Η ιστορία της Λεσβιακής Φάλαγγας μετά την μάχη του Κλαπάδου
Το τρίτο και τελευταίο μέρος από την αναδημοσίευση του κειμένου του επετειακού ένθετου της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ της 8/11/2012 με τίτλο «Λεσβιακή Φάλαγγα 100 χρόνια Ελευθερίας 1912-2012» του δημιουργού της ιστοσελίδας www.lesvosoldies.gr Μάκη Μπεκιάρη
Ο στρατιωτικός διοικητής Πλωμαρίου και οι πολιτοφύλακες…..
Πλωμάρι, Κυριακή, 16/12
Τηλεγράφημα από την Μυτιλήνη αργά το μεσημέρι ειδοποιεί τους κατοίκους του Πλωμαρίου και των γύρω χωριών ότι ξεκίνησαν από το λιμάνι της Μυτιλήνης , με το πλοίο ΕΛΔΑ, και καταφθάνουν σε λίγες ώρες, ο Π. Δρίτσας και η Λεσβιακή Φάλαγγα.
Επικρατεί ενθουσιασμός και συνάμα πανικός , για το πως θα καταφέρουν να ετοιμάσουν την αρμόζουσα υποδοχή , έχοντας τόση λίγο χρόνο στην διάθεσή τους.
Οι κήρυκες κάνουν γνωστό από άκρου σε άκρου της πόλης το γεγονός της έλευσής τους.
Γύρω στις 7.30 το βράδυ οι λέμβοι φάνηκαν στον ακρωτήρι της Αγ.Βαρβάρας . Το πλήθος του κόσμου που είχε συγκεντρωθεί ζητωκραύγαζε γνέφοντας με μαντήλια.
Πρώτος αποβιβάζεται ο Δρίτσας και ακολουθούν όλοι οι υπόλοιποι.
Μέσα σε θύελλα χειροκροτημάτων γίνεται η ανάγνωση του διατάγματος με το οποίο ορίζεται στρατιωτικός διοικητής του Πλωμαρίου ο Δρίτσας. Το σκοτάδι που είχε ήδη πέσει από ώρα , δεν εμπόδισε σε τίποτα την θερμή υποδοχή μέσα σε μια πολύ γιορτινή ατμόσφαιρα.
Την επόμενη μέρα στις 10 το πρωί έγινε δοξολογία , στην εκκλησία του Αγ.Νικολάου, υπέρ υγείας των λεσβιοφαλαγγιτών. Ο κόσμος από νωρίς είχε συγκεντρωθεί στην εκκλησία για να παρακολουθήσει την λειτουργία. Όταν τέλειωσε έβγαλε λόγο ο Ι. Πόρτογλου από τον σύνδεσμο διδασκόντων , ενώ ποιήμα απήγγειλε ο Μαραγκέλης.
Τέλος τον λόγο πήρε, ο Δρίτσας , ευχαριστώντας τον λαό για την υποδοχή που τους έκανε και συνιστά σεβασμό και υπακοή στους νόμους του κράτους.
Η όλη τελετή έκλεισε με λαμπρή στρατιωτική και μαθητική παρέλαση.Την ίδια μέρα έγινε και ο καταμερισμός της των ανδρών της Λ.Φ. σαν πολιτοφύλακες της περιοχής.
Ετσι , 65 από αυτούς με τον αρχηγό τους, Π.Δρίτσα, θα παρέμεναν στον Ποταμό, 50 με τον λοχία τους θα παρέμεναν στο Μεγαλοχώρι για την επιτήρηση των γύρω χωριών, ενώ 75 άλλοι με τον επιλοχία Μαρινάκη και τον λοχία Μπενάτο,θα αναχωρούσαν για τον Πολυχνίτο.
Μετά την ανάληψη των καθηκόντων τους , οι εκδηλώσεις συμπάθειας για τους πολιτοφύλακες -λεσβιοφαλαγγίτες ήταν καθημερινές και με κάθε ευκαιρία εκδηλώνονταν.
Είτε στα πλαίσια επισκέψεων μελών της σε διάφορα μέρη, όπως στην περίπτωση που ο λοχαγός της Λ.Φ , Π. Δρίτσας, με ένα μέρος της, επισκέφθηκε την Πλαγιά, λίγες μέρες μετά τα Χριστούγεννα του ΄12 όπου τους έγινε θερμή υποδοχή έξω από την κωμόπολη στο καφενείον του Χριστόφα.
Μαθητές στα κυανόλευκα με τις οδηγίες των δασκάλων τους Γιαννικέλη και Αλισαφού τους επιφύλαξαν θερμή υποδοχή ενώ πολύς κόσμος είχε συγκεντρωθεί να τους προυπαντήσει. Ο λοχαγός φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Ι.Μαμάκου και αποχώρησε μόλις άρχισε να νυχτώνει.
Είτε με την διάθεση χρημάτων για την αγορά ειδών ένδυσης για τους στρατιώτες, αλλά και με την διάθεση τροφίμων στους στρατιώτες.
Στον Πολυχνίτο τις μέρες , του βαρύ χειμώνα του ΄12 ,οι δασκάλες του χωριού κατάφεραν να συγκεντρώσουν ένα σοβαρό ποσό και με αυτό αγόρασαν 40 εσώρουχα και φανέλες και τα διένειμαν μέσω του στρατιωτικού διοικητή της περιφέρειας Ε. Μπενάτου στους στρατιώτες της φάλαγγας
Επίσης οι κάτοικοι , κατάφεραν από το υστέρημά τους ,να συγκεντρώσουν διάφορα τρόφιμα με σκοπό να σιτιστούν τον δύσκολο αυτό χειμώνα οι στρατιώτες που είχαν παραμείνει στον Πολυχνίτο.
Στο Πλωμάρι ,με τα χρήματα που συγκέντρωσαν αγόρασαν καινούργιες στολές για τους φαλαγγίτες.
Αυτές ,και πολλές άλλες τέτοιες εκδηλώσεις αγάπης για τους φαλαγγίτες συνέβαιναν.
Το σίγουρο είναι πως μέρα με την μέρα οι εθελοντές από την Αμερική ,ενσωματώθηκαν στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της Λέσβου , αναβίωσαν τους δεσμούς τους με το νησί, έκαναν νέους , και όλα αυτά καθώς το κουβάρι της ιστορίας εξελίσσονταν.
1913
Νέος χρόνος , ο πρώτος που βρίσκει ελεύθερη ολόκληρη πια την Λέσβο. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι μαίνονται. Τα πεδία μαχών έχουν μεταφερθεί στα μακεδονικά εδάφη. Καθημερινά από όλα τα μέρη της ελεύθερης Ελλάδας άνδρες ντύνονται στα στρατιωτικά και κατευθύνονται βόρεια.
Οι πρώτες μέρες του χρόνου βρίσκουν τα περισσότερα μέλη της Λ.Φ, να παραμένουν ως πολιτοφύλακες σε διάφορα μέρη του νησιού.
Η αναχώρηση των πολιτοφυλάκων….
Σε πολλές πόλεις και χωριά της Λέσβου, αν και έχει περάσει αρκετός καιρός από την απελευθέρωσή της η έλλειψη τοπικών αρχών έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή.
Πληροφορούμαστε, από δημοσίευμα της ΣΑΛΠΙΓΓΑΣ, που συνυπογράφουν οι κάτοικοι του Πολυχνίτου ,ότι «… δεν έχει διοριστεί τόσους μήνες μετά την απελευθέρωση, ούτε πολιτικός διοικητής , ούτε ειρηνοδίκης, ούτε αστυνομικός και ότι η μοναδική αρχή που υπάρχει είναι ο αντιπρόσωπος της Λ.Φ ο οποίος όμως έχει αρκετή δουλειά και δεν μπορεί να επιβλέπει τα πάντα που έχουν να κάνουν με 16.000 κατοίκους και τις υποθέσεις τους …»
Πριν τα μέσα του Γενάρη του ΄13, τα πράγματα αρχίζουν να παίρνουν νέα τροπή. Σιγά-σιγά κατόπιν διαταγών αποσύρονται οι αποστολές των πολιτοφυλάκων από την περιφέρεια και συγκεντρώνονται αρχικά στην Μυτιλήνη.
Η πρώτη αποχώρηση πολιτοφυλάκων ξεκινά από το Πλωμάρι. Ο στρατιωτικός διοικητής Πλωμαρίου και Πολυχνίτου ,Δρίτσας, καθώς και τα ¾ της δύναμης της φάλαγγας λαμβάνουν διαταγή να αναχωρήσουν από το Πλωμάρι για την Μυτιλήνη, όπου και θα παρέμεναν.
Φεύγοντας άφησαν στο Πλωμάρι, τους υπόλοιπους άνδρες της Λ.Φ με έναν υπολοχαγό στους οποίους ανατέθηκε η επιτήρηση των γύρω περιοχών.
Ακολουθεί η αποχώρηση του επιλοχία Ε. Μαρινάκη και του λοχία Ε. Μπενάτου καθώς και των μελών της Λ.Φ από τον Πολυχνίτο .
Ταυτόχρονα αποχωρεί και ο Γ. Μελετόπουλος (ο οποίος είχε καθήκοντα σιτιστή στην Λ.Φ) από την Ερεσσο.
Φεύγοντας από όλα τα μέρη που είχαν υπηρετήσει σαν πολιτοφύλακες, οι λεσβιοφαλαγγίτες, όχι μόνο είχαν αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις σε όλους αλλά είχαν γίνει και κομμάτι της ζωής της κάθε πόλης και χωριού.
Οι επιστολές των κατοίκων και των λοιπών αρχών,που στάλθηκαν στις εφημερίδες όταν αποχώρησαν ήταν παραπάνω από συγκινητικές.
Οι ευγενικοί τρόποι των φαλαγγιτών, και των ανωτέρων τους, το ήθος τους, η συμπεριφορά που έδειξαν κατά την διάρκεια της τήρησης των καθηκόντων τους, τους είχαν κάνει κάτι παραπάνω από αγαπητούς ,από όπου και αν πέρασαν.
Τις παρακάτω ευχαριστήριες επιστολές, βρίσκουμε δημοσιευμένες σε εφημερίδες
Οι κοινοτικές αρχές του Πλωμαρίου , ευχαριστούν τον διοικητή Δρίτσα, με αφορμή της αποχώρησή του, για όλα όσα πρόσφερε στον τόπο τους, για την άμεμπτη και δίκαιη συμπεριφορά του και το ήθος που έδειξε όλο αυτό το χρονικό διάστημα. Αποχαιρετώντας τον του εύχονται να παραμείνει γερός στην άσκηση των νέων καθηκόντων του και του εύχονται σύντομα να βρεθεί και πάλι κοντά τους.
Η δημογεροντία της Ερεσσού ,οι πολίτες, αλλά και οι οθωμανοί κάτοικοι , με αφορμή την μετάθεση του Μελετόπουλου, τον εξαίρουν για τις πολλές αρετές του και παρακαλούν αν είναι δυνατόν να ανασταλεί η απόφαση της μετακίνησης του, γιατί δεν ήθελαν για κανένα λόγο να τον αποχωριστούν.
Με αφορμή την αναχώρηση των Μαρινάκη- Μπενάτου, 112 κάτοικοι του Πολυχνίτου συνυπογράφουν επιστολή , τονίζοντας ότι το διάστημα που έμειναν κοντά τους, άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις , για την ευγένεια τους , για την δικαιοσύνη τους και για τον δίκαιο τρόπο που υπηρέτησαν σαν πολιτοφύλακες.
Και αστυνόμοι…
Η ανάγκη έννομης διαβίωσης των κατοίκων της Λέσβου και η καταστολή των εγκληματικών πράξεων, γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Στην προσπάθεια κάλυψης των αστυνομικών αναγκών του νησιού, με απόφαση της 28/2/13, ορίζεται , 200 μέλη της Λ.Φ να τεθούν στις διαταγές της αστυνομίας, και να κατανεμηθούν στα διάφορα αστυνομικά τμήματα με σκοπό να διασφαλιστεί η ήρεμη διαβίωση των πολιτών.
Στο Λισβόρι παρέμειναν σαν τηρητές της δημόσιας τάξης : οι Αθανάσιος Αρσενίου, Ευστράτιος Καραπάτζας, Βασίλειος Κεραμίδας, Φώτιος Βουγιούκας, Αθανάσιος Σίμου, Ιγνάτιος Δοντέλλης, Παναγιώτης Βατού, Αιμίλιος Χριστοφίδης και Παναγιώτης Δάλιος.
Ολοι οι παραπάνω έδειξαν τέτοιο ζήλο και επαγγελματισμό στην εκτέλεση των αστυνομικών τους καθηκόντων , που όταν πιά αποχώρησαν από το χωριό, οι κάτοικοι του Λισβορίου με επιστολή τους, τους ευχαρίστησαν δημόσια για μια ακόμα φορά για την άριστη διαγωγή τους και την ευγενική συμπεριφορά που έδειξαν όλο το διάστημα που έμειναν κοντά τους.
Στην ευρύτερη περιοχή του Μεγαλοχωρίου καθήκοντα αστυνόμου εκτελούσε ο δεκανέας της Λ.Φ Κλειδαράς( ο οποίος μάλιστα όπως διαβάζουμε στο αστυνομικό ρεπορτάζ εφημερίδας εκείνης της εποχής) είχε σταλεί να εξιχνιάσει φόνο που είχε γίνει στην θέση Μηλιές.
Στον αστυνομικό σταθμό Νεοχωρίου υπηρέτησε ο Κ.Παπάζογλου (μέλος και αυτός της Λ.Φ) .
Λίγους μήνες αργότερα και ενώ είχε απαλλαχθεί των αστυνομικών του καθηκόντων έγινε μάρτυρας συμπλοκής μεταξύ λαθρεμπόρων και καπνοφυλάκων κατά την διάρκεια της οποίας διαπράχθηκε και φόνος, εκείνος δεν ενεπλάκη αλλά αρκέστηκε στο να αποχωρήσει για να ζητήσει την βοήθεια της αστυνομίας .
Με αφορμή το παρακάτω συμβάν (όπως αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΣΑΛΠΙΓΞ ) πληροφορούμαστε ότι ο λεσβιοφαλαγγίτης Ν.Πόρτογλου υπηρετούσε και αυτός σε αστυνομικό τμήμα .
Πηγαίνοντας ο Πόρτογλου να αναλάβει υπηρεσία στο αστυνομικό τμήμα που υπηρετούσε και ενώ διερχόταν από την περιοχή Δρώτα, παρατήρησε παράξενες κινήσεις σε ένα πλοιάριο στο οποίο επέβαιναν 5 άγνωστα άτομα.
Με την παρατηρητικότητά του και την εμπειρία του κατάλαβε αμέσως ότι οι κινήσεις τους ήταν ιδιαίτερα ύποπτες.
Παρότι ήταν μόνος κατάφερε να τους αφοπλίσει και κάνοντας δυό διαδρομές τους οδήγησε στο αστυνομικό τμήμα.
Εκτός από τα όπλα βρέθηκαν πάνω τους και άλλα φονικά εργαλεία. Στο αστυνομικό τμήμα και μετά από ανακρίσεις που έγιναν, αναγνωρίστηκαν και οι πέντε.
Ηταν όλοι άτομα με βεβαρημένο παρελθόν και είχαν πάρει μέρος σε κλοπές, επιθέσεις και απαγωγές.
Παρόλη την τιμή που έγινε στους λεσβιοφαλαγγίτες να τους ανατεθούν αστυνομικά καθήκοντα οι ίδιοι στην πλειονότητά τους έδειχναν απογοητευμένοι.
Σκέπτονταν ξανά και ξανά, τους υπόλοιπους στρατιώτες ,που πολεμούσαν ηρωικά στο Μπιζάνι και στον Σαραντάπορο και η “απραξία τους” είχε αρχίσει να τους βαραίνει όσο περνούσαν οι μέρες όλο και πιο πολύ.
Ακόμα και τα συγχαρητήρια των ανωτέρω τους που με κάθε ευκαιρία εκφραζόταν, δεν ήταν πια αρκετά για κείνους.
Θλιμμένοι, έλεγαν ξανά και ξανά , “...ήρθαμε από την Αμερική για να πολεμήσουμε και όχι για να γίνουμε αστυνομικοί , όχι για να γίνουμε κουραμπιέδες» και τίποτα δεν τους παρηγορούσε.
Στις 25/1 στην πόλη της Μυτιλήνης , με επίσημους εορτασμούς επί της πλατείας ΚΙΟΣΚΙ αναλαμβάνει , νέος στρατιωτικός διοικητής της νήσου ο κ. Γιαννακόπουλος . Κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων μάλιστα παρατάχθηκε ναυτικό άγημα, το υπάρχον πεζικό, καθώς και ένα μέρος της Λ.Φ με τον επικεφαλής τους Π. Δρίτσα.
Οι πειθαρχημένοι, πειθήνιοι, καλοντυμένοι στρατιώτες της φάλαγγας δεν άφησαν αδιάφορο τον νέο διοικητή του νησιού.
Ο οποίος τους έδωσε τα συγχαρητήρια του ενώπιον όλων. Ενθουσιάστηκε δε ακόμα παραπάνω τις επόμενες μέρες όταν κατά την διάρκεια στρατιωτικών ασκήσεων επιθέσεως και άμυνας που έλαβαν χώρα στην Θερμή, επέδειξαν τις άριστες στρατιωτικές τους δυνατότητες και την κατάρτισή τους.
Στο δρόμο για την Μακεδονία…..
Οι εξελίξεις διαδέχονται γρήγορα η μια την άλλη στην Μυτιλήνη. Τον Μάρτη , ο αντισυνταγματάρχης Γιαννακόπουλος -έως τότε Στρατιωτικός Διοικητής Λέσβου- παίρνει μετάθεση για Θεσ/κη .
Αντικαταστάτης του ορίζεται ο Π. Δρίτσας υπολοχαγός και διοικητής της Λ.Φ.
Αυτήν η τοποθέτηση , γέμισε με ευχαρίστηση τις καρδιές και των στρατιωτών του , αλλά και του λαού της Μυτιλήνης.
Ο Δρίτσας από μεριάς του, (αξιωματικός των μαχών όντας), ανέλαβε το αξίωμα διατυπώνοντας ότι αποδέχεται την θέση προσωρινά, και τόνισε ότι θα παραμείνει στην θέση , μέχρις ότου να βρεθεί αντικαταστάτης του.
Πράγματι βρέθηκε σύντομα ο αντικαταστάτης του, στο πρόσωπο του κ. Λεωνίδου, ο οποίος ήταν λοχαγός του πυροβολικού (ο οποίος μάλιστα στο παρελθόν είχε χρηματίσει και δήμαρχος Σπετσών)
Ένα μήνα περίπου αργότερα ο Π.Δρίτσας (μέσα Απρίλη) ορίστηκε διοικητής της περιοχής Μανταμάδου.
Αργότερα θα πάρει μόνος και χωρίς την Λ.Φ τον δρόμο προς το μακεδονικό μέτωπο.
Οι μάχες των Βαλκανικών πολέμων συνεχίζονταν με μεγαλύτερη ένταση στα Μακεδονικά εδάφη. Εκεί είχε μεταφερθεί πιά ο όγκος των πολεμικών συμπλοκών και εκεί διεξάγονταν μερικές από τις σημαντικότερες μάχες του 1913.
Τα περισσότερα από τα μέλη της Λ.Φ, απαιτούν και δικαίως, να απαλλαχθούν από τα καθήκοντα της πολιτοφυλακής και της άσκησης αστυνόμευσης, για να μπορέσουν ελεύθεροι να συνεχίσουν τον αγώνα τους για την απελευθέρωση των υπολοίπων τμημάτων της Ελλάδας.
Σιγά –σιγά οι λεσβιοφαλλαγίτες από όλα τα μέρη της Λέσβου αποχωρούν με σκοπό να επιβιβαστούν σε πλοία στον δρόμο τους προς το μακεδονικό μέτωπο.
Ο τύπος δημοσιεύει επιστολές ευχαριστιών για το σώμα της Λ.Φ και για τα όσα πρόσφεραν όπου και αν είχαν ταχθεί μέχρι εκείνη την στιγμή.
Σε όλες τις επιστολές τονίζεται , ο ζήλος και η αφοσίωση τους στην άσκηση των αστυνομικών τους χρεών , που τους έκανε πολύτιμους παράγοντες διαφύλαξης της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
Τους αποχαιρετούν με την ευχή να εκπληρώσουν το όνειρό τους πολεμώντας για μια μεγάλη Ελλάδα και να δοξάσουν και εκεί το όνομα της γενέτειρας τους της Μυτιλήνης.
Και τα μέλη της Λ.Φ ανταποκρινόμενοι στην αγάπη και στις ευχές των κατοίκων του νησιού δηλώνουν,«...πληρωθέντος του μύχιου πόθου μας αναχωρούμε κατ΄αυτάς όπου η φωνή της πατρίδος μας καλέση, χωρίς να λησμονούμε την πατρίδα μας Μυτιλήνη…»
Συγκινητική η ιστορία- που πέρασε στις σελίδες του τοπικού τύπου (ΣΑΛΠΙΓΞ 2/7/1913)- του δεκανέα της Λ.Φ Κωστομοίρη.
Ο διοικητής Δεκαβάλλας(κάτω από τις διαταγές του οποίου είχε τεθεί πια η Λ.Φ) μιάς και είχε ανάγκη έναν δεκανέα να παραμείνει υπό τις διαταγάς του στην Μυτιλήνη, διατάσει τον δεκανέα Κωστομοίρη να μην ακολουθήσει τους υπόλοιπους στρατιώτες στην Μακεδονία.
Εκείνος στο άκουσμα τέτοιας διαταγής ξέσπασε σε λυγμούς, παρακαλώντας να μην του στερήσει το δικαίωμα να πολεμήσει και αυτός όπως οι υπόλοιποι. Ηταν τέτοια η θλίψη του που ο διοικητής δεν μπόρεσε να εκτελέσει την αρχική του διαταγή και τον αποδέσμευσε ώστε να μπορέσει τελικά να ακολουθήσει τους υπόλοιπους.
Μυτιλήνη , 24/7/1913
Αναχώρησαν 190 άνδρες της Λ.Φ , με το πλοίο ΕΛΕΝΗ του Πανταλέοντος, με προορισμό την Θεσ/κη , και από κεί το μακεδονικό μέτωπο.
Οι άνδρες θα ταξιδέψουν για πρώτη φορά χωρίς τον μέχρι τώρα διοικητή τους Δρίτσα, αφού έχουν τεθεί πλέον υπό την αρχηγία του, «του τόσας συμπαθείας κατακτήσαντος» , υπολοχαγού Δεκαβάλλα.
Πλήθος πολύ παρακολούθησε την αναχώρηση του πλοίου, χειροκροτώντας την αναχώρηση των συμπατριωτών τους με συγκίνηση.
Ετσι , θα έκλεινε το πιο μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της φάλαγγας, και της εμπλοκής της στο ιστορικό γίγνεσθαι του νησιού.
Η πορεία της άλλοτε Λ.Φ….
Η Λ.Φ αφού αναχώρησε από την Μυτιλήνη , μετονομάσθηκε σε 33ον Τάγμα της Κατοχής και ανέλαβε την φρούρηση της πόλης της Καβάλας (15/8), υπό τις διαταγές πάντα του υπολοχαγού Δεκαβάλλα.
Οι Καβαλιώτες δήλωναν ενθουσιασμένοι με την διαγωγή και την συμπεριφορά των Λέσβιων στρατιωτών, οι οποίοι και εκεί διαμένοντας , επέδειξαν πειθαρχία και υψηλή αίσθηση καθήκοντος όπως σε όλη την μέχρι τότε πορεία τους.
Μάλιστα αναφέρεται, ότι επιλέχθηκαν να αποτελέσουν και την τιμητική φρουρά του Βασιλέως κατά την εκεί άφιξή του.
Ο δεκανέας Δ. Καβαλλίκας και ο οπλίτης Ζορμπάς , μέλη και αυτοί της Λ.Φ , οι οποίοι τραυματίστηκαν ελαφρώς κατά την μάχη του Πετσόβου αφού θεραπεύτηκαν πήγαν και κείνοι να ενωθούν με την μονάδα τους στην Καβάλα.
Ολη η υπόλοιπη φάλαγγα συγκεντρώθηκε τελικά στην Καβάλα εκτός από τον Μαρινάκη, τους δεκανείς Κωστομοίρη και Χριστοφίδη που πολεμούσαν στο εσωτερικό της Μακεδονίας και τον λοχία Βαλασόπουλου που είχε αναχωρήσει για την Αθήνα.
Επιστροφή από το μέτωπο…….
Προς το τέλος του καλοκαιριού , άρχισε η τμηματική επιστροφή από τους μακεδονικούς αγώνες , των άλλοτε μελών της Λ.Φ
Στις 10 Σεπτεμβρίου, επιστρέφουν στην Μυτιλήνη με το ατμόπλοιο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, μέλη της Λ.Φ που είχαν πολεμήσει στα μακεδονικά πεδία μαχών .
Τους επιφυλάχθηκε θερμή υποδοχή ηρώων από τους οικείους και τους φίλους τους.
Εκείνοι που επέστρεψαν ήταν οι :
Ν.Βαλασόπουλος ,λοχίας-από την Μυτιλήνη
Αρβανιτάκης ,λοχίας –από το Πλωμάρι
Α.Χριστοφίδης ,δεκανέας –από την Αγιάσο
Γ.Κωστομοίρης ,δεκανέας-από τον Πολυχνίτο
Δ.Κλειδαράς, δεκανέας –από το Πλωμάρι
Π.Καραμπάσης ,δεκανέας –από το Πλωμάρι
Π.Πέτρου ,δεκανέας από τα Παράκοιλα
Λοίζος ,–από την Γέρα-
Αλ.Αυγουστίδης ,–από την Γέρα
Όλοι τους ανήκαν στην 13 ορειβατική μεραρχία του 7ου συντάγματος κατά την διάρκεια της παραμονής τους στην Μακεδονία.
Οι υπόλοιποι άνδρες της Λ.Φ έφτασαν το επόμενο βράδυ με το ΟΥΡΑΝΙΑ και το ΠΗΝΕΛΟΠΗ .
Στο τέλος του ίδιου μήνα ο Γ. Κωστομοίρης(ο οποίος είχε δώσει αγώνα για να συμπεριληφθεί και κείνος στους άνδρες της Λ.Φ που έφυγαν για να πολεμήσουν στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας) επέστρεψε στην ιδιαιτέρα του πατρίδα τον Πολυχνίτο, έχοντας καταφέρει να πραγματοποιήσει το όνειρό του.
Στην Ερεσσό, στις 14/9, μετά από 11 μήνες ηρωικών μαχών στα μακεδονικά εδάφη, επιστρέφουν στην πατρίδα τους τα μέλη της Λ.Φ.
Οι Ερέσσιοι , ετοίμασαν λαμπρή υποδοχή. Είχαν σημαιοστολίσει την παραλία, καμπάνες κτυπούσαν χαρμόσυνα και ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και κλάματα συγκίνησης όταν το μεσημεράκι έφτασαν οι πρώτες βενζινάκατοι με τους στρατιώτες.
Από τις βάρκες οι στρατιώτες πυροβολούσαν στον αέρα και ακούγονταν στρατιωτικά τραγούδια, ενώ από την στεριά φαίνονταν χέρια που χαιρετούσαν και μάτια με δάκρυα ευτυχίας.
Μανάδες που περίμεναν τα παιδιά τους ,όσο πλησιάζαν στην στεριά οι βάρκες και άρχισαν να ξεχωρίζουν μέσα σε αυτές τα παιδιά τους, πετούν τα μαύρα μαντήλια που φορούσαν και φορούν λευκά για τα υποδεχθούν τα σπλάχνα τους.
Οταν όλοι πια αποβιβάστηκαν, σύσσωμο το χωριό με τους στρατιώτες, παρακολούθησαν λειτουργία και μετά στήθηκε ξέφρενο γλέντι .
Στιγμές…..
Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από την σύντομη αλλά τόσο γεμάτη συγκινήσεις και δυνατά συναισθήματα «ζωή» της Λ.Φ
Παραθέτουμε κάποιες ιστορίες, γεγονότα ευχάριστα και δυσάρεστα αλλά και ανθρώπινα στιγμιότυπα όπως αυτά δημοσιεύτηκαν στον τοπικό τύπο……
…. μια γυναίκα πρώην χριστιανή που εκμουσουλμανίστηκε από το τουρκικό καθεστώς προσήλθε στις αστυνομικές αρχές και δήλωσε ότι θέλει να βαπτίσει τα 4 μικρά της παιδιά τα οποία είχε αποκτήσει από τον τούρκο σύζυγό της. Πράγματι η βάπτιση έγινε με νονούς τα μέλη της Λ.Φ Αθανάσιο Αρσενίου, Ι.Δοντέλλη, Ευστρ. Καραπατζά και Βασιλ.Κεραμειδά, τα ονόματα δε που έδωσαν στους νεοφώτιστους ήταν Απόστολος, Ελευθερία, Ιωάννης και Ευστράτιος.
….τον Φλεβάρη του ΄13 ξεσπά μια έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στα μέλη της Λ.Φ και της κυβέρνησης
Μεταφέρουμε απόσπασμα της ΣΑΛΠΙΓΓΑΣ της 10/2, σχετικό με το θέμα, «…Στην Εθνική Τράπεζα με παραλήπτη την Λ.Φ βρίσκεται σεβαστό ποσόν. Το ποσό αυτό στάλθηκε από την επιτροπή Λέσβιων Αμερικής στον Ε Βενιζέλο και προορίζονταν αποκλειστικά και μόνο για τα μέλη της Λ.Φ και την συντήρηση τους και δεν είχε σαν προορισμό να χρησιμοποιηθεί σαν εθνικός έρανος. Παράκληση των μελών της Λ.Φ να επέμβει η Διοίκηση και να εξομαλύνει το όλο θέμα…»
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οπως ήδη έχουμε αναφέρει παραπάνω ,είχε ζητηθεί από τους εθελοντές φεύγοντας από την Αμερική να καταβάλλουν το αντίτιμο των 90 δολαρίων, ο καθένας, αντίτιμο του εξοπλισμού και της σίτισής τους. Αφού συγκεντρώθηκαν όλα τα χρήματα κατατέθηκαν προσωρινά επ’ ονόματι της φάλαγγας στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.
Η ελληνική κυβέρνηση –όταν πιά έφτασαν στην Αθήνα οι εθελοντές-δεν μπόρεσε να δεχθεί τίμημα για τον οπλισμό και την σίτησή τους και αποφάσισε το συγκεντρωθέν ποσό να διανεμηθεί στους δικαιούχους για τις ανάγκες τους ,μιάς και για κάποιους από αυτούς αυτά τα χρήματα ήταν η μοναδική τους περιουσία.
Μετά από αυτήν την απόφαση οι εθελοντές άρχισαν να ζητούν τα χρήματά τους, αλλά η τράπεζα με διάφορες προφάσεις καθυστερούσε την απόδοση τους.
Λόγω της άσχημης οικονομικής κατάστασης του ελληνικού κράτους, η κυβέρνηση είχε σκεφτεί τα χρήματα αυτά να δωρηθούν στο Εθνος.
Τελικά ένα μήνα αργότερα και λαμβάνοντας υπόψιν την κατάσταση των περισσοτέρων μελών της Λ.Φ, η ελληνική κυβέρνηση με νεώτερη απόφασή της απέδωσε 210 φράγκα στον καθένα τους.
….από τις αποφάσεις δικαστηρίων διαβάζουμε
Δικάστηκαν για άδικη επίθεση οι στρατιώτες Τραγάκης Ιωάννης, και Μιλτιάδης Μαγγανάς, καθώς επίσης και ο Πέρρος Γεώργιος για εξύβριση ανωτέρου.
Και οι τρείς τους ήταν μέλη της Λ.Φ. Ο Μαγγανάς αθωώθηκε ενώ οι άλλοι δύο καταδικάστηκαν σε εξάμηνη φυλάκιση.
….από τις αναγγελίες αρραβώνων βρίσκουμε,
Ο σιτιστής της Λ.Φ Κωστομοίρης Γεώργιος, ανακοίνωσε τα περί αρραβώνων ,του επίσης στρατιώτη της Λ.Φ Κωντούρη Γεωργίου εκ Πλωμαρίου και της δεσποινίδος Σαπφούς Γωνιδέλλη.
… Περί εκμετάλλευσης, αισχροκέρδειας , αχαριστίας και αγνωμοσύνης ,
…μέλος της Λ.Φ, παρακαλεί τοπική εφημερίδα να δημοσιεύσει την εκμετάλλευση εις βάρος των στρατιωτών από την υπερβολική υπερτίμηση των τροφίμων, καθώς και αισχροκέρδεια κάποιων(τα ονόματα των οποίων δεν ήθελε να αναφέρει στην καταγγελία του) που εξαργύρωναν δολλάρια σε ευτελείς τιμές, (10 δολλάρια ανταλάχθηκαν με 2 τούρκικες λίρες….)
….λεμβούχοι ,δεν δέχθηκαν να αποβιβάσουν στην στεριά λέσβιους πολεμιστές της φάλαγγας κατά την επιστροφή τους από το μέτωπο , μιάς και δεν είχαν το ακριβές αντίτιμο των εισιτηρίων τους.
… ο λοχίας Ευθ.Μπενάτος , κατηγορήθηκε από τους δημογέροντες του Πλωμαρίου για ανάρμοστη συμπεριφορά.
Αποτέλεσμα αυτού ήταν να διαταχθούν ανακρίσεις. Ο ίδιος ο Μπενάτος είχε από την αρχή αρνηθεί τις κατηγορίες, λέγοντας ότι οι δημογέροντες δεν εξέφραζαν το δημόσιο συναίσθημα , ισχυριζόμενος ότι προφανώς αρέσκονταν στην επί τουρκοκρατίας κατάσταση, και ότι αυτό που τους είχε ενοχλεί πραγματικά , ήταν η αμεροληψία του, στην άσκηση των καθηκόντων του.
Από τις ανακρίσεις που διεξήγαγε ο Ταμβακίδης εκ Μυτιλήνης, δεν βρέθηκε κανένα ενοχοποιητικό στοιχείο εναντίον του Μπενάτου, ο δε ανακριτής τόνισε την αγάπη των κατοίκων στο πρόσωπό του και την εκτίμηση που έδειχναν για την άμεμπτη στάση του και την αίσθηση δικαιοσύνης του.
Συγκεντρώθηκαν δε υπογραφές 160 πλωμαριτών σε ένδειξη συμπαράστασης προς τον Μπενάτο.
…Οι Αδελφ. Χατζηπαναγιώτη, κατ εντολή του Βατού Παναγιώτη εκ Σκαλοχωρίου, στρατιώτου της Λ.Φ δημοσίευσαν τα παρακάτω, «…στάλθηκαν από τον Πειραιά βαλίτσες και άλλα αντικείμενα του στρατιώτου στο Τελωνείο Μυτιλήνης τα οποία ουδέποτε έλαβε ο στρατιώτης. Ο ίδιος όρισε αμοιβή 10 δολλαρίων σε όποιον βρεί ή και παραδώσει κάτι από τα απωλεσθέντα…»
… Ο πρώτος θάνατος ,
Στις 13/3/1913 ο Διοικητής Πολυχνίτου αναγγέλλει τηλεγραφικά, «… ο στρατιώτης της Λ.Φ κ. Κων/νος Κούκος –εκ Μανταμάδου-ο οποίος είχε παραμείνει στο Λισβόρι τραυματίστηκε θανάσιμα ενώ επεξεργαζόταν το όπλο του….».
Ο άτυχος στρατιώτης είχε αιτηθεί αδείας για να επισκεφτεί την μνηστή του .Αδιευκρίνιστο πώς ,εκπυρσοκρότησε το όπλο του και γι αυτό έγιναν ανακρίσεις και ιατροδικαστική εξέταση
….και ένα «παραλίγο» μνημόσυνο
Το μνημόσυνο τελέστηκε κατόπιν πρόσκλησης των μελών της Λ. Φ.
Διαβάζουμε στην εφημερίδα ΣΑΛΠΙΓΞ της 23/7/1913 «… ετελέσθη την προηγούμενη Κυριακή επιμνημόσυνη δέηση του ηρωικά πεσόντος στην γιγαντομαχία του Κιλκίς αλησμόνητου Π. Δρίτσα. Το μνημόσυνο τελέστηκε στον ειδικά διαμορφωμένο ναό του Αγ.Θεράποντα, όπου πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε.
Τα βλέμματα όλων συγκέντρωναν οι εθελοντές της Λ.Φ, με το πένθος στην αριστερά των, και την θλίψη ζωγραφισμένη στο πρόσωπό τους.
Σημειώθηκε δυστυχώς απουσία των κυβερνητικών υπαλλήλων και των επισήμων καλεσμένων ενώ όλοι οι παρευρισκόμενοι απλοί μυτιληνιοί πενθούσαν κλαίγοντας στην θύμησή του γενναίου αυτού ανδρός…»
Όμως λίγες μέρες αργότερα στις 5/8 (στην ίδια πάλι εφημερίδα), ο ίδιος , ο εν ζωή…..Δρίτσας , αποστέλλει ιδιόχειρη επιστολή ευγνωμοσύνης στον λεσβιακό λαό για την αγάπη που τον περιέβαλλαν…μετά θάνατον.
« …ήταν τόσο το πένθος σας, που όπως γράφει ο ίδιος…..με κάνετε να αμφιβάλλω για την ζωή μου…» και κλείνει γράφοντας «…αν τέλος πάντων αληθεύει ότι για να καταλάβει κανείς την αξία και την καλοσύνη ενός ανθρώπου θα πρέπει να ακούσει τι λένε για αυτόν μετά τον θάνατό του, εγώ υπήρξα τυχερός .Τουλάχιστον είχα την ευτυχία όντας εν ζωή να ακούσω τα καλύτερα από σας αγαπημένοι μου Λέσβιοι και σας ευχαριστώ και είμαι ευγνώμων για την αγάπη σας…»
Μετά την επιβεβαίωση ότι ο Δρίτσας είναι εν ζωή δημοσιεύεται και άρθρο ΣΤΟΝ Λαικό Αγώνα με θέμα , Ο ΔΡΙΤΣΑΣ ΖΗ, μεταφέροντας το χαρμόσυνο του μη θανάτου του…..λέγοντας ότι σύμφωνα με πληροφορίες κάποιες μέρες αργότερα θα περνούσε από το νησί για να χαιρετίσει τους αγαπημένους του Λέσβιους.
Το τέλος…
Η Λ.Φ διαλύθηκε επίσημα , όταν μετονομαζόμενη σε 33ον τάγμα φεύγει από την Μυτιλήνη με προορισμό την Μακεδονία.
Μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων, έχοντας πολεμήσει ηρωικά στα πεδία των μαχών , όπως και πολλοί άλλοι Λέσβιοι, επέστρεψαν στην Μυτιλήνη.
Κάποιοι παρέμειναν στην Ελλάδα και κάποιοι άλλοι επέστρεψαν στην Αμερική και συνέχισαν την ζωή τους από κει που την είχαν αφήσει ,όταν εκείνο τον χειμώνα μπήκαν στο πλοίο για να έρθουν στην πατρίδα τους για να της προσφέρουν ακόμα και την ίδια τους την ζωή.
Τα μέλη της έζησαν τους δέκα περίπου μήνες της «ζωής» της φάλαγγας, στιγμές γεμάτες ενθουσιασμό, περηφάνια, στιγμές αγάπης και λατρείας, στιγμές γλυκές και συγκινητικές , αλλά και ιστορικά γεγονότα μοναδικά.
Αγάπησαν, αφιερώθηκαν, ξεπέρασαν τους εαυτούς τους, υπομόνεψαν, πόνεσαν και έμαθαν.
Αλλοτε περήφανοι, άλλοτε δυστυχισμένοι ,άλλοτε απογοητευμένοι, μα ποτέ μετανιωμένοι για το ταξίδι τους από την Αμερική πίσω στην αγαπημένη τους πατρίδα, το «ταξίδι της ενηλικίωσης, το ταξίδι της ζωής τους»
Μάκης Μπεκιάρης
www.lesvosoldies.gr
Πηγές για του παραπάνω κειμένου υπήρξαν οι εφημερίδες : «ΑΤΛΑΝΤΙΣ» (1912 -1913) , «ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ» (1912) «ΠΑΤΡΙΣ» (1912) , «ΣΚΙΠ» (1912) , ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ (1912), «ΛΑΙΚΟΣ ΑΓΩΝ» (1912-1913), ΣΑΛΠΙΓΞ (1912 – 1913) «ΛΕΣΒΟΣ» (ΑΘΗΝΑ ,1959) «ΛΕΣΒΟΣ» (ΜΥΤΙΛΗΝΗ ,1912
