Προβληματισμοί για το φράγμα Τσικνιά
Με αφορμή την αναθεση εκπονησης οριστικης μελετης υψους 4 εκατομμυρίων ευρώ με τίτλο «Κατασκευή Έργων Ύδρευσης Νήσου Λέσβου (Ά Φάση Φράγμα Τσικνιά)» από τη Δ6 Διεύθυνση Έργων Ύδρευσης και Αποχέτευσης του Υπουργείου Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων (Υ.ΜΕ.ΔΙ.) η Ένωση Πτυχιούχων Περιβαλλοντολόγων Ελλάδας (Ε.Π.Π.Ε.) προβληματίζεται για την έκταση του έργου καθώς και της σκοπιμότητάς του.
Μέχρι πρόσφατα στο νησί της Λέσβου η παροχή νερού για την ύδρευση γινόταν με την εκμετάλλευση των πηγών, οι οποίες στη μεγαλύτερη έκταση του νησιού μας έδιναν νερο εξαιρετικής ποιότητας. Ωστόσο, ενώ οι πηγές τόσο σε ποιότητα όσο και σε ποσότητα ήταν δυνατές στο να καλύπτουν τις υδρευτικές ανάγκες, τα δίκτυα ύδρευσης ήταν κακής ποιότητας. Η κατάσταση αυτή επέφερε προβλήματα στη σύσταση του νερού καθώς και μεγάλες απώλειες στη ποσότητά του, όπου τις περισσότερες φορές ποσοστό μεγαλύτερο του 50% χανόταν στη διαδρομή. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει έργα αντικατάστασης των δικτύων, τα οποία έχουν ως ένα βαθμό περιορίσει το πρόβλημα.
Οι σημερινές αλλά και οι μελλοντικές ανάγκες νερού του νησιού καθορίζονται από την αύξηση του πληθυσμού, τις κλιματικές αλλαγές, την αύξηση της θερμοκρασίας, τη μεγαλύτερη σε διάρκεια ξηρή περίοδο καθώς και τον περιορισμό της περιόδου των βροχοπτώσεων. Παράλληλα, οι πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι βροχοπτώσεις είναι ίδιας ποσότητας με περασμένα έτη αλλά συγκεντρωμενες και μεγάλης έντασης, προκαλώντας πλημμυρικά φαινόμενα με αποτέλεσμα να μην εμπλουτίζουν τον υδροφόρο ορίζοντα ικανοποιητικά.
Η σημερινή κατάσταση του νησιού, δείχνει ότι οι πηγές που χρησιμοποιούνταν μέχρι τώρα δεν θα μπορούν στο μέλλον να καλύψουν τις ανάγκες κυρίως λόγω της θεωρητικής πληθυσμιακής αύξησης. Η λύση στο πρόβλημα φαίνεται να είναι η κατασκευή μιας λιμνοδεξαμενής που θα δημιουργηθεί με ένα εσωποτάμιο φράγμα. Το νερό που θα συγκεντρώνεται θα καλύψει σε υδρευτικές ανάγκες το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του νησιού, ο οποίος αναμένεται σύμφωνα με την Διαχειριστική Μελέτη Υδατικών πόρων του νησιού να διπλασιαστει τα επόμενα 30 χρόνια.
Η ΕΠΠΕ δεν είναι αντίθετη στη δημιουργία της λιμνοδεξαμενής, παρόλα αυτά θεωρεί ότι το μέγεθος του έργου είναι υπερβολικά μεγάλο για τη πληθυσμιακή αύξηση του νησιού και προβληματίζεται αν τελικά θα μπορέσει να γεμίσει η λιμνοδεξαμενή με τον αναμενόμενο όγκο νερού. Επιπρόσθετα, θεωρεί ότι το κόστος της μελέτης θα έπρεπε να διοχετευτεί πρώτα στην ολοκλήρωση των έργων αντικατάστασης των υδρευτικών δικτύων προκειμένου να περιοριστούν στο ελάχιστο οι απώλειες κατά τη μεταφορά του νερού και έπειτα στην κατασκευή του φράγματος.
Επισημαίνουμε ότι το νερό του χειμάρρου φέρνει στον ευαίσθητο κόλπο της Καλλονής θρεπτικά στοιχεία και στερεά που τροφοδοτούν την τροφική του αλυσίδα και της παραλίες του με αμμουδιά. Η πρόβλεψη και η εξασφάλιση της λεγόμενης οικολογική παροχής (η ελάχιστη παροχή του χειμάρρου που είναι απαραίτητη για να διατηρηθούν οι υγρότοποι στα πεδινά και να τροφοδοτείται ο κόλπος) είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την οικολογική ισορροπία στης περιοχή. Η πρόβλεψη εξασφάλισης της στερεοπαροχής είναι κρίσιμης σημασίας και θέτει πολλαπλά εμπόδια για τη κατασκευή και το κόστος του έργου. Τέλος, επισημαίνουμε ότι απουσιάζουν οποιαδήποτε ενέργειες εξασφάλισης του υδροφόρου ορίζοντα μέσω έλεγχου γεωτρήσεων, μελετών και έργων εμπλουτισμού των πηγών, καμπάνιες πληροφόρησης εξοικονόμησης νερού, οι οποίες έχουν σίγουρο αποτέλεσμα εξοικονόμησης νερού.
Η ΕΠΠΕ θεωρεί ότι η κατασκευή ενός τόσο μεγάλου έργου θεωρείται περιβαλλοντικά προβληματική, οικονομικά ασύμφορη και δε συμβαδίζει με τις αρχές της νησιώτικης πολιτικής. Τα χρήματα μόνο της μελέτης θα μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες εξοικονόμησης νερού περισσότερου του 50% αποφεύγοντας οποιαδήποτε αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Θεωρούμε ότι η αναμενόμενη πληθυσμιακή αύξηση της διαχειριστικής μελέτης υδατικών πόρων της νήσου δεν ανταποκρίνεται στη παρούσα πραγματικότητα, ως εκ τούτου τέτοιας έκτασης έργα δεν έχουν τη σκοπιμότητα για την οποία σχεδιαστήκαν.
