Γράφει ο Πάρις Τσάρτας Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου - Καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης στο Tμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Την τελευταία περίοδο με αφορμή τις προτάσεις του υπουργείου Παιδείας για την αλλαγή του νόμου, έχουν εμφανιστεί σειρά δημοσιευμάτων τα οποία επικεντρώνονται σε ζητήματα τα οποία αναδεικνύουν σταθερά, μόνο αρνητικά φαινόμενα στην λειτουργία των ελληνικών ΑΕΙ.
Αυτό γίνεται συνήθως με τη χρήση επιλεγμένων παραδειγμάτων, πολλές φορές με γενικεύσεις, ενώ συχνά οι γράφοντες φαίνεται να καταλογίζουν στα Πανεπιστήμια πολλές από τις παθογένειες ή των φαινομένων κοινωνικής ανομίας του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας της τελευταίας 20αετίας.
Ενδεικτικά αναφέρω: Χαμηλής ποιότητας προγράμματα σπουδών, έλλειψη αξιολόγησης, οικογενειοκρατία, ανεπαρκής έρευνα, πολλαπλασιασμός τμημάτων, υψηλοί μισθοί των καθηγητών, κ.ά.
Συγκεκριμένα: - Αλλαγές και εκσυγχρονισμός στα προγράμματα σπουδών, προφανώς απαιτούνται, αλλά το επιχείρημα ότι αυτά είναι παρωχημένα ή προβληματικά ως προς τις επιστημονικές ή παραγωγικές ανάγκες της χώρας δεν ευσταθεί.
Ενδεικτικά αναφέρω α) Εάν κάτι τέτοιο συνέβαινε θα είχε επισημανθεί ως πρόβλημα τα τελευταία 30 χρόνια στην ευρύτερη αγορά εργασίας της χώρας μας και κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί για σχεδόν κανένα κλάδο σπουδών, β) η αποδοχή των αποφοίτων των ελληνικών ΑΕΙ σε μεταπτυχιακά προγράμματα του εσωτερικού και εξωτερικού είναι απολύτως επιτυχής και πολύ συχνά τόσο οι ίδιοι όσο και οι καθηγητές αναφέρουν πόσο ποιοτικά ήταν τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών τους.
- Η ανεπαρκής, ανύπαρκτη έρευνα και οι δημοσιεύσεις που παράγεται/ονται από τα ελληνικά ΑΕΙ αποτελούν μια σταθερά επαναλαμβανόμενη λάθος άποψη. Επισημαίνεται αρχικά ότι η χρηματοδότηση της έρευνας είναι υπόθεση των τελευταίων 20 χρόνων και έχει επανειλημμένα κριθεί ως ανεπαρκής.
Παρά το γεγονός αυτό, οι διεθνείς δημοσιεύσεις των καθηγητών των ελληνικών ΑΕΙ παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση σε ποιότητα και ποσότητα, όπως επισημαίνει πρόσφατη επίσημη κρατική έρευνα (Ελληνικές Επιστημονικές Δημοσιεύσεις 1993-2008 – Βιομετρική ανάλυση ελληνικών δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης).
Η Ελλάδα εμφανίζεται να είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο σε ρυθμό αύξησης αυτών των διεθνώς αποδεκτών δημοσιεύσεων και παρά το γεγονός των ανεπαρκών όρων παραγωγής τους (υποδομές, υπηρεσίες, εφόσον ιδιαίτερα αυτές συγκριθούν με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες).
- Η αξιολόγηση και τετραετής προγραμματισμός έχουν ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια στα περισσότερα ΑΕΙ και οι βασικοί λόγοι που αυτές οι διαδικασίες κινούνται αργά ή δεν τηρούνται, είναι η ανεπαρκής χρηματοδότηση από το κράτος στο θέμα της αξιολόγησης και η μη τήρηση των συμφωνημένων όρων του τετραετούς προγραμματισμού. Επιπλέον, σωρεία ζητημάτων θεσμικού ή οικονομικού χαρακτήρα είτε καθυστερούν είτε δεν λύνονται από το υπουργείο με αποτέλεσμα σοβαρές δυσλειτουργίες στην διοίκηση των ΑΕΙ.
- Αποσιωπάται σταθερά το ζήτημα της υποχρηματοδότησης των ΑΕΙ αλλά και το θέμα της μισθολογικής απαξίωσης των καθηγητών, οι οποίοι εργάζονται με μισθούς, οι οποίοι είναι από τους κατώτερους στην Ευρώπη. Σημειώνεται ως παράδειγμα ότι τακτικός καθηγητής με 25 χρόνια προϋπηρεσία έχει μισθό περίπου 2.500€ (χαμηλότερος κατά πολύ από μεσαία ή χαμηλά στελέχη του ευρύτερου δημόσιου τομέα και βέβαια από κάθε άλλο δημόσιο λειτουργό πχ. δικαστές).
Επίσης, θα ήταν χρήσιμο να εξεταζόταν – με συγκεκριμένους δείκτες και σε σύγκριση με τα άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια – ποιες υποδομές και υπηρεσίες προσφέρουν στους καθηγητές τα περισσότερα.
- Η παρουσία των ελληνικών πανεπιστήμιων και καθηγητών στο διεθνή χώρο αλλά και οι συνεργασίες τους με το κράτος, τους ΟΤΑ και τις επιχειρήσεις σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο είναι συνεχής την τελευταία 20ετία και έχουν συμβάλλει μόνο θετικά στην ανάπτυξη της χώρας. Η επίκληση της μη χρήσιμης έρευνας από τα ΑΕΙ θα έπρεπε πρώτα να εξετάσει το ζήτημα της έλλειψης ερευνητικής κουλτούρας και χρηματοδότησης από το κράτος, τους φορείς και τις επιχειρήσεις, η οποία οδηγεί συχνά στην μη παραγωγική χρήση αποτελεσμάτων έρευνας.
Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο και όχι δύσκολο να εξεταστεί για παράδειγμα πόσες μελέτες και έρευνες των ελληνικών ΑΕΙ οι οποίες κατέληξαν σε χρήσιμες προτάσεις πολιτικής και τελικά δεν εφαρμόστηκαν για λόγους πολιτικούς, μικροπολιτικούς, ή λόγω έλλειψης χρηματοδότησης ή παραδοσιακής και συντηρητικής αντίληψης για ζητήματα καινοτομίας και έρευνας.
- Τέλος, αναφορικά με τα περιφερειακά πανεπιστήμια, για το οποία συχνά αναφέρεται ότι δεν συμβάλλουν στην περιφερειακή και εθνική ανάπτυξη τα στοιχεία της ακαδημαϊκής και εκπαιδευτικής τους δραστηριότητας και της παραγωγής έρευνας, συμβουλευτικών υπηρεσιών και μελετών αποδεικνύει συνήθως το αντίθετο, αναδεικνύοντας τα σε βασικό πυρήνα της τοπικής περιφερειακής αλλά και εθνικής ανάπτυξης, ενώ πολλά από αυτά έχουν και μια έντονα διεθνοποιημένη παρουσία στον ακαδημαϊκό χώρο.
Ως παράδειγμα αναφέρω την περίπτωση του πανεπιστήμιου Αιγαίου όπως προκύπτει από πρόσφατη διερεύνηση μας (βλ. Η συμβολή του πανεπιστημίου Αιγαίου στην τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη των περιφερειών Βορείου και Νοτίου Αιγαίου), ενώ παρόμοια δεδομένα υπάρχουν και για άλλα περιφερειακά ΑΕΙ. Επιπρόσθετα, σημειώνεται ότι τα Περιφερικά Πανεπιστήμια είναι νεότερα και αναπτύσσονται σε λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές και θα έπρεπε να είχαν αυξημένη χρηματοδότηση και να υποστηρίζονται πολιτικά και αναπτυξιακά.
Αντίθετα, ωστόσο οι επιμέρους πολιτικές δεν τα ευνοούν. Χαρακτηριστική η παράλογη πολιτική μετεγγραφών που τα αποψιλώνει τα τελευταία χρόνια επιβαρύνοντας παράλληλα την λειτουργία πολλών κεντρικών ΑΕΙ.
Στα πλαίσια ενός τόσο σημαντικού και κρίσιμου για όλους διαλόγου για την Ανώτατη Παιδεία έχει σημασία κατά τη γνώμη μου τόσο να επισημαίνονται τα προβλήματα, τα λάθη και τα τρωτά όσο και να αναδεικνύονται και να μην αποσιωπούνται οι θετικές πλευρές οι οποίες ουσιαστικά το ευρύ κοινό δεν φαίνεται να γνωρίζει και το υπουργείο αλλά και εμείς οι πανεπιστημιακοί δεν προβάλλουμε επαρκώς.
Αναδημοσίευση από το aixmi.gr
