Η Λέσβος στο Λονδίνο και... απολογισμός με πολλές ελπίδες για τον τουρισμό

Με την ολοκλήρωση της αποστολής των εκπροσώπων του Δήμου Λέσβου – Επιτροπής Τουρισμού στο Λονδίνο, επ’ ευκαιρία της διεθνούς τουριστικής έκθεσης “World Travel Market”, που διεξήχθη στο εκθεσιακό κέντρο “Ex Cel” των Docklands της βρετανικής πρωτεύουσας, παρουσιάζεται ο παρακάτω λεπτομερής και αναλυτικός απολογισμός:

Η παρουσία του Δήμου Λέσβου, την οποία συνέδραμαν η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, το Επιμελητήριο Λέσβου, η Ένωση Τουριστικών & Ναυτικών Πρακτόρων Λέσβου και η Ένωση Ξενοδόχων Λέσβου, είχε ως πρωτεύοντα στόχο την αναστροφή του δυσμενούς κλίματος για τη ροή των τουριστικών ρευμάτων προς το νησί, που έχει δημιουργηθεί το τελευταίο εξάμηνο λόγω του γνωστού προσφυγικού – μεταναστευτικού ζητήματος.

Εκτός από τις πολυάριθμες συναντήσεις με tour operators, κυρίως από χώρες της βρετανικής κοινοπολιτείας και της Ευρώπης γενικότερα, οι εκπρόσωποι της Επιτροπής Τουρισμού του Δήμου Λέσβου είχαν την ευκαιρία να θέσουν τα θεμέλια για την πραγματοποίηση συγκεκριμένων δράσεων στο άμεσο μέλλον, οι οποίες μέσα στο πλαίσιο της εφαρμοζόμενης στρατηγικής τουριστικού marketing που θα υλοποιηθεί, θα εξυπηρετούν συγκεκριμένους στόχους άμεσης και μεσοπρόθεσμης αποτελεσματικότητας.

Οι σημαντικότερες διερευνητικές προσπάθειες που καταβλήθηκαν, ήταν:   

• Συνάντηση εργασίας με την Υπουργό Τουρισμού της Ελλάδας και τους εκπροσώπους του Ε.Ο.Τ., προκειμένου αφενός να βελτιστοποιηθεί η παρουσία του Δήμου Λέσβου στα μεγάλα εμπορικά γεγονότα που θα ακολουθήσουν και αφετέρου να δρομολογηθεί εξειδικευμένη διαφημιστική καμπάνια – προπαγάνδα σε συγκεκριμένες αγορές – στόχους, η οποία θα είναι άμεσα συνδεδεμένη με το νέο profile που έχει δημιουργηθεί για τη Λέσβο και με το οποίο έχει γίνει τελευταία παγκοσμίως γνωστή. Η καμπάνια αυτή θα επικεντρώνεται στο image της αλληλεγγύης προς τους αφικνούμενους πρόσφυγες – μετανάστες, συνδυαστικά με τα αξιοθέατα του νησιού και θα στοχεύει στη μετατροπή του μειονεκτήματος σε πλεονέκτημα. Οι αγορές – στόχοι που εκτιμάται ότι θα απευθύνεται η εν λόγω εκστρατεία, είναι η Βρετανία, η Βορειοδυτική Ευρώπη, οι ανατολικές Η.Π.Α., η ανατολική Κίνα, η Ιαπωνία και συγκεκριμένες χώρες της Μέσης Ανατολής.    
• Επίσκεψη σε όλες σχεδόν τις διεθνείς αποστολές που συμμετείχαν στη “World Travel Market” (πάνω από 130 χώρες όλης της υφηλίου), προκειμένου αφενός να διαγνωστεί η αναγνωρισιμότητα της Λέσβου και αφετέρου να διαφανεί η περαιτέρω στάση των μεγάλων οίκων διακίνησης του παγκόσμιου τουρισμού προς το νησί. Το αποτέλεσμα των επισκέψεων, ήταν η πάνω από κάθε προσδοκία γνώση του νησιού ακόμη και από μη ειδικούς, κυρίως λόγω των πρωτοβουλιών δημοσιότητας του Δημάρχου Σπύρου Γαληνού, αλλά ταυτόχρονα και η αναγκαιότητα υλοποίησης του προαναφερθέντος σχεδίου marketing.
• Συμφωνία με τους εκπροσώπους των τριών μεγάλων οίκων διακίνησης τουρισμού από την αχανή αγορά της Ρωσίας και των πρώην ανατολικών χωρών προς την Ελλάδα για τα επόμενα καθοριστικά βήματα, ως συνέχεια των πρωτοβουλιών που ξεκίνησαν τον περασμένο Ιούνιο. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, μία απλή επίσκεψη γνωριμίας & εξοικείωσης δημοσιογράφων, δεν είναι αρκετή για να δημιουργήσει πρωτογενή ζήτηση του τουριστικού προϊόντος της Λέσβου. Η Λέσβος έχει να ανταγωνιστεί πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας, που αποτελούν προορισμούς για τους Ρώσους εδώ και δεκαετίες, όταν η γιγαντιαία αυτή αγορά των 300 εκατομμυρίων και πλέον Ρώσων & λοιπών εθνοτήτων δεν έχει “ανοίξει” ούτε στο ελάχιστο για το νησί. Κατά την άποψη των εκπροσώπων των διανομέων – διακινητών, ίσως αυτό να αποτελέσει και πλεονέκτημα για τη Λέσβο, λόγω του κορεσμού που πιθανόν να έχει δημιουργηθεί με τους άλλους προορισμούς. Μετά την πρώτη προσέγγιση με τη ρωσική τουριστική αγορά και την παρουσίαση της Λέσβου στα μέσα μαζικής & εξειδικευμένης ενημέρωσης της χώρας, θα ακολουθήσει σε συνεργασία με τους τρεις μεγάλους οίκους, επιχειρησιακή διαβούλευση στη Μυτιλήνη με τους Λέσβιους επαγγελματίες του  τουρισμού. 
• Προγραμματισμένη επίσκεψη στο εξαιρετικά δραστήριο “Hellenic Centre” του Λονδίνου. Το “Hellenic Centre”, που βρίσκεται στο κέντρο της βρετανικής πρωτεύουσας, υφίσταται επί 20 και πλέον έτη αναπτύσσοντας μία πολυδιάστατη δραστηριότητα σε πολλά επίπεδα. Μέλη του είναι Ελληνικοί και Κυπριακοί Οργανισμοί που λειτουργούν στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Αγγλία, μεγάλες εταιρείες διεθνούς χαρακτήρα (τράπεζες, ναυτιλιακά γραφεία, κ.α.), καθώς και όλοι οι Ελληνοκυπριακοί επαγγελματικοί σύνδεσμοι του Λονδίνου. Κατά τη συνάντηση εργασίας που πραγματοποιήθηκε με τη Γενική Διευθύντρια Αγάθη Καλησπέρα και τα στελέχη του, εξετάστηκαν οι τρόποι που το “Hellenic Centre” μπορεί να βοηθήσει τη Λέσβο στην προσπάθειά της να ανταπεξέλθει του μεγάλου προβλήματος που αντιμετωπίζει και να συμβάλλει στην εδραίωση μιας καλής εικόνας της στη Βρετανία και στη δημιουργία νέας τουριστικής ζήτησης από το μεγάλο νησί. Ως πρώτο βήμα της συνεργασίας που θα ακολουθήσει, συμφωνήθηκε να διοργανωθεί την άνοιξη του 2016 εντός του μεγάλου πολιτιστικού – συνεδριακού κέντρου του “Hellenic Centre”, μία ειδική εκδήλωση παρουσίασης της Λέσβου, που θα περιλαμβάνει εκτός της τουριστικής της φυσιογνωμίας, μία πολιτιστική προσέγγιση με ειδικές αναφορές στην ποιητική Λέσβο (κυρίως παρουσίαση των ποιητών Σαπφώ και Ελύτη). Η εκδήλωση αυτή θα βοηθήσει στην απευθείας προσέγγιση συγκεκριμένων ελληνικών και αγγλικών target groups του Λονδίνου, ενώ το “Hellenic Centre” θα φροντίσει για την εκτεταμένη δημοσιοποίηση του γεγονότος.       
• Προγραμματισμένη επίσκεψη της μοναδικής ορθόδοξης, καθαρά ελληνικής (πλην Κύπρου), εκκλησίας του Λονδίνου “Αγία Σοφία”. Συνάντηση εργασίας με τους εκπροσώπους της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Θυατείρων & Μεγάλης Βρετανίας και της Εκκλησιαστικής Επιτροπής, προκειμένου να δρομολογηθεί η έναρξη επισκέψεων θρησκευτικού χαρακτήρα ορθοδόξων ελληνοκυπρίων της Βρετανίας στη Λέσβο. Η ανταπόκριση ήταν πολύ μεγάλη και πιστεύεται ότι σύντομα μέσω στενής συνεργασίας των εκπροσώπων της ορθοδοξίας των δύο μερών, θα “ανοίξει” για πρώτη φορά η μεγάλων δυνατοτήτων αυτή ελληνοβρετανική αγορά. Επιπλέον, οι εκπρόσωποι της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας, θα συμβάλλουν στην επιτυχή προαναφερόμενη συνεργασία με το “Hellenic Centre”. 
• Συνάντηση με εκπροσώπους του πανίσχυρου “Greek Shipping Committee” του Λονδίνου, προκειμένου να τεθούν οι βάσεις μελλοντικής συνεργασίας με το εξέχον  και παγκόσμιου βεληνεκούς & κύρους ελληνικού lobby, προς την κατεύθυνση υποστήριξης της Λέσβου, αναφορικά με το προσφυγικό ζήτημα. Με συγκεκριμένους “κύκλους”, εξετάστηκαν οι δυνατότητες προώθησης του ολοένα αναπτυσσόμενου θεματικού προϊόντος “flotilla holidays” (cruising & sailing holidays), το οποίο ανθεί σε πάρα πολλά νησιά του Αιγαίου (κυρίως γειτνιάζοντα με την Αθήνα και τις Κυκλάδες) και υπό αυστηρές προϋποθέσεις ενδέχεται να βρει γόνιμο έδαφος ανάπτυξης και στη Λέσβο. Και το “Greek Shipping Committee”, ασφαλώς θα είναι αρωγός στη συνεργασία με το “Hellenic Centre” του Λονδίνου. 
• Σε συνάντηση με εκπροσώπους εταιρειών κρουαζιέρων που ήδη δραστηριοποιούνται στη Λέσβο εδώ και αρκετό χρόνο, ετέθησαν πολλές προτάσεις συνεργασίας σε επίπεδο βελτίωσης της οργάνωσης των υπηρεσιών εδάφους, ώστε το πολλά υποσχόμενο αυτό θεματικό είδος να αναπτυχθεί πολύ περισσότερο τα επόμενα χρόνια. Ιδιαίτερη προσπάθεια θα καταβληθεί εντός του 2016 για την ανάπτυξη της κρουαζιέρας με Αυστραλούς επιβάτες και με προσφερόμενο τουριστικό προϊόν που θα βασίζεται σε μια εμπειρία διαφορετική, ποιοτική και με έντονο τοπικό χρώμα.                 
• Πολύ σημαντικές ήταν οι προσεγγίσεις που έγιναν με εκπροσώπους συγκεκριμένων ελληνικών και κυπριακών συμφερόντων εταιρειών, οι οποίες δραστηριοποιούνται τα τελευταία χρόνια με το hotel management μικρών ξενοδοχειακών επαρχιακών μονάδων, ενοικιαζόμενων δωματίων και villas, σε πάρα πολλά νησιά της χώρας. Οι εν λόγω εταιρείες, έχουν τη δυνατότητα να αναλάβουν πλήρως το management των ξενοδοχείων, που αφορά τόσο στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών – προσωπικού, όσο και στην εξεύρεση και δημιουργία πελατολογίου, γεγονός που μπορεί να βοηθήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις μικρές οικογενειακές μονάδες της Λέσβου. Για την περαιτέρω ενημέρωση των Λέσβιων ξενοδόχων – ιδιοκτητών ενοικιαζομένων δωματίων, κ.λπ., συμφωνήθηκε να διοργανωθεί στο επόμενο διάστημα μία εξειδικευμένη τεχνική συνάντηση στη Μυτιλήνη. Εν τω μεταξύ, όσοι ενδιαφέρονται να έρθουν σε άμεση επαφή με ορισμένες από αυτές τις εταιρείες, μπορούν να επικοινωνήσουν με το Δήμο Λέσβου και τον εντεταλμένο σύμβουλο τουριστικής ανάπτυξης Πάνο Πίτσιο, τηλ. 6973 004872, email: pitsiosp@otenet.gr).         
• Σε συνέχεια της αρχικής ημερίδας που είχε διοργανωθεί τον περασμένο Ιούνιο στη Λέσβο από την “IN SETE Marketing Greece”, πραγματοποιήθηκε συνάντηση με τον Marketing Manager της εταιρείας, προκειμένου να δρομολογηθούν ουσιαστικά βήματα συνεργασίας με το Δήμο Λέσβου και τους λοιπούς φορείς στο άμεσο μέλλον. Παρά το γεγονός ότι η πρώτη αυτή ημερίδα, είχε δημιουργήσει πολλές ελπίδες ότι θα ξεκινήσει μία επιστημονική προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, οι μετέπειτα δυσμενείς καταστάσεις τόσο της χώρας όσο και της Λέσβου, δεν επέτρεψαν την ευόδωση των προσπαθειών. Ωστόσο, με δεδομένο ότι συζητήθηκε το πλαίσιο μιας εποικοδομητικής συνεργασίας, αναμένεται η άμεση επαναπροσέγγιση για την ευόδωση των κοινών στόχων.  
• Κατά την επίσκεψη των εκπροσώπων του Δήμου Λέσβου στο περίπτερο της Κίνας, έγινε μία πολύ εποικοδομητική παρουσίαση – ανάλυση marketing για το μέλλον του κινέζικου out going τουρισμού, από τους εκπροσώπους της πολυάριθμης αντιπροσωπείας. Από την ανάλυση αυτή, διαφάνηκε σαφώς ότι αν και είναι αρκετά δύσκολο, με τα κατάλληλα βήματα που θα ακολουθούν μία συγκεκριμένη στρατηγική, υπάρχει το ενδεχόμενο να “ανοίξει” η Λέσβος σε συγκεκριμένα target groups της γιγαντιαίας αγοράς. Ενθαρρυντικό στοιχείο για τη Λέσβο, είναι το γεγονός ότι ήδη η Ελλάδα αποτελεί προορισμό για τους Κινέζους που ενδιαφέρονται κυρίως για πολιτισμικά στοιχεία και ιστορία (μνημεία, μουσεία, εκκλησίες, αρχαιολογικοί χώροι, κ.λπ.). Την τελευταία δεκαετία επισκέπτονται την Αθήνα και τις γύρω περιοχές (Ακρόπολη, Επίδαυρο, Ναύπλιο, κ.λπ.), καθώς και την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης (Βεργίνα, κ.λπ). Δευτερευόντως, έχουν αρχίσει να επισκέπτονται ορισμένα μεγάλα και φημισμένα κυρίως νησιά, όπως η Κρήτη, η Κέρκυρα, η Ρόδος, η Μύκονος και η Σαντορίνη. Εντός των επομένων ημερών θα δημοσιευθούν περιληπτικά στοιχεία της εν λόγω ανάλυσης marketing.     
• Κατά τη συνάντηση με tour operators που διακινούν τον out going τουρισμό της Σερβίας προς την Ελλάδα, εξετάστηκαν οι λόγοι που διακόπηκε αιφνίδια η συνεργασία της Λέσβου με την όμορη αυτή αγορά, η οποία είχε ξεκινήσει πριν τρία χρόνια, μετά την πολλά υποσχόμενη τότε επιτυχημένη επιχειρηματική αποστολή στο Βελιγράδι, υπό το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο και τον τότε Δήμαρχο Λέσβου Δημήτρη Βουνάτσο. Αφού τέθηκαν όλα τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι πρώτοι Σέρβοι επισκέπτες της Λέσβου και υπήρξαν αμοιβαίες διαβεβαιώσεις ότι θα ξεπεραστούν, θα καταβληθεί μία νέα προσπάθεια ώστε η γειτνιάζουσα αυτή δυναμική αγορά να “ανοίξει” εκ νέου. Πεποίθηση των tour operators είναι, ότι υπάρχουν απεριόριστες δυνατότητες και προοπτικές, ώστε η Λέσβος να αποτελέσει άμεσα έναν νέο τουριστικό προορισμό για τους Σέρβους. Με τις κατάλληλες προωθητικές κινήσεις και ένα πρόγραμμα πτήσεων charters κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής σαιζόν, το νέο άνοιγμα της Σέρβικης αγοράς θα στεφθεί από απόλυτη επιτυχία, δεδομένου ότι κατά κοινή ομολογία διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία και τα χαρακτηριστικά που την καθιστούν ένα νέο και αναδυόμενο “target group” για τη Λέσβο: Ομόθρησκη χώρα, άριστες πολιτικές – κοινωνικές – οικονομικές σχέσεις μεταξύ των δύο λαών, έλλειψη διεξόδου της Σερβίας στη θάλασσα, γεωγραφική γειτνίαση, εξειδικευμένο τουριστικό προϊόν που διαθέτει η Λέσβος και το οποίο συνάδει με τις απαιτήσεις των Σέρβων. Η πεποίθηση αυτή, ενισχύεται από τον υφιστάμενο κορεσμό των Σέρβων για τους κλασικούς ελληνικούς προορισμούς, αλλά και από το γεγονός της ραγδαίας ανάπτυξης του θρησκευτικού τουριστικού ρεύματος που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια προς την Ελλάδα. Με τη σωστή “προπαγάνδα”, μπορεί το ορθόδοξο θρησκευτικό συναίσθημα των Σέρβων, να μετατραπεί σε τουριστικό προϊόν (religious product) προς το “θρησκευτικό προπύργιο” της Λέσβου. 
• Από συγκεκριμένα βρετανικά τουριστικά γραφεία που εξειδικεύονται αποκλειστικά με την Ελλάδα και ιδίως με την “άγνωστη” Ελλάδα, υπήρξαν προτάσεις για ειδικά θεματικά προϊόντα της Λέσβου. Οι επιθυμητοί προορισμοί είναι αυτοί που μπορούν να συνδυάσουν απομόνωση, καλή θάλασσα και ποικιλία ήπιων θεμάτων (όχι extreme adventures). Ενδιαφέρονται να ανακαλύψουν  προορισμούς στη Λέσβο με τα παραπάνω χαρακτηριστικά και ζητούνται  πληροφορίες για relaxation (leisure), culture, primitive spas, adventures, κ.α., ενώ επιθυμούν προσφορές από αγροτουριστικά καταλύματα. Όσοι διαθέτουν τα παραπάνω στοιχεία, μπορούν να επικοινωνήσουν με το Δήμο Λέσβου και τον εντεταλμένο σύμβουλο τουριστικής ανάπτυξης Πάνο Πίτσιο, τηλ. 6973 004872, email: pitsiosp@otenet.gr).         
• Κατά την επίσκεψη των εκπροσώπων του Δήμου Λέσβου στο περίπτερο των Η.Π.Α. και στη συνάντηση με Αμερικανούς tour operators, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο ταχέως αναπτυσσόμενο σε παγκόσμιο επίπεδο τουριστικό προϊόν “Weddings”. Μέχρι σήμερα, το είδος αυτό έχει αναπτυχθεί σε πολλά μέρη Ελλάδας, με τη μερίδα του λέοντος, ως γνωστό, να την κατέχει η Σαντορίνη.  Επισημαίνεται ότι το τουριστικό αυτό είδος ανθεί σε χώρες όπως η Ιαπωνία, η Κίνα, η Βρετανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, κ.α., στις οποίες πολλά ζευγάρια αποφασίζουν να ταξιδέψουν όλα μαζί και να παντρευτούν σε μία χώρα σαν την Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό οργανώνονται ομαδικές αποστολές με μεγάλη συνοδεία για την τέλεση των γάμων. Σύμφωνα με την άποψή τους, το θεματικό αυτό είδος αν και ελάχιστα έχει απασχολήσει τη Λέσβο μέχρι σήμερα, υπό προϋποθέσεις μπορεί να ανθίσει πολύ περισσότερο, αρκεί να δημιουργηθούν οι υποδομές και να δώσουν το πράσινο φως οι εμπλεκόμενοι φορείς. Ο Δήμος Λέσβου, ιδιαίτερα δε λόγω και της πρόσφατης μεταφοράς και οριστικής τοποθέτησης των οστών του Αγίου Βαλεντίνου στην Καθολική Εκκλησία της Μυτιλήνης, προτίθεται να αξιοποιήσει και να εκμεταλλευτεί τουριστικά το θεματικό αυτό είδος, που μπορεί να προσδώσει πολλά οφέλη στο νησί.      
• Κατά τη συνάντηση με tour & holidays operators που διακινούν τον out going τουρισμό του Ισραήλ και του Λιβάνου προς την Ελλάδα, διερευνήθηκαν οι λόγοι  που οι Ισραηλινοί – Λιβανέζοι έπαψαν να επισκέπτονται οργανωμένα και μαζικά τo νησί και επιχειρήθηκε να διαφανούν οι προοπτικές που υπάρχουν για το μέλλον. Με δεδομένο ότι οι λαοί των δύο αυτών χωρών “λατρεύουν” τη Λέσβο και υπό την προϋπόθεση βελτίωσης των γενικότερων υποδομών (π.χ. χαμηλά airport taxes, μεγαλύτερη οργάνωση και καλύτερες ξενοδοχειακές υπηρεσίες με πακέτα “all inclusive”), καθώς και μιας εξειδικευμένης εκστρατείας promotion, θα επιχειρηθεί το εκ νέου άνοιγμα της πολλά υποσχόμενης αυτής αγοράς, αν και με τις σημερινές συνθήκες δεν φαντάζει και πολύ εύκολο. 
• Κατά τη συνάντηση εργασίας με το Σύνδεσμο Ιαματικών Πηγών Ελλάδος, οι  εκπρόσωποί του τόνισαν τα αυξημένα προβλήματα που υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια στη συνεργασία με τη Λέσβο. Ωστόσο, διευκρίνισαν ότι τον τελευταίο χρόνο έχει υπάρξει μία αισθητή βελτίωση και η Λέσβος έχει αρχίσει να κινείται  προς την κατεύθυνση της προώθησης του θεματικού αυτού τουριστικού είδους, που υπό κατάλληλες προϋποθέσεις μπορεί να αναπτυχθεί πολύ δυναμικά. Θα εξεταστεί η περίπτωση των ιαματικών πηγών Λισβορίου και Θερμής, που σήμερα δεν περιλαμβάνονται στις λίστες του Συνδέσμου, ενώ θα ενταθεί η προσπάθεια ενημέρωσης των sites, τα οποία ακόμη είναι ελλιπή.      
• Μεγάλη έμφαση δόθηκε στη συνεργασία και στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας με τους εκπροσώπους του εξαιρετικά δυναμικού Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης Ρόδου, το γνωστό εδώ και πολλά χρόνια “PRO TOUR”. Κατά τις συναντήσεις τόσο με το νέο διευθυντικό team του Οργανισμού, όσο και με τους εκπροσώπους του Δήμου Ρόδου, τέθηκαν οι βάσεις μιας ειλικρινούς μελλοντικής συνεργασίας προς όφελος και των δύο νησιών, μιας και λόγω των διαφορετικών επιπέδων τουριστικής ανάπτυξης, εκλείπει παντελώς ο φόβος του αθέμιτου ανταγωνισμού.    

Κατά τη διάρκεια της αποστολής των εκπροσώπων του Δήμου Λέσβου στο Λονδίνο, υπήρξαν και πολλές άλλες εποικοδομητικές συναντήσεις εργασίας, τα αποτελέσματα των οποίων θα προωθηθούν αρμοδίως, μετά την επεξεργασία τους.

Το συμπέρασμα από την εν λόγω αποστολή, είναι ότι η Λέσβος, εάν ακολουθηθούν τα κατάλληλα βήματα που απαιτούνται κατά περίπτωση, αναμένει έμπρακτα οφέλη αναφορικά με τις τουριστικές ροές, τόσο από τη Βρετανία, όσο και από πολλές άλλες χώρες σύμφωνα με τα παραπάνω.