Γιατί τελευταίοι στην ανταγωνιστικότητα;

Τι σημαίνει ο δείκτης περιφερειακής ανταγωνιστικότητας; Αποτελεί συνδυασμό μιας σειράς δεδομένων που αφορούν από την καθημερινότητα των πολιτών (πχ. εκπαιδευτικό σύστημα, λειτουργία των θεσμών, επίπεδο συστήματος υγείας, υποδομές) μέχρι την «καθημερινότητα» των επιχειρήσεων ειδικά αυτών που εξάγουν και πρέπει να παραμένουν ανταγωνιστικές (πχ. καινοτομία, εξειδίκευση, τεχνολογική πρόοδος).

Πόσο σημαντικός είναι; Ο δείκτης καταγράφει πόσο ελκυστική είναι μια περιφέρεια για την εγκατάσταση ανθρώπων (ειδικά αυτών που έχουν ένα υψηλό επίπεδο γνώσεων, δεξιοτήτων και πολιτιστικών ενδιαφερόντων) και επιχειρήσεων (ειδικά όσων επιδιώκουν να είναι ανταγωνιστικές στην ελληνική και στη διεθνή αγορά). Ενας χαμηλός δείκτης σημαίνει χωρίς αμφιβολία ότι η περιφέρεια όχι απλά δεν προσελκύει ανθρώπους και επιχειρήσεις, αλλά και «διώχνει» αυτούς που είναι ήδη εγκατεστημένοι αλλά αναζητούν καλύτερες προοπτικές εργασίας, ζωής και εισοδημάτων, καλύτερο σήμερα αλλά και καλύτερες προοπτικές για το αύριο. Συνέπεια των παραπάνω είναι να υπάρχει τόσο δημογραφική συρρίκνωση σε συνδυασμό με την γήρανση του πληθυσμού και την μετανάστευση νέων και εκπαιδευμένων ανθρώπων όσο και μείωση των επιχειρήσεων και των θέσεων απασχόλησης που απαιτούν γνώσεις και εξειδίκευση. Τα παραπάνω αν δεν ανατραπούν με τις κατάλληλες πολιτικές, η κατάσταση της περιφέρειας θα χειροτερεύει χρόνο με το χρόνο.  

Tα αποτελέσματα που δίνει ο δείκτης ανταγωνιστικότητας οφείλουμε να τα αναλύσουμε με ψυχραιμία ώστε να κατανοήσουμε τις αιτίες του προβλήματος και να δρομολογήσουμε λύσεις. Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι για την αποκαρδιωτική επίδοση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου:

• Ο πρώτος αφορά τις συνολικά αρνητικές επιδόσεις της Ελλάδας. Υπάρχουν πολύ χαμηλές επιδόσεις εδώ και δεκαετίες σε ότι αφορά κρίσιμους παράγοντες όπως πχ. την καινοτομία, αλλά και τη λειτουργία των θεσμών (αναποτελεσματικότητα, διαπλοκή, διαφθορά) που δεν θεραπεύτηκαν με τα χρόνια, στις οποίες προστέθηκαν και οι συνέπειες της κρίσης (πχ. αρνητικό μακροοικονομικό περιβάλλον, αποεπένδυση). Δεν είναι τυχαίο ότι εκτός από την Αττική που βρίσκεται στην 180^η θέση μεταξύ των 268 περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), όλες οι άλλες περιφέρειες της χώρας βρίσκονται στην ουρά του πίνακα με την Κεντρική Μακεδονία να βρίσκεται στην 239^η θέση και 5 ελληνικές περιφέρειες στις τελευταίες 10 θέσεις με τελευταία όλων το Β.Αιγαίο. Αξίζει να καταγραφεί ότι στην αξιολόγηση του 2010 η Αττική ήταν στην 153^η θέση και η Ελλάδα είχε 3 περιφέρειες στις 10 τελευταίες θέσεις, δηλαδή όχι σε πολύ καλύτερη θέση παρά το υψηλό κατά κεφαλή εισόδημα που είχε την προηγούμενη δεκαετία.
• Ο δεύτερος αφορά την νησιωτικότητα που φαίνεται να επιδεινώνει την επίδοση των νησιωτικών περιφερειών σε σχέση με τις ηπειρωτικές περιοχές μιας χώρας. Σικελία, Σαρδηνία, Κορσική, Κανάρια, Αζόρες, κλπ ακόμη και τα νησιά Αλαντ της Φιλανδίας που βρίσκονται στην περίοπτη 143^η θέση, υστερούν των υπολοίπων περιφερειών της ίδιας χώρας. Το μικρό μέγεθος του πληθυσμού, η μικρή αγορά, η απομόνωση και η εξειδίκευση σε τουρισμό χαμηλής προστιθέμενης αξίας είναι οι βασικότεροι λόγοι. 
• O τρίτος αφορά ειδικά στην καταβαράθρωση του Βορείου Αιγαίου στην τελευταία θέση όλων ευρωπαϊκών Περιφερειών. Είναι γεγονός ότι το Β.Αιγαίο «φλέρταρε» πάντα με την δεκάδα των λιγότερο ανταγωνιστικών περιφερειών για λόγους που αναφέραμε προηγούμενα, αλλά η σημερινή του τελευταία θέση οφείλεται ειδικά στις πολιτικές που ασκήθηκαν την τελευταία δεκαετία.

Όπως είχαμε την ευκαιρία να υπογραμμίσουμε και παλαιότερα μπορεί στην περίοδο της κρίσης οι επιδόσεις της Ελλάδας συνολικά να ήταν κακές, αλλά του Β.Αιγαίου ήταν οι χειρότερες. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς:

• Την ανυπαρξία πολιτικής καινοτομίας όπου μέσα σε μια πλήρη αδιαφορία των περιφερειακών αρχών, οι υπηρεσιακοί παράγοντες προσπαθούν να διασώσουν ότι μπορούν «αξιοποιώντας» την πίεση των κοινοτικών που επιβάλουν την υποχρεωτικότητα σχεδίων, δράσεων επιχειρηματικής ανακάλυψης και απορροφήσεων, επισείοντας ποινές για μπλοκάρισμα των χρηματοδοτήσεων στο σύνολο του προγράμματος;
• Την αδιαφορία για την στήριξη της επιχειρηματικότητας με την ανυπαρξία δομών υποστήριξης και εξειδικευμένων χρηματοδοτήσεων αφού έχει προτιμηθεί η εύκολη λύση των εκχωρήσεων των πόρων σε ενδιάμεσους φορείς πανελλήνιας εμβέλειας όπου οι ανάγκες και οι προτεραιότητες είναι διαφορετικές;
• Την έλλειψη στρατηγικής στον τουρισμό που να αξιοποιεί τους τοπικούς φυσικούς, πολιτιστικούς πόρους και τα τοπικά προϊόντα για παραγωγή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας με έντονη την ταυτότητα του Πυθαγόρα, του Ομήρου, του Ίκαρου, της Σαπφώς και του Ηφαιστου αντί να «κυνηγά» τις χαμηλές τιμές των Tour Operators;
• Την έλλειψη στρατηγικής στην αγροτική οικονομία ώστε να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που έχουν τα νησιά παράγοντας και τυποποιώντας προϊόντα με βάση λάδι, γάλα, κρασί, μέλι, αρωματικά φυτά κλπ. Αντι αυτών, το κυνήγι των επιδοτήσεων και των εύκολων λύσεων μέσω των ανεξέλεγκτων εισαγωγών, της πελατειακής και αναποτελεσματικής δακοκτονίας, της έλλειψης ελέγχων σε ζώα και ζωοτροφές αντί της παραγωγής υψηλών προδιαγραφών προϊόντων και τη σύνδεση της αγορδιατροφής με τουρισμό, έχει οδηγήσει σε απόγνωση όποιον παραγωγό προσπαθεί να σπάσει τον φαύλο κύκλο της πελατειακής διαπλοκής. Γιατί άραγε η Κρήτη να έχει το «Κρητικό μπακάλικο» με την υποστήριξη της Αγροδιατροφικής Σύμπραξης και το Νότιο Αιγαίο την «Αιγιακή Κουζίνα» από το Επιμελητήριο;
• Την έλλειψη σχεδίου στη κατασκευή υποδομών με αποτέλεσμα την εγκληματική καθυστέρηση στην απορρόφηση των κοινοτικών πόρων, αφού οι εκλογικές προτεραιότητες επιβάλουν να «πέφτει άσφαλτος πάνω στην άσφαλτο», να «φτιάχνονται» χείμαρροι και καμπαναριά με πιστώσεις δεκάδων εκατομμυρίων, αλλά και να εντάσσονται έργα χωρίς προτεραιότητα, χωρίς μελέτη και το κυριότερο χωρίς προοπτική υλοποίησης αφού δεν υπάρχουν πόροι; Ψήφοι όμως άφθονοι.

 Όλα τα παραπάνω οφείλονται στο τοπικό πολιτικό σύστημα που έχει γυρίσει συστηματικά την πλάτη του στον μακροχρόνιο σχεδιασμό και στην αναζήτηση καλών πρακτικών, στην στήριξη της υγειούς επιχειρηματικότητας και της κοινωνικής οικονομίας, γιατί αυτά δεν φέρνουν ψήφους. Γιατί να χάνεται χρόνος για δημιουργία οράματος που να περιλαμβάνει τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου και την νέα γενιά, όταν είναι γνωστές και επιτυχημένες στη πράξη οι τεχνικές της διαπλοκής και των πελατειακών σχέσεων;

Όμως αυτές οι επιλογές έχουν φέρει την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου στην 246^η θέση σε ότι αφορά το κατά κεφαλή εισόδημα -που είναι το 51% του μέσου κοινοτικού όρου- και στην απολύτως τελευταία θέση σε ότι αφορά την ανταγωνιστικότητα.

Η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ:

- καλεί τους προοδευτικούς και παραγωγικούς πολίτες των νησιών μας να μην καταθέσουν τα όπλα και να απαιτήσουν να υπάρξει ένα σχέδιο ώστε η Περιφέρεια να αλλάξει πορεία και να βγει από το τέλμα.

- καλεί όλες και όλους που θεωρούν ότι αποτελούν καλές πρακτικές στο χώρο τους να κάνουν γνωστή τη παρουσία τους και να συμβάλλουν με στόχο να αλλάξουν οι πολιτικές.

- καλεί τις πολιτικές δυνάμεις μέσα και έξω από το Περιφερειακό Συμβούλιο να δουλέψουμε συστηματικά για να δημιουργήσουμε το όραμα για το Βόρειο Αιγαίο, να φτιάξουμε στρατηγικό σχέδιο για τον ιαματικό τουρισμό και τον τουρισμό ευεξίας αξιοποιώντας το μοναδικό περιβάλλον των νησιών μας, για την ανάδειξη της τοπικής αγροδιατροφικής παραγωγής και γαστρονομίας, για την ανάδειξη της θάλασσας ως παράγοντα ανάπτυξης με θαλάσσιο, καταδυτικό και αλιευτικό τουρισμό, με βιώσιμη αλιεία και υδατοκαλλιέργειες, για την ανάδειξη της παραγωγικής και πολιτιστικής οικονομίας ως μοχλό ανάπτυξης, για να αξιοποιήσουμε κάθε καινοτόμο ιδέα για δημιουργία βιώσιμων θέσεων απασχόλησης και υψηλής ποιότητας ζωής που θα κάνουν τα νησιά μας ξανά ελκυστικά.

Η συστράτευση δυνάμεων για την κατάστρωση ενός σχεδίου σε διαβούλευση με τις παραγωγικές και δημιουργικές δυνάμεις του τόπου αποτελεί μονόδρομο που πρέπει να ακολουθήσουμε συντεταγμένα. Καλείται η Περιφερειακή Αρχή του κ.Μουτζούρη και ο ίδιος προσωπικά να αγνοήσουν τις σειρήνες του λαϊκισμού και της εξυπηρέτησης των προσωπικών συμφερόντων και να εστιάσουν την προσοχή τους αποκλειστικά στο δημόσιο συμφέρον. Να δρομολογήσουν τις διαδικασίες εκείνες που θα οδηγήσουν στη σύνταξη ενός Επιχειρησιακού Προγράμματος της Περιφέρειας με σχέδια δράσης ανά τομέα και μιας καλά επεξεργασμένης πρότασης για το ΕΣΠΑ 2021-2027.

Στόχος μας ως ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ είναι να δημιουργήσουμε βιώσιμα νησιά δίνοντας προτεραιότητα στη νέα γενιά. Ας διατρανώσουμε συντεταγμένα και αποτελεσματικά ότι δεν αξίζουμε να είμαστε οι έσχατοι.

Γιάννης Σπιλάνης

Συμπαράταξη Πολιτών