Η κατασκευή της συγκεκριμένης οικίας χρονολογείται στα τέλη του 19ου αι. Αρχικός ιδιοκτήτης λέγεται πως ήταν ο γνωστός μηχανικός της Λέσβου Τζέιμς Αριστάρχης, από τον οποίο έχει πάρει το όνομά της και η οδός επί της οποίας βρίσκεται το συγκεκριμένο κτίριο. Ο Ιάκωβος (James) Αριστάρχης καταγόταν από επιφανή Φαναριώτικη οικογένεια. Μεγάλωσε στη Σάμο και σπούδασε στο Γαλλικό κολέγιο St. Barbeτων Παρισίων, στην Οξφόρδη της Αγγλίας και αργότερα πολιτικός μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Κατείχε υψηλή θέση στην τούρκικη διοίκηση σαν αρχιμηχανικός Νήσων Αρχιπελάγους και ανέπτυξε σημαντικότατο έργο στην κατασκευή δικτύων δρόμων στα νησιά Λέσβο, Χίο, Ρόδο και Ικαρία. Παντρεύτηκε γόνο μυτιληνιάς οικογένειας και έχτισε τη συγκεκριμένη οικία για να εγκατασταθεί στο Κιόσκι, πριν μετακομίσει αργότερα στη Σουράδα.
Το αρχοντικό διαθέτει τρεις ορόφους, εκ των οποίων οι δύο (ισόγειο και όροφος) είναι κατασκευασμένοι από πέτρα, ενώ ο τρίτος (σοφίτα) είναι κατασκευασμένος από ξύλο. Στη διακόσμηση των όψεων γίνεται χρήση νεοκλασικών και εκλεκτικιστικών στοιχείων, με ανάγλυφα στοιχεία και μεγάλη προεξοχή της στέγης που κοσμείται με ξύλινα περίτεχνα φουρούσια.
Το 1989 το κτίριο βρίσκονταν σε κακή κατάσταση και αγοράστηκε από τον κύριο Σωκράτη Ορφανό. Την περίοδο εκείνη έγιναν πολλές επεμβάσεις κυρίως στο εσωτερικό. Τα ξύλινα πατώματα έχουν αντικατασταθεί με πλάκες από οπλισμένο σκυρόδεμα και ορισμένοι χώροι έχουν ενοποιηθεί για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των ιδιοκτητών. Τα κουφώματα έχουν αντικατασταθεί, με μόνη εξαίρεση τρεις εσωτερικές πόρτες στο επίπεδο του πρώτου ορόφου. Οι επίσημοι χώροι του πρώτου ορόφου είναι διακοσμημένοι με εντυπωσιακές οροφογραφίες.
Πηγές :
Σωτηρίου – Δωροβίνη Ιωάννα, «Η αρχιτεκτονική των κατοικιών της Ανώτερης Αστικής Τάξης της Μυτιλήνης (1850-1930)», διδακτορική διατριβή, ΕΜΠ, Αθήνα 1999.
Συνέντευξη ομάδας Περιεχομένου Open Lesvos με τον κ Σωκράτη Ορφανό και την κα Τασία Ορφανού τον Σεπτέμβριο του 2019, απομαγνητοφώνηση Βάσια Χαμάλη.
Αρχείο Διατηρητέων Κτηρίων
