ώρα: 21:00 - Αρχοντικό Γεωργιάδη
‘Ένα από τα πιο αντισυμβατικά και μοντέρνα φιλμ της δεκαετίας του '70
ΟΙ ΦΥΓΑΔΕΣ ΤΟΥ ΜΙΖΟΥΡΙ
THE MISSOURI BREAKS
του Άρθουρ Πεν
[ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ]
Υπόθεση:
Μία συμμορία κλεφτών αλόγων, με αρχηγό τον Τομ Λόγκαν αγοράζουν μία φάρμα στη Μοντάνα ως βιτρίνα για τις δουλειές τους, η οποία γειτονεύει με το στόχο τους, τον Μπράξτον. Ο Τομ σύντομα θα μείνει μόνος του, όταν η συμμορία του θα φύγει για τον Καναδά, και θα αναπτύξει μια ιδιαίτερη συμπάθεια για τη ζωή στη φάρμα, αλλά και για τη δυναμική κόρη του γείτονα, Τζέιν. Ο Μπράξτον όμως θα προσλάβει τον Λι Κλέιτον για να διώξει τους νέους του γείτονες. Εκείνος θα κυνηγήσει το Λόγκαν και τη συμμορία του με ανορθόδοξες μεθόδους, ακόμη κι όταν θα απολυθεί...
Κριτική από το Γιώργο Παπδημητρίου
Στα μέσα της δεκαετίας του ’70, το γουέστερν μάλλον συγκαταλεγόταν στα κινηματογραφικά είδη που έπνεαν τα λοίσθια και περίμενε καρτερικά το τελειωτικό χτύπημα από ένα κοινό, το οποίο ένιωθε πλέον υποχρέωσή του να το χλευάσει. Φυσικά, μία ιστορία του φαρ ουέστ δια χειρός Άρθουρ Πεν δεν θα μπορούσε παρά να είναι αντισυμβατική και πρωτότυπη, ουδείς όμως ήταν σε θέση να προβλέψει τις ξέφρενες διαστάσεις που θα λάμβανε η παραδοξότητα του όλου εγχειρήματος. Η εισπρακτική αποτυχία εκκωφαντική, η κατακρεούργηση από τους κριτικούς της εποχής δίχως βαμβάκι και αναισθητικό, η τωρινή θέση της ταινίας στα σινεφίλ κατάστιχα ακόμη αβέβαιη. Ας γίνουμε όμως κάπως πιο λεπτομερείς.
Κατά τα ειωθότα, το καστ είναι βαρέων βαρών, αυτή τη φορά όμως σε σημείο που να προκαλεί ίλιγγο. Ο πιο καυτός σταρ της εποχής Τζακ Νίκολσον μαζί με τον μυθικό Μάρλον Μπράντο, σε μία ερμηνευτική διελκυστίνδα δασκάλου – μαθητή, έτοιμη να εξωθήσει τις αισθήσεις του θεατή στα άκρα όρια τους. Πράγματι, και οι πλέον ανεπαίσθητες λεπτομέρειες αποτελούν ένα tour de force in the process, από ένα κούνημα των χειλιών ή ένα βλεφαρισμό των ματιών ως τον παραμικρό θόρυβο ή βρυχηθμό, τα πάντα δείχνουν να εξυπηρετούν τις προσταγές μίας άψογα ξεκούρδιστης μηχανής, ενός μελωδικά φάλτσου μοτίβο που κατατείνει με μαθηματική ακρίβεια σε ένα ντελιριακό επίλογο, μακριά και ανεξάρτητα από κάθε σύμβαση αλλά και από κάθε απόπειρα ανανέωσης ή ανοικοδόμησης. Με άλλα λόγια, ο Πεν επιτυγχάνει την αποδόμησης μίας καθεστηκυίας δομής δίχως να αντιπαραβάλει κάποια αντίρροπη δύναμη, παρά μία ολότελα αυτόνομη και παρθενογεννημένη φάρσα. Ο ψευδό-ηρωισμός της κατάκτησης της άγριας Δύσης υποσκάπτεται και υπονομεύεται με μόνα όπλα τις εκρήξεις παράλογου χιούμορ και το βομβαρδισμό κυνισμού από ένα δημιουργό που δεν ξεγελιέται από επιφάσεις και προφάσεις καθωσπρεπισμού. Ακόμη και οι πλέον ανήθικοι κακοποιοί άγονται και φέρονται από τις ίδιες μικροπρεπείς αδυναμίες, είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να μετατραπούν σε ποταπά ανθρωπάκια. Όταν μάλιστα τα ζητήματα που εγείρονται είναι θεμελιώδη, καμιά φορά ακόμη και η τελική μονομαχία μοιάζει εξαιρετικά βαρετή και ολότελα ανεπαρκής, όπως ακριβώς αποτυπώνει η φιγούρα που ενσαρκώνει ο Νίκολσον.
Όσο για τον αδίστακτο πληρωμένο φονιά που σκορπά τον θάνατο, τον απόλυτη ρυθμιστή και ελεγκτή των πάντων, τα όρια και τα στεγανά σχετικοποιούνται ακόμη πιο επικίνδυνα. Η ερμηνευτική μανιέρα αγγίζει απόκρημνες κορυφές επιτήδευσης και παραπομπών, με τον Μπράντο να επιδίδεται σε αλλεπάλληλες μεταμφιέσεις, να χάνει την υπόσταση, την ταυτότητα, το φύλο του και εν τέλει να επιτελεί το μόνο που δίνει νόημα στην άδεια ύπαρξή του, κυρίως επειδή του αρέσει και όχι επειδή έχει αμοιφθεί για αυτό. Στο τέλος της διαδρομής, έχει εξαϋλωθεί πλήρως αφήνοντας μόνο την ουσία, σαν αστερόσκονη που πλανιέται πάνω από τα ανυποψίαστα κεφάλια μας. Η άκακη γριούλα, ο τζέντλεμαν, ο ιερέας, δεν είναι παρά τα χίλια και ένα πρόσωπα που έλαβε η μορφή του εκτελεστή διαχρονικά, σε μία χώρα που βάσισε την ευημερία της στον άκρατο ατομικισμό, στην εξολόθρευση των αδυνάτων, στο citius – altius – fortius σε όλους τους τομείς της ζωής. Μία πικρόχολη, καυστική, όσο και ιδιόρρυθμη, επιστροφή στις ρίζες, ένα εστέτ μάθημα ιστορίας από τον Πεν, ο οποίος δεν διστάζει να υπονοήσει τη σκληρή αλήθεια. Όταν έχεις οικοδομήσει μία κοινωνία με κανόνες ζούγκλας, είναι μάλλον γελοίο να απαιτείς από τα άγρια θηρία να μάθουν ξαφνικά τρόπους…
