Η παραγωγή ηπαρίνης μικρού μοριακού βάρους (ΗΜΜΒ) από ελληνική φαρμακοβιομηχανία αποτελεί ένα σημαντικό βήμα. Η ΗΜΜΒ είναι ένα από τα πλέον απαραίτητα φάρμακα της σύγχρονης ιατρικής. Χρησιμοποιείται στην πρόληψη και τη θεραπεία φλεβικής και αρτηριακής θρόμβωσης, είναι αναγκαία για τη φροντίδα ογκολογικών ασθενών, ασθενών με νεφρική ανεπάρκεια και πολλών άλλων ομάδων ασθενών υψηλού κινδύνου θρόμβωσης. Με απλά λόγια, ένα σύγχρονο νοσοκομείο δεν μπορεί να προσφέρει ποιοτική περίθαλψη χωρίς ΗΜΜΒ.
Επιπλέον, η θεραπεία με ΗΜΜΒ κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 έσωσε, κυριολεκτικά, εκατομμύρια ζωές σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Η παραγωγή ΗΜΜΒ είναι μια σύνθετη και τεχνολογικά απαιτητική διαδικασία. Ξεκινά με τον αποπολυμερισμό της κλασικής ηπαρίνης χοίρειας ή βόειας προέλευσης, η οποία παρασκευάζεται κυρίως από τον εντερικό βλεννογόνο ή τον πνεύμονα. Χαρακτηριστικά, ένα γουρούνι αντιστοιχεί σε μία δόση ΗΜΜΒ.
Η διαδικασία παραγωγής περιλαμβάνει εξειδικευμένες τεχνολογίες, τόσο για την κλασματοποίηση της κλασικής ηπαρίνης, όσο και για την εξασφάλιση της ποιότητας και της ομοιογένειας του τελικού προϊόντος. Ανάλογα με την μέθοδο αποπολυμερισμού της κλασσικής ηπαρίνης, τα τελικά προϊόντα διαφέρουν μεταξύ τους.
Η τεχνογνωσία στην παραγωγή ΗΜΜΒ αποτελεί επιστημονική πρόκληση και πεδίο επιστημονικής καινοτομίας. Πρόκειται για ένα δύσκολο πεδίο, όπου εφαρμόζεται η υψηλού επιπέδου επιστήμη της φαρμακοχημείας και του αυστηρού ποιοτικού ελέγχου. Μιλάμε για την «επιστήμη των ηπαρινών».
Το Thrombosis Center "Cancer, Vessels, Biology and Therapeutics" του Saint-Antoine Research Center (CRSA), INSERM U938, Sorbonne University, Paris, σε συνεργασία με το Department of Vascular Biology and Hemostasis του Loyola University Chicago, συμμετέχει ενεργά και με πρωταγωνιστικό ρόλο στην επιστημονική κατανόηση και ανάπτυξη των ηπαρινών, ήδη από τη δεκαετία του 1970, όταν οι ΗΜΜΒ χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στην κλινική πράξη.
Η έναρξη της παραγωγής ΗΜΜΒ στην Ελλάδα με τεχνολογία αιχμής τοποθετεί τη χώρα ανάμεσα στις λίγες διεθνώς που συμμετέχουν ενεργά στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα αυτών των κρίσιμων φαρμάκων. Δυνητικά, η ελληνική παραγωγή ΗΜΜΒ όχι μόνο θα ενισχύσει τη φαρμακευτική αυτάρκεια της χώρας, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και ως εφαλτήριο για την ανάπτυξη νέων βιοτεχνολογιών, στοχευμένων και κυτταρικών θεραπειών, που απαιτούν εξαιρετικά υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας και ποιοτικού ελέγχου.
Για να επιτευχθεί αυτός ο φιλόδοξος στόχος, απαιτούνται δύο βασικές προϋποθέσεις:
Εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός για τη φαρμακοβιομηχανία, με έμφαση στην ανάπτυξη καινοτόμων φαρμάκων, την επένδυση στη βιοϊατρική έρευνα και την ουσιαστική ενίσχυση της συνεργασίας πανεπιστημίων - βιομηχανίας.
Κρατική υποστήριξη της έρευνας, με πυρήνα τα δημόσια πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα, σε συνεργασία με τη φαρμακοβιομηχανία, για τη δημιουργία ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού οικοσυστήματος.
Η διεθνής εμπειρία --και κυρίως η πανδημία COVID-19-- απέδειξε ότι η φαρμακευτική και τεχνολογική ανεξαρτησία είναι και ζήτημα εθνικής ασφάλειας.
Σήμερα, το περιβάλλον μεταβάλλεται ραγδαία: η είσοδος θεραπειών mRNA, κυτταρικών και γονιδιακών θεραπειών, καθώς και η χρήση τεχνητής νοημοσύνης στην ανάπτυξη και παραγωγή φαρμάκων, διαμορφώνουν μια νέα πραγματικότητα. Η Ευρώπη --και κατ' επέκταση η Ελλάδα-- οφείλουν να απαντήσουν με γενναίες πολιτικές επιλογές, άρση της εξάρτησης από τρίτες χώρες και χτίσιμο ενός αυτόνομου, τεχνολογικά προηγμένου οικοσυστήματος φαρμακευτικής καινοτομίας.
Ο Γρηγόρης Γεροτζιάφας είνα διευθυντής στο Thrombosis Center, Research Department Cancer, Vessels, Biology, and Therapeutics (CaVITE), CRSA, INSERM UMRS_938, Faculty of Medicine, Sorbonne University και καθηγητής Θρόμβωσης-Αιμόστασης, Sorbonne University, Paris, France, Loyola University Chicago, USA, Sechenov First Moscow State Medical University (Sechenov University), Russia
