Από τον συμβολισμό, στην πράξη

της Βάσως Κόλλια

Ο εορτασμός της Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας αποκτά εφέτος ένα διαφορετικό νόημα, που αφορά το σύνολο της κοινωνίας. Μόλις δύο ημέρες πριν, παρουσιάστηκε η πανευρωπαϊκή έρευνα που διεξήγαγε ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA). Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έρευνα που έχει διεξαχθεί παγκοσμίως για τη βία κατά των γυναικών. Τα αποτελέσματά της δικαιώνουν όσους αποκαλούν το φαινόμενο κοινωνική «μάστιγα».

Η μία στις τρεις γυναίκες της Ευρώπης έχει πέσει θύμα σωματικής ή και σεξουαλικής βίας, από την ηλικία των 15 και άνω. Πρόκειται για 62 εκατομμύρια γυναίκες στην ΕΕ. Σύμφωνα με τα δεδομένα της έρευνας, το πρόβλημα βρίσκεται απλωμένο σε όλο τον ευρωπαϊκό χάρτη. Δεν υπόκειται σε γεωγραφικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς ή ηλικιακούς περιορισμούς. Αφορά τόσο την ιδιωτική όσο και τη δημόσια σφαίρα, και εμφανίζεται με πολλά πρόσωπα: βία στο πλαίσιο της οικογένειας ή μεταξύ συντρόφων, σεξουαλική κακοποίηση, παρενόχληση στον χώρο εργασίας, σύγχρονες μορφές δουλείας, διακίνηση ανθρώπων, αναγκαστικοί γάμοι, εγκλήματα -όπως αποκαλούνται- «τιμής», ακόμη και περιπτώσεις ακρωτηριασμού γυναικείων αναπαραγωγικών οργάνων. Υπάρχουν και νέες μορφές βίας, μέσω διαδικτύου, η ηλεκτρονική παρενόχληση, η επίμονη παρακολούθηση και ο ψηφιακός εκφοβισμός.

Ταυτόχρονα, η Ευρωπαία, όπως μας δείχνει η έρευνα, φαίνεται να αρνείται να καταγγείλει το περιστατικό βίας στην αστυνομία ή σε άλλη οργάνωση ώστε να προστατεύσει τον εαυτό της. Διερωτάται κανείς ποια θα ήταν τα ποσοστά αν οι γυναίκες μιλούσαν ελεύθερα για τις εμπειρίες τους στο θέμα της έμφυλης βίας.

Μια τέτοια έρευνα απαντά σημαντικά ερωτήματα, αλλά δημιουργεί καινούργια και πιο επιτακτικά. Γιατί, άραγε, η βία κατά των γυναικών επιμένει σε τέτοιο βαθμό και έκταση, σε μια ενωμένη Ευρώπη που για πολλές περιοχές της υφηλίου αποτελεί πρότυπο και «Γη της Επαγγελίας»; Πρέπει να μας προβληματίσει το γεγονός ότι παρά την de jure κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών, οι κοινωνίες μας αρνούνται έναν de facto σεβασμό στην ψυχική και σωματική ακεραιότητα γυναικών, ακόμη και κοριτσιών.

Όπως αποτυπώνεται στη έρευνα του FRA, η Ελλάδα βρίσκεται κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο σε ό,τι αφορά την ένταση του φαινομένου. Όμως, αυτό δεν θα πρέπει να μας εφησυχάζει. Ακόμα και το ποσοστό του 25% που μας αντιστοιχεί σημαίνει ότι 1 στις 4 γυναίκες έχει πέσει θύμα βίας ή σεξουαλικής κακοποίησης. Και αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό. Σημαίνει ότι η βία κατά γυναικών δεν αποτελεί τοπικό ή συγκυριακό φαινόμενο, ή μια «ιδιωτική» υπόθεση, αλλά σοβαρότατο κοινωνικό πρόβλημα, που επηρεάζει το σύνολο της κοινωνίας, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη, τόσο την οικονομική, όσο και την κοινωνική, πολιτική και πολιτισμική.

Όλοι όσοι έχουμε την ευθύνη για τη χάραξη και εφαρμογή πολιτικών έχουμε το καθήκον να βρούμε τρόπους να πείσουμε τον πολίτη να αλλάξει. Να ευαισθητοποιήσουμε τον σκληρό πυρήνα που συντηρεί τις σεξιστικές αντιλήψεις, σε κάθε κοινωνικό χώρο: στην εργασία, στην οικονομία, στους παραγωγικούς κλάδους, στην επιστήμη και την έρευνα, σε κάθε κέντρο που παράγει και διαχέει εξουσία. Να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά το μοντέλο του ψηφιακού πολίτη που τώρα διαμορφώνεται μέσα στο σύμπαν του Διαδικτύου. Πρέπει να πλησιάσουμε τα σχολεία και να μιλήσουμε για τη γλώσσα του σεβασμού της ισότητας των φύλων.

Οι αλλαγές νοοτροπίας αφορούν όχι μόνο τους άνδρες, αλλά και τις γυναίκες. Πρέπει να στηρίξουμε τις γυναίκες ώστε να εγκαταλείψουν τον ρόλο του «δεύτερου βιολιού», του πολίτη «δεύτερης κατηγορίας» στο όνομα της μητρότητας. Η γυναίκα πρέπει να βγει από τα μετόπισθεν και να σταθεί ισότιμα δίπλα στον άνδρα. Να τον βοηθήσει να αναλάβει τον δικό του, ολοκληρωμένο ρόλο δίπλα της, να γευτεί τη χαρά της πατρότητας.

Στον φετινό εορτασμό της Ημέρας της Γυναίκας ας μη μείνουμε στο τυπικό του σκέλος. Χρειάζεται να περάσουμε άμεσα από τον συμβολισμό στην πράξη. Γιατί ο σεβασμός ανάμεσα στους ανθρώπους, ανάμεσα στα φύλα, δεν θα εμπεδωθεί με αυτονόητο τρόπο στην κοινωνία. Χρειάζεται σκληρή δουλειά από όλους μας. Ας είναι αυτό το μήνυμα του φετινού εορτασμού της Ημέρας της Γυναίκας.

*Η Βάσω Κόλλια είναι Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων.