Η Μαρίνα Σταμάτη κρατά ζωντανή την παράδοση της αγγειοπλαστικής στον Μανταμάδο Λέσβου
Στον παραδοσιακό οικισμό του Μανταμάδου στη Λέσβο, μια οικογενειακή ιστορία που μετρά σχεδόν δύο αιώνες συνεχίζεται αδιάκοπα μέσα από τα χέρια της νεότερης γενιάς. Η κεραμίστρια Μαρίνα Σταμάτη, έκτη στη σειρά της οικογένειας, διατηρεί και εξελίσσει την τέχνη της αγγειοπλαστικής στο πατροπαράδοτο εργαστήρι, διατηρώντας ζωντανές τις μνήμες, τις τεχνικές και τις φόρμες που κληρονόμησε από τους προγόνους της.
Η επιστροφή στον τόπο και στις ρίζες
Μετά τις σπουδές της, η Μαρίνα επέλεξε να επιστρέψει στον τόπο της και να δώσει νέα πνοή στην οικογενειακή επιχείρηση. «Μετά τις σπουδές μου κατάλαβα πόσο σημαντική είναι αυτή η τέχνη και πόση αξία έχει να διατηρήσω την παράδοση της οικογένειάς μου. Είναι μια δύσκολη τέχνη η αγγειοπλαστική, αλλά ταυτόχρονα μια βαθιά δημιουργική διαδικασία. Είμαι κεραμίστρια έκτης γενιάς και ήθελα να ζήσω εδώ, στον τόπο που γεννήθηκα, και να δημιουργήσω», δηλώνει η ίδια.
Στο εργαστήρι της, τα υλικά παραμένουν διαχρονικά: χώμα και νερό, όπως τα χρησιμοποιούσαν και οι πρώτοι αγγειοπλάστες του νησιού. Αυτό που αλλάζει είναι οι φόρμες, τα σχέδια και τα χρώματα, διαμορφώνοντας μια σύγχρονη αισθητική που συνομιλεί με το παρελθόν.
Παραδοσιακές φόρμες και σύγχρονα έργα
Το εργαστήρι της οικογένειας Σταμάτη λειτουργεί αδιάκοπα από το 1822, με την παράδοση να περνά από γενιά σε γενιά. Στους πάγκους του μπορεί κανείς να βρει παραδοσιακές στάμνες, κουμάρια, πιάτα και κανάτες, τα σχέδια των οποίων διατηρούνται αναλλοίωτα εδώ και δεκαετίες. Παράλληλα, η Μαρίνα δημιουργεί χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα σύγχρονης αισθητικής, όπως κούπες, πιάτα και βάζα, εμπνευσμένα από τη φυσιογνωμία και τον πολιτισμό του νησιού.
Ξεχωριστή θέση στο έργο της κατέχουν οι «Θηλυκότητες», μια σειρά κεραμικών γυναικείων μορφών που παρουσίασε στην πρώτη της ατομική έκθεση το 2023 στο Μουσικό Καφενείο της Μυτιλήνης. Οι κεραμικές αυτές κούκλες αφηγούνται ιστορίες για τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, αντλώντας στοιχεία από την παράδοση και τον λαϊκό πολιτισμό, ενώ παράλληλα ενσωματώνουν προσωπικά βιώματα και καλλιτεχνικές αναζητήσεις.
Η παράδοση συναντά τον σύγχρονο προβληματισμό
Η Μαρίνα δεν περιορίζεται μόνο στην κεραμική τέχνη. Ως υποψήφια διδάκτορας στο Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, μελετά θέματα πολιτισμικής ταυτότητας, φύλου και σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης. Έχει συμμετάσχει σε πολιτιστικά δίκτυα και εικαστικές εκθέσεις, ενώ η δουλειά της εξερευνά τη σχέση του υλικού με την πολιτισμική μνήμη και την ανθρώπινη εμπειρία.
Όπως αναφέρει, «μέσα από το έργο μου θέλω να συνομιλώ με τις γυναίκες του παρελθόντος και του σήμερα. Να αφηγούμαι τις ιστορίες τους και να αποτυπώνω τη διαχρονική τους δύναμη, μέσα από ένα υλικό που είναι άρρηκτα δεμένο με τη γη και τη ζωή».
Το εργαστήρι που μένει ζωντανό
Το εργαστήρι του Στέλιου Σταμάτη — πατέρα της Μαρίνας — αποτελεί έναν από τους τελευταίους ενεργούς παραδοσιακούς χώρους αγγειοπλαστικής στο νησί. Μαζί με τον γιο του Στράτο και την κόρη του Μαρίνα, συνεχίζει να φιλοξενεί επισκέπτες, ντόπιους και τουρίστες, που έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τη διαδικασία κατασκευής ενός κεραμικού σκεύους, από το χώμα μέχρι το τελικό αντικείμενο.
Η ιστορία αυτής της οικογένειας αποδεικνύει ότι η παράδοση δεν είναι στατική, αλλά εξελίσσεται, συνομιλεί με το παρόν και μετασχηματίζεται μέσα από το βλέμμα και τις ανάγκες κάθε εποχής.
Ένα ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Λέσβου
Η Μαρίνα Σταμάτη αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα νέας δημιουργού που τιμά τις ρίζες της, ανανεώνει την παράδοση και την ενσωματώνει στη σύγχρονη καλλιτεχνική σκηνή του Αιγαίου. Το έργο της δεν περιορίζεται μόνο σε χρηστικά αντικείμενα, αλλά γίνεται φορέας ιστοριών, μνήμης και κοινωνικού προβληματισμού.Το εργαστήρι στον Μανταμάδο παραμένει ζωντανό, όχι μόνο ως χώρος παραγωγής, αλλά και ως πολιτιστικός πυρήνας, αποδεικνύοντας πως όταν η τέχνη έχει βαθιές ρίζες και δημιουργική ματιά, μπορεί να γεφυρώνει γενιές και να εμπνέει το μέλλον.
Δείτε το ρεπορτάζ της Αναστασίας Σπυριδάκη στην ΕΡΤ
