γράφει η Χαρά Ζήκα *
Η διατροφή και ο ύπνος είναι βασικές ανάγκες του οργανισμού και σχετίζονται άμεσα με το αίσθημα της κόπωσης. Όπως είναι γνωστό, στο σώμα μας υπάρχει μια ενδογενής περιοδικότητα, δηλαδή ένα εσωτερικό ρολόι που ρυθμίζει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης, λήψης τροφής καθώς και άλλων λειτουργιών και λέγεται κιρκάδιος ρυθμός.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η βραδινή εργασία, η έντονη κοινωνική ζωή επηρεάζουν τον κιρκάδιο ρυθμό με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η θερμοκρασία του σώματος, ο μεταβολισμός, ο κυτταρικός κύκλος, η ομαλή λειτουργία του καρδιαγγειακού, ενδοκρινικού, πεπτικού και ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και η ψυχική υγεία. Πολλές χρόνιες ασθένειες, όπως ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η κατάθλιψη, οι ψυχικές διαταραχές ακόμη και το αίσθημα μοναξιάς σχετίζονται με τον κιρκάδιο ρυθμό.
Μελέτες έδειξαν πώς όταν τα γεύματα είναι ακανόνιστα επηρεάζεται το εσωτερικό ρολόι μειώνοντας τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου. Αντίθετα, αν τα γεύματα λαμβάνονται σε συγκεκριμένες ώρες, συγχρονίζεται καλύτερα το εσωτερικό ρολόι, ο ύπνος βελτιώνεται και νιώθουμε λιγότερο κουρασμένοι. Επίσης μεγάλο ρόλο παίζει όχι μόνο η ώρα του γεύματος αλλά και η σύστασή του. Για παράδειγμα, οι πρωτεΐνες παρέχουν το αμινοξύ τρυπτοφάνη που είναι πολύ σημαντικό για τον ύπνο, αφού στο σώμα μας μετατρέπεται σε μελατονίνη, η οποία θεωρείται η ορμόνη του ύπνου. Έτσι, η σόγια, τα κάσιους, οι σπόροι κολοκύθας, τα φασόλια, τα μανιτάρια κλπ είναι ιδανικές τροφές για έναν καλό ύπνο.
Άλλες μελέτες δείχνουν ότι τα ω-3 λιπαρά βελτιώνουν την ποιότητα του ύπνου. Συνεπώς, μια χούφτα καρύδια ή η προσθήκη αλεσμένων σπόρων λιναριού σε μπιφτέκια λαχανικών εξασφαλίζουν μια βραδιά με ποιοτικό ύπνο.
Επίσης, κάποιες από τις Β-βιταμίνες (Β6, Β9 και Β12) εμπλέκονται στη σύνθεση της μελατονίνης. Αυτές οι βιταμίνες περιέχονται σε μεγάλη ποσότητα στις μπανάνες, στα πράσινα και πορτοκαλί λαχανικά, σε ξηρούς καρπούς κλπ. Η έλλειψη σιδήρου μειώνει τα επίπεδα ενέργειας αλλά και τη διάρκεια του ύπνου. Η πρόσληψη μαγνησίου μπορεί να αυξήσει τη διάρκεια του ύπνου, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους. Η δυσκολία έλευσης του ύπνου σχετίζεται με έλλειψη σεληνίου ενώ ο ψευδάργυρος πιστεύεται ότι παίζει ρόλο στη ρύθμιση και την ποιότητα του ύπνου.
Φυσικά, για καλό ύπνο και αίσθημα ευεξίας, πολύ σημαντική είναι και η άσκηση, η οποία θα πρέπει να αποφεύγεται μετά τις 9:00 το βράδυ διότι ξεκινά η έκκριση της μελατονίνης στον οργανισμό, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται το εσωτερικό ρολόι.
* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος. Ζει τη Μυτιλήνη και είναι κοντά μας κάθε Τετάρτη με την στήλη "Ομορφιά & Υγεία"
