Η απελευθέρωση της Λέσβου μέσα από τον τοπικό Τύπο

 

Σαν σήμερα, το 1912, απελευθερώθηκε η Μυτιλήνη και, λίγες μέρες μετά, ολόκληρο το νησί της Λέσβου. Το γραπτό ιστορικό παρελθόν, μέχρι πρόσφατα, το αναζητούσαμε σε αμιγώς ιστορικά τεκμήρια. Δεν δόθηκε η ανάλογη σημασία στην προφορική ιστορία, καθώς και στην αποτύπωση ιστορικών στοιχείων στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο.

 

Προφορικά τεκμήρια για αυτή την εποχή δεν έχουμε πλέον. Ευτυχώς σώζονται τα σώματα των εφημερίδων και περιοδικών της Λέσβου. Η έρευνα του Τύπου αυτής της περιόδου και η προσεκτική ανάγνωσή του μας έδωσε πάρα πολλά γραπτά τεκμήρια Ιστορίας και λογοτεχνίας.

 

Στις σελίδες τους βρέθηκε καταχωρισμένος ο λόγος των ποιητών, των λογοτεχνών, των δημοσιογράφων, των εκπαιδευτικών, των ιερωμένων και λογίων της Λεσβιακής Ανοιξης. Με το δημοσιογραφικό άρθρο, την ανταπόκριση, το ποίημα, το χρονογράφημα, το χρονικό αποτύπωσαν την ελευθερία της Λέσβου.

 

Η χαρά, το συναίσθημα του ελεύθερου ανθρώπου, εμπεριέχεται σε κάθε γραπτό. Απλά στιγμιότυπα, καθημερινές ασχολίες, επακόλουθα του αποδιωγμού του κατακτητή καταγράφονται παράλληλα με την ευγνωμοσύνη και υμνητικούς στίχους στους στρατιώτες, στους ήρωες, στους πεσόντες, στους τραυματίες.

 

Αρκετά από τα κείμενα είναι αυτοβιογραφικά, γραμμένα τα περισσότερα στον ενεστώτα χρόνο των γεγονότων του 1912. Μαθαίνουμε πώς έζησε ο Μυριβήλης την απελευθέρωση της Μυτιλήνης, ως στρατιώτης μακριά από το νησί του, στην Κοζάνη· τους στίχους που έγραψε ο (κατοπινός λογοτέχνης και δάσκαλος) Κώστας Μάκιστος, ως ιεροσπουδαστής, στη Σάμο· τη συμμετοχή του παιδαγωγού Μίλτου Κουντουρά, του διανοούμενου Χρύσανθου Μολίνου, του δημοσιογράφου Στρατή Παπανικόλα ως εθελοντών.

 

Πολλοί άλλοι (περίπου 40), λιγότερο γνωστοί εκτός Λέσβου, όπως οι: Μ. Βάλλης, Δ. Αλβανός, Τ. Κόντος, Ι. Ολύμπιος, Α. Πρωτοπάτσης, Γ. Ζεϊμπέκης, Α. Βεϊνόγλου, Μ. Καλλοναίος, Κ. Τζελέπης, τα αδέρφια Σημηριώτη κ.ά. κατέγραψαν, με τα διάφορα είδη του γραπτού λόγου, ένα ιδιαίτερο μέρος της τοπικής Ιστορίας.

 

Αυτό της κατοχής της Μυτιλήνης και της απελευθέρωσης της Λέσβου το 1912 από τον ελληνικό στρατό. Είναι οι άτυποι ιστορικοί, των οποίων το γράψιμο, με 100 περίπου κείμενα, πρόσθεσε μια ενδιαφέρουσα και διαφορετική προσέγγιση των σημαντικότερων ιστορικών γεγονότων, των νεότερων χρόνων της Λέσβου.

 

Ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο είναι η κοινή έκκληση για υποστήριξη που απευθύνουν οι εκδότες των λεσβιακών εφημερίδων «Σάλπιγξ», «Λέσβος» και «Λαϊκός Αγών» προς τους συναδέλφους τους των ευρωπαϊκών εφημερίδων. Με τηλεγράφημά τους, τον Ιανουάριο του 1913, σε 8 εφημερίδες της Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας και Ρωσίας ζητούν υποστήριξη, ώστε η απελευθέρωση της Λέσβου και των άλλων νησιών να είναι οριστική και να ενωθούν με την Ελλάδα.Η κίνησή τους αυτή άτυπα είναι διπλωματική και δείχνει τη δύναμη του Τύπου, έστω κι αν στην προκειμένη περίπτωση η ένωση των νησιών με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε 10 χρόνια αργότερα.

 

Ο Μυτιληναϊκός Τύπος, ο πάντοτε πρωτοστατήσας εις τα εθνικά ζητήματα εθεώρησε συμφέρον ν’ απευθυνθεί ιδιαιτέρως προς τας εγκρίτους συναδέλφους «Χρόνον» και «Εφημερίδα του Βοσιμίνστερ» του Λονδίνου,«Χρόνον» και «Φιγαρώ» Παρισίων, «Ρωμαϊκόν Λαόν» Ρώμης, «Εσπερινόν Ταχυδρόμον» του Μιλάνου, «Νέον Χρόνον» και «Ρωσικόν Λόγον» της Πετρουπόλεως διά του εξής τηλεγραφήματος:

 

«Οι αντιπρόσωποι του Μυτιληναϊκού Τύπου ποιούμενοι έκκλησιν εις τα αισθήματα της αλληλεγγύης άτινα συνδέουσιν αυτούς προς τους συναδέλφους των του Ιταλικού, Αγγλικού, Γαλλικού, Ρωσικού Τύπου τολμώσι να απεκδέχονται παρ’ αυτών συμπαθή υποστήριξιν διά το ζήτημα το οποίον υποστηρίζουσιν υπέρ της οριστικής απελευθερώσεως της Λέσβου ως και των λοιπών νήσων του Ελλ[ηνικού] Αρχιπελάγους από τον ζυγόν της απεχθεστέρας τυραννίας και υπέρ της οριστικής αυτών ενώσεως με την μητέρα Πατρίδα, την Ελλάδα. Μετά τον αιματηρόν και ευτυχή αγώνα ον αυτή ανέλαβε προς απελευθέρωσιν των νησιωτικών πληθυσμών, τα προαιώνια αυτής δίκαια προς περισυλλογήν όλων των νήσων εις τους μητρικούς της κόλπους έλαβον μείζον έτι κύρος προ των οφθαλμών των πεπολιτισμένων λαών.

 

»Μετ’ εμπιστοσύνης όθεν απευθύνονται προς τους ενδεδειγμένους προασπιστάς πάσης δικαίας υποθέσεως τους συναδέλφους αυτών του ευγενούς Ιταλικού, Αγγλικού, Γαλλικού, Ρωσικού έθνους, των φυσικών τούτων προμάχων της Ελευθερίας των λαών».

 

Εφημ. «Σάλπιγξ», «Λέσβος», «Λαϊκός Αγών», 8.1.1913

 

 

 

 

Αριστείδης Καλάργαλης/ Εφημερίδα των Συντακτών