Κατάργηση της… κατάργησης του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά
Να διατηρήσει την μείωση και να ανατρέψει την κατάργηση του μειωμένου κατά 30% ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου, πέτυχε και επισήμως η Ελλάδα, με την νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Η νέα Οδηγία, όπως υιοθετήθηκε, αποτελεί νίκη για την χώρα. Και αυτό γιατί, ενώ το προσχέδιο της Οδηγίας –όπως είχε διαμορφωθεί μετά από τη διαπραγμάτευση από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- έλεγε ότι καταργείται η μείωση στα νησιά, τον Δεκέμβριο τελικά άλλαξε. Και από τις 5 Απριλίου έγινε επίσημο κείμενο, με τη μορφή που πήρε μετά την παρέμβαση του Χρήστου Σταϊκούρα και της διαπραγματευτικής ομάδας του ελληνικού υπουργείου Οικονομικών
Μπαίνουν έτσι στο χρονοντούλαπο της ιστορίας οι αυξήσεις Φόρου Προστιθέμενης Αξίας στα νησιά του Αιγαίου, σαν αυτές που επεβλήθησαν μετά το δημοψήφισμα και το 3ο Μνημόνιο το 2015.
Παράλληλα η νέα Οδηγία, ανοίγει το δρόμο και για νέες μειώσεις ΦΠΑ, στην Ελλάδα αλλά πανευρωπαϊκά, για μια σειρά αγαθών και υπηρεσιών. Και σε έκτακτες συνθήκες -όπως αυτές που ζει η Ελλάδα και η Ευρώπη- επιτρέπει στην κυβέρνηση να αποφασίζει –αν το αντέχει και ο προϋπολογισμός- μέχρι και την πλήρη απαλλαγή συγκεκριμένων προϊόντων και υπηρεσιών από τον ΦΠΑ, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Απαλλάσσει όμως και την κτηματαγορά από την “απειλή” επιβολής ΦΠΑ 24% στα νεόδμητα ακίνητα, ενώ μειώνει δραστικά τον ΦΠΑ (και τις τιμές) για αγροτικά μηχανήματα και προϊόντα.
Η μεγάλη μάχη για να πάρει την τελική μορφή της η νέα Οδηγία, δόθηκε στο Ecofin του περασμένου Δεκεμβρίου. Εκεί επετεύχθη, συφωνία των κρατών-μελών μετά από 3 χρόνια διαπραγματεύσεων, που θα ισχύσει σε όλα τα κράτη-μέλη από το 2025.
Η «νίκη» για το υπουργείο Οικονομικών και οι αλλαγές που επέρχονται, απλώνονται σε πολλαπλά μέτωπα. Και συγκεκριμένα:
1. Μόνιμη μείωση ΦΠΑ στα νησιά: Οδηγία, όπως υιοθετήθηκε, κατοχυρώνει σε μόνιμη βάση τη δυνατότητα της Ελλάδας για εφαρμογή ειδικών, μειωμένων κατά έως 30% συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου. Δυνατότητα που θα την έχανε αν ερχόταν το άλλο «σχέδιο Οδηγίας». Η αρχική Πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2018 (επί ΣΥΡΙΖΑ), αντιμετώπιζε σαν «μεταβατική» και θα καταργούσε την ειδική εξαίρεση που είχε η Ελλάδα στον ΦΠΑ (άρθρο 120 Οδηγίας 2006/112/ΕΚ για τα νησιά του Αιγαίου).
Σε τέτοια περίπτωση, ο ΦΠΑ θα έπρεπε να αυξηθεί έως 50% σε όλα τα νησιά, δηλαδή συντελεστές 24% αντί 17% ή 13% αντί 9% ή 6% αντί 4%.
Η νέα διάταξη που δημοσιεύθηκε ορίζει ότι «η Ελλάδα μπορεί να εφαρμόζει στους νομούς Λέσβου, Χίου, Σάμου, Δωδεκανήσου και Κυκλάδων και στα νησιά της Θάσου, των Βόρειων Σποράδων, της Σαμοθράκης και της Σκύρου συντελεστές έως 30% χαμηλότερους από τους αντίστοιχους συντελεστές που εφαρμόζονται στην ηπειρωτική Ελλάδα».
Αφού δεν χάνει τη δυνατότητα, η κυβέρνηση αναζητά πλέον τον κατάλληλο χρόνο και το δημοσιονομικό περιθώριο, για να καταργήσει οριστικά την αύξηση του ΦΠΑ από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015 στα μικρά νησιά, ασχέτως αν ισχύει ή όχι μεταναστευτικό πρόβλημα.
2. Νεόδμητα ακίνητα: από το 2006 μέχρι σήμερα, η νομοθεσία προβλέπει την επιβολή του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ (18% τότε και 24% πλέον) στα νεόδμητα ακίνητα. Εξ αρχής είχε τεθεί απαλλαγή για την α΄ κατοικίας. Αλλά η κρίση στην οικοδομή από το 2007 και εν συνεχεία στα Μνημόνια, είχε σταθεί αιτία για αναστολή του ΦΠΑ. Από το 2019 που εξελέγη η κυβέρνηση Μητσοτάκη το θέμα έχει μπει στον «πάγο» έως το τέλος του 2022.
Με τη νέα Οδηγία που θα ισχύσει, το υπουργείο Οικονομικών μπορεί να παρατείνει το πάγωμα του ΦΠΑ στις παραδόσεις ακινήτων έως τουλάχιστον το 2025, ή και να επιβάλλει τον μειωμένο συντελεστή και όχι τον ανώτατο που θα ισχύει τότε (13% αντί 24% με τα σημερινά δεδομένα). Θα δίνει έτσι ένα καθαρό διάδρομο για τους αγοραστές ακινήτων, ώστε να γνωρίζουν και πώς θα πορευτούν στα επόμενα χρόνια.
3. Αγροτικά μηχανήματα και προϊόντα: από το 2025 θα επιτρέπεται η εφαρμογή μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα αγροτικά μηχανήματα (13% αντί 24% με τα σημερινά δεδομένα), εφόσον το επιτρέπουν οι δημοσιονομικές συνθήκες. Μειωμένος ΦΠΑ θα μπορεί να ισχύσει επίσης στο βαμβάκι, στα φυτοφάρμακα και λιπάσματα.
4. Ιατρικά είδη και live streaming: Δίνεται δυνατότητα εφαρμογής μειωμένων συντελεστών σε ηλιακά πάνελ, βρεφικές πάνες, μάσκες χειρουργικές, υπηρεσίες live streaming θεαμάτων, καθώς και απαλλαγή ΦΠΑ σε είδη και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης, καθώς και ιατρικό εξοπλισμό και αναπηρικά είδη.
Στην Οδηγία τονίζεται ότι:
- πρέπει να καταστεί δυνατή η εφαρμογή μειωμένων συντελεστών σε περιορισμένο αριθμό ειδικών περιπτώσεων για κοινωνικούς λόγους, προς όφελος του τελικού καταναλωτή και για την επίτευξη στόχου γενικού ενδιαφέροντος.
- η πανδημία της COVID-19 κατέδειξε την ανάγκη (..) ώστε το νομικό πλαίσιο να είναι έτοιμο για την αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων και, με τον τρόπο αυτόν, να δοθεί η δυνατότητα στα κράτη μέλη να ανταποκρίνονται ταχέως σε εξαιρετικές περιστάσεις, όπως πανδημίες, ανθρωπιστικές κρίσεις και φυσικές καταστροφές.
Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη στα οποία η Επιτροπή είχε χορηγήσει την άδεια να εφαρμόζουν απαλλαγή από τον ΦΠΑ για αγαθά που εισάγονται υπέρ των θυμάτων καταστροφών θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν, υπό τους ίδιους όρους, απαλλαγή με δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ εισροών όσον αφορά τις ενδοκοινοτικές αποκτήσεις και εγχώριες παραδόσεις των εν λόγω αγαθών, καθώς και τις υπηρεσίες που σχετίζονται με τα εν λόγω αγαθά, στους επιλέξιμους φορείς, ώστε αυτοί να είναι σε θέση να συνδράμουν τα θύματα τέτοιων καταστροφών. Εάν δεν συντρέχουν πλέον οι προϋποθέσεις για απαλλαγές, η παράδοση των εν λόγω αγαθών και η παροχή των σχετικών υπηρεσιών θα πρέπει να υπόκεινται σε ΦΠΑ.
Ποιες υπηρεσίες και αγαθά θα μπορούν να απαλλάσσονται με τη νέα Οδηγία;
Φαρμακευτικά προϊόντα, ιατρικός και προστατευτικός εξοπλισμός, η παροχή και κατασκευή κατοικιών στο πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής, η ανακαίνιση και μετατροπή, συμπεριλαμβανομένης της κατεδάφισης και της ανακατασκευής, και επισκευή κατοικιών κοινωνικής στέγασης και ιδιωτικών κατοικιών, η μίσθωση ακινήτων που προορίζονται για κατοικία, η παράδοση και εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών πάνω και δίπλα σε ιδιωτικές κατοικίες, η παράδοση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών που προορίζονται κανονικά να χρησιμοποιηθούν στην αγροτική παραγωγή, με εξαίρεση τα κεφαλαιουχικά αγαθά, όπως κτίρια ή μηχανήματα και, έως την 1η Ιανουαρίου 2032, η παράδοση χημικών παρασιτοκτόνων και χημικών λιπασμάτων, η παράδοση ηλεκτρικής ενέργειας, τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης, καθώς και βιοαερίων που παράγονται από τις πρώτες ύλες που απαριθμούνται στο παράρτημα IX μέρος Α της οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η παράδοση και εγκατάσταση συστημάτων θέρμανσης υψηλής απόδοσης με χαμηλές εκπομπές και, έως την 1η Ιανουαρίου 2030, το φυσικό αέριο και τα καυσόξυλα, οι νομικές υπηρεσίες που παρέχονται σε άτομα με σύμβαση εργασίας και σε ανέργους σε διαδικασίες εκδίκασης εργατικών διαφορών, τα εργαλεία και ο λοιπός εξοπλισμός που κατά κανόνα προορίζεται για την παροχή υπηρεσιών διάσωσης ή παροχής πρώτων βοηθειών κ.α.\
