου είναι μάλλον πρωτότυπη: η 12χρονη Μίλα θα έφευγε από το Λονδίνο για τη Νέα Υόρκη μαζί με τον πατέρα της, τον Ζιλ, όπου είχαν κανονίσει να περάσουν τις διακοπές του Πάσχα στο σπίτι του Μάθιου, του καλύτερου φίλου του Ζιλ από τα χρόνια της νεότητάς του. Μόνο που, λίγο πριν ξεκινήσει το ταξίδι, η γυναίκα του Μάθιου τούς ενημερώνει ότι εκείνος έχει εξαφανιστεί: είχε φύγει κανονικά για τη δουλειά του ένα πρωί, κι έκτοτε δεν ξαναέδωσε σημεία ζωής.

Το ταξίδι της Μίλα και του Ζιλ δεν ματαιώνεται, αλλά αλλάζει χαρακτήρα: από ταξίδι αναψυχής γίνεται ταξίδι αναζήτησης του Μάθιου και, στην ουσία, ταξίδι διερεύνησης των ανθρώπινων σχέσεων. «Το ίδιο το γεγονός ότι το έσκασε δεν μου φαίνεται ιδιαίτερα παράξενο. Τους περισσότερους μας κρατά στη θέση μας ένα είδος κεντρομόλου δύναμης. Αν, για κάποιο λόγο, αυτή η δύναμη σταματούσε, θα εκσφενδονιζόμασταν όλοι προς διαφορετικές κατευθύνσεις», σκέφτεται η 12χρονη κοπέλα, που διακρίνεται από ιδιαίτερη διαίσθηση όσον αφορά τους ανθρώπους γύρω της, γνωστούς ή αγνώστους.

Οι σκέψεις της για την περιπλοκότητα στις σχέσεις των ενηλίκων, τόσο αληθινές αλλά και τόσο απρόβλεπτες ώρες ώρες, κρατούν ζωηρό το ενδιαφέρον του αναγνώστη σε όλο το βιβλίο. Κι είναι πολλές οι ιστορίες που ξετυλίγονται παράλληλα, δοσμένες έτσι ώστε να γεννούν γόνιμο προβληματισμό: φιλίες καλές και φιλίες ανταγωνιστικές, έρωτες δυνατοί και έρωτες που ξεθυμαίνουν, οικογένεια δεμένη και οικογένεια στα όρια της διάλυσης. Η ασφάλεια και η συναισθηματική κάλυψη ενός παιδιού που μεγαλώνει σ’ ένα ισορροπημένο σπιτικό είναι διάχυτη σε όλα τα κεφάλαια: «Είμαστε τρεις», σκέφτεται η μικρή, κάποια στιγμή που νοσταλγεί πολύ τη μητέρα και το σπίτι της στην Αγγλία. «Ακόμα κι όταν είμαστε μόνο δύο, στην πραγματικότητα είμαστε τρεις». Και πολύ έξυπνα από άποψη τόσο ουσίας όσο και δομής, έρχεται σε αντιπαράθεση με την ψυχολογική εικόνα που παρουσιάζει η Κέιτλιν, η καλύτερη φίλη της Μίλα, η οποία ζει στο πετσί της τις συνέπειες του κακού γάμου των γονιών της και του επερχόμενου διαζυγίου τους.

Ο διεισδυτικός τρόπος γραφής της Μεγκ Ρόσοφ είναι πολύ γοητευτικός. Στο κείμενο δεν υπάρχουν βαρύγδουπες σοφίες, αλλά παρελαύνουν κάθε τόσο απλά δοσμένες φράσεις ουσίας. «Μερικά ψέματα δεν αξίζουν καν τον κόπο που κάνεις για να τα πεις» ή «Δεν θα είμαι πάντα ευτυχισμένη, αλλά ίσως, αν είμαι τυχερή, θα γλιτώσω την αγωνία τού να προσθέσω κι άλλο πόνο σ’ αυτό τον κόσμο».

Στην εξαιρετική ισορροπία που σημειώνεται ανάμεσα στα διαλογικά και τα περιγραφικά μέρη των κεφαλαίων του βιβλίου, έρχεται να προστεθεί η προσεγμένη μετάφρασή του. Και, καθώς ο πατέρας της πρωταγωνίστριάς μας τυγχάνει μεταφραστής, ας παραθέσουμε αυτολεξεί: «Μεγάλο μέρος της μετάφρασης, μου είπε κάποτε ο Ζιλ, γίνεται σε έναν φανταστικό τόπο όπου συναντιούνται ο συγγραφέας και ο μεταφραστής. Δεν είναι απαραίτητο να συμμερίζεσαι τις απόψεις του συγγραφέα, να συμφωνείς με ό,τι έχει γράψει. Είναι αναγκαίο όμως να προχωράς παράλληλα μ’ αυτόν και να μην χάνεις τον κοινό σας βηματισμό». Έχουμε, λοιπόν, την αίσθηση ότι η μεταφράστρια του μυθιστορήματος αυτού, Βεατρίκη Κάντζολα-Σαμπατάκου, έχει συναντηθεί και συντονιστεί πλήρως με τον βηματισμό της πολυβραβευμένης Μεγκ Ρόσοφ σε ένα μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί. 

Βρείτε το εδώ