Οι Πλωμαρίτες της Επανάστασης του 1821 και ο “Βενιαμίν Ο Λέσβιος”
Όπως προκύπτει από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, πολλοί ήταν οι Λέσβιοι αγωνιστές, που άφησαν τους οικείους τους και τις περιουσίες τους και πήγαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες των στο αγωνιζόμενο για την ελευθερία του Έθνος.
Άλλοι από τους αγωνιστές αυτούς κατάγονταν από τη Μυτιλήνη κι άλλοι από τα χωριά της Λέσβου. Αρκετοί ήταν από το Πλωμάρι.
Ένας από αυτούς ήταν ο Καπετάν Δημήτρης από το Πλωμάρι. Από ένα έγγραφο του μινίστρου (υπουργού) της Θρησκείας, επισκόπου Ανδρούσης, προς το Μινιστέριο (Υπουργείο) των Ναυτικών πληροφορούμαστε πώς στις 8 Μαΐου 1822 ζήτησε ο «Καπετάν Δημήτρης από το Πλωμάρι» να του δοθεί η άδεια να υψώσει την ελληνική σημαία στη σκούνα του. Η άδεια, πιθανότατα, του δόθηκε και ικανοποιήθηκε το αίτημα του. Το έγγραφο δεν δίνει άλλες πληροφορίες γι αυτόν. Υπάρχει δε η γνώμη πώς ο Καπετάν Δημήτρης θα πρέπει να ταυτιστεί με το Δημήτρη Μάκρη, μέλος του εκστρατευτικού σώματος, πού έδρευε στην Τήνο, και που υπογράφει στις 8 Σεπτεμβρίου 1822 σε έγγραφο «Μακρής Δημήτρης με τους ναύτας μου».
Ο Καπετάν Δημήτρης, δεν ήταν ο μοναδικός Πλωμαρίτης αγωνιστής. Ονόματα Πλωμαριτών, που έλαβαν μέρος στην Επανάσταση, παρουσιάζει ένα έγγραφο, καταχωρημένο σε κώδικα του Συνοδικού Ποταμού. Πρόκειται για ένα έγγραφο της Δημογεροντίας του Ποταμού, γραμμένο στις 27 Σεπτεμβρίου 1883, που απευθυνόταν προς τον Τούρκο διοικητή της Μυτιλήνης, κατόπιν εντολής του.
Το κείμενο του εγγράφου αναφέρει τα ακόλουθα ονόματα ανθρώπων, οι οποίοι συμμετείχαν στον Ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα:
· Παναγ. Κ Καλδέλης
· Δημήτριος Π. Καλδέλης
· Γαβριήλ Π. Καλδέλης
· Κωστής Π. Καλδέλης
· Δημήτριος Κ. Καλδέλης
· Ιωάννης υιός του
· Κωστής υιός του
· Γιάννης Καλδέλης
· Κωστής υιός του
· Γεώργ. Κ. Καλδέλης
· Κωστής υιός του
· Ιωάννης υιός του
· Γρηγ. Τζ. Βασιλάρου
· Ιωάννης υιός του
· Τζάνος υιός του
Τα επίθετα των οικογενειών Καλδέλη και Βασίλαρου, που αναφέρονται στο έγγραφο, απαντούν στο Πλωμάρι ως σήμερα.
Επίσης, στα χέρια του Γρηγορίου Βασίλαρου, απογόνου του Γρηγορίου Βασίλαρου, έχουν βρεθεί δύο έγγραφα. Το πρώτο είναι απολυτήριο στρατού, που το υπογράφει ο Καλλέργης στο Άργος και φέρει χρονολογία 30 Ιουνίου 1840. Αναγράφεται σε αυτό, ότι ο Γρηγ. Βασίλαρος γεννήθηκε στο Πλωμάρι στις 15 Μαΐου 1813, ότι από τις 7 Απριλίου 1830 ως τότε υπηρετούσε στη Β’ Μοίρα Ιππικού, πού έδρευε στο Άργος, απολύθηκε με το βαθμό του επιλοχία, του απονεμήθηκε το «σιδηρούν αριστείο» και η διαγωγή του στο στρατό ήταν εξαίρετη. Το δεύτερο έγγραφο δίνει πολλές πληροφορίες για το Γρηγ. Βασίλαρο, πού αναφέρονται στον εκπατρισμό του και την επιστροφή του στό Πλωμάρι.
Πρωτεργάτης της Επανάστασης ο “Βενιαμίν Ο Λέσβιος”
Το 1812 κλήθηκε να αναλάβει τη διεύθυνση της Πατριαρχικής Σχολής στην Κωνσταντινούπολη, πρόταση που τελικά αρνήθηκε αποφασίζοντας να μεταβεί στη Μυτιλήνη για την ίδρυση σχολής [ΕΕΕ, 1983: 239]. Παρά τη στήριξη των κατοίκων του νησιού και αρκετών μαθητών του που έσπευσαν από τις Κυδωνιές, τα σχέδιά του δεν ευοδώθηκαν κι αποφάσισε να αναχωρήσει για την Κωνσταντινούπολη. Εκεί θα φιλοξενηθεί από το γιατρό Γεώργιο Δεσύλλα, στο σπίτι του οποίου εργάζεται ως οικοδιδάσκαλος. Την περίοδο αυτή του προτείνεται η σχολαρχεία στο Κουρούτσεσμε και σε σχολή της Αθήνας, που είχε ιδρυθεί πρόσφατα από την Εταιρεία Φιλομούσων [Αργυροπούλου, 1983: 64-68]. Έχοντας απορρίψει τις προηγούμενες προτάσεις θα αποδεχθεί το 1817 την πρόσκληση του ηγεμόνα της Βλαχίας Ιωάννη Καρατζά να αναδιοργανώσει την Ακαδημία του Βουκουρεστίου. Στο έργο του αυτό βρήκε βοηθό και συνεργάτη τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, ανιψιό του ηγεμόνα [ΕΕΕ, 1983: 239] . Η διδασκαλία του, όμως, πρόκειται σύντομα να διακοπεί μετά την πτώση του Καρατζά το Σεπτέμβριο του 1818, οπότε ο Λέσβιος αναγκάζεται να μεταβεί στο Ιάσιο. Θα παραμείνει στη Μολδαβία για τα επόμενα δύο χρόνια υπό την προστασία του ηγεμόνα Αλεξάνδρου Καλλιμάχη και στο διάστημα αυτό θα μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία [Βαλέτας, 1974: 288]. Στο εξής η διδασκαλική του δράση θα συνδυάζεται με προσπάθειες απελευθερωτικού χαρακτήρα.
Έτσι, το Σεπτέμβριο του 1820 τον συναντάμε στη Σμύρνη να διδάσκει στην Ευαγγελική Σχολή, ενώ παράλληλα φέρεται να ενεργεί εκεί ως απεσταλμένος της Φιλικής Εταιρείας [ΕΕΕ, 1983: 239]. Μετά την έναρξη της επανάστασης μεταβαίνει στις Κυδωνιές με σκοπό να συγκεντρώσει πολεμοφόδια για τον αγώνα από κοινού με τον Παπαφλέσσα. Το καλοκαίρι του 1821 φεύγει για τα Ψαρά και εν συνεχεία περνά στην Ύδρα και τις Σπέτσες για να καταλήξει στην Πελοπόννησο. Αργότερα, θα λάβει μέρος στην Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (27 Δεκεμβρίου 1821) ως ένας από τους είκοσι επιτρόπους της Πελοποννησιακής Γερουσίας, όπου στηρίζει πολιτικά τον παλιό του συνεργάτη Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο. Το 1822 όντας μέλος της Αρμοστείας του Αιγαίου περιοδεύει στα νησιά οργανώνοντας την εκεί εξέγερση, ενώ παράλληλα συγκεντρώνει χρήματα για την ενίσχυση του αγώνα. Στην ακόλουθη δεύτερη Εθνοσυνέλευση του Άστρους (Μάρτιος-Απρίλιος 1823) εκλέγεται στην εννεαμελή επιτροπή για τη σύνταξη προσωρινής ποινικής νομοθεσίας και τον επόμενο χρόνο συμμετέχει στην εκπόνηση σχεδίου για τη δημιουργία ανώτερης σχολής στο Άργος [ΕΕΕ, 1983: 239]. Η δράση του ανακόπτεται το Σεπτέμβριο του 1824, οπότε πεθαίνει στο Ναύπλιο έχοντας προσβληθεί από τύφο.
----
Μέρος των πληροφοριών είναι από την ιστοσελίδα του πρώην Δήμου Πλωμαρίου www.plomari.gr και το απόσπασμα για τον “Βενιαμιν Τον Λέσβιο” από την ιστοσελίδα του Συνδέσμου Πλωμαριτών Αττικής www.plomarion.com
