Απότομη προσγείωση - Γράφει: Αλέξης Παπαχελάς

Η χώρα θα κάνει μια πολύ απότομη προσγείωση. Το πόσο απότομη θα είναι θα εξαρτηθεί από δύο παράγοντες, το αποτέλεσμα των εκλογών και τη στάση των Ευρωπαίων, του ΔΝΤ και της Ουάσιγκτον. Τα σενάρια είναι προφανή.

Σενάριο πρώτο. Η Ν.Δ. έρχεται πρώτο κόμμα και σχηματίζει κυβέρνηση μαζί με το ΠΑΣΟΚ ή και τη ΔΗΜΑΡ. Η νέα κυβέρνηση θα επιχειρήσει την επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη συνέχιση της χρηματοδότησης από την τρόικα. Δεν θα είναι μια εύκολη άσκηση. Οι προσδοκίες στην Ελλάδα είναι μεγάλες, ίσως και παράλογες για το τι μπορεί να πετύχει. Σε κάθε περίπτωση η τρόικα έχει ένα μίνιμουμ πακέτο «παραχωρήσεων» προς την Ελλάδα, οι οποίες αφορούν κυρίως την επιμήκυνση της προθεσμίας για τη δημοσιονομική προσαρμογή και ένα περαιτέρω «κούρεμα» του επίσημου χρέους σε μερικούς μήνες. Μια πιθανή κατάρρευση της Ισπανίας είναι ασφαλώς πιθανό να διευρύνει τα περιθώρια των ευρωπαϊκών χειρισμών. Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει για το ΔΝΤ, το οποίο λειτουργεί βάσει αυστηρών κανόνων και αποτελεί το τέλειο άλλοθι για την κ. Μέρκελ και άλλους Ευρωπαίους έναντι της δύσπιστης κοινής γνώμης των χωρών τους.

Το μεγάλο πρόβλημα θα είναι όμως οι ιδιωτικοποιήσεις και οι μεταρρυθμίσεις, στις οποίες δεν θα κάνουν πίσω οι εταίροι και δανειστές. Πίσω όμως δεν θα κάνει και ο ΣΥΡΙΖΑ· και εκεί θα προκύψει το ερώτημα κατά πόσον θα εξαντλήσει τη σκληρή αντιπολίτευση εντός Βουλής ή όχι. Οι κίνδυνοι είναι ορατοί: η νέα κυβέρνηση δεν πετυχαίνει τη «μεγάλη» επαναδιαπραγμάτευση, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια στάση πληρωμών λόγω προσωρινής διακοπής της χρηματοδότησης από την τρόικα, η Αριστερά μπλοκάρει βίαια κάθε μεταρρύθμιση και πάμε σε πολιτική κρίση. Θα χρειασθεί πολύ σοβαρή προσπάθεια από μια κυβέρνηση Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ και πολύ μεγάλη ανοχή και στήριξη από τους έξω για να μπορέσουμε να περάσουμε τον κάβο. Αυτό πάντως είναι το πιο αισιόδοξο σενάριο.

Σενάριο δεύτερο. Ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει κυβέρνηση με τη ΔΗΜΑΡ ή και το ΠΑΣΟΚ. Εδώ ελλοχεύει βέβαια ο κίνδυνος της κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος πριν φτάσουμε στην ορκωμοσία. Υπάρχει ο τύπος Ελληνα που θέλει να βρίζει το ΝΑΤΟ, αλλά να έχει και την προστασία του, να ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ αλλά να έχει την ψευδαίσθηση ότι θα βγει πρώτη η Ν.Δ. Το πιθανότερο είναι, ασχέτως του τι ψήφισε, ότι όταν δει τα δύσκολα θα τρέξει στις τράπεζες...

Ας πούμε ότι ξεπερνάμε αυτόν τον κίνδυνο. Μια άπειρη κυβέρνηση, με ετερόκλητους συνεταίρους και κορμό ένα κόμμα ακόμη πιο ετερόκλητων συνιστωσών, θα κληθεί να κυβερνήσει την πιο δύσκολη ώρα. Η διακοπή της χρηματοδότησης από την τρόικα θα είναι δεδομένη και από εκεί και πέρα θα αρχίσει ένα «πυρηνικό» πόκερ που μπορεί να καταλήξει από τη διάλυση της πρώτης αριστερής κυβέρνησης έως τη δραχμή. Τα πράγματα θα τρέχουν με ραγδαίο ρυθμό, τα διλήμματα θα είναι βίαια και θα απαιτούν στιγμιαίες αποφάσεις. Και πάλι το ερώτημα θα είναι έως πού αντέχουν οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ να φτάσουν χωρίς να τραβήξουν την πρίζα. Τι θα πει να τραβήξουν την πρίζα; Βασικά να σταματήσει η ΕΚΤ να χρηματοδοτεί τις τράπεζες οπότε η χώρα θέτει πλέον τον εαυτό της εκτός Ευρωζώνης... Κάποιοι σοβαροί Ευρωπαίοι προτείνουν ένα σχέδιο εκτάκτου ανάγκης για την περίπτωση που όλα πάνε στραβά στην Ελλάδα: η Ε.Ε. να θέσει υπό την προστασία της τις ελληνικές τράπεζες, διατηρώντας το δικαίωμα να διατηρεί ή να αλλάζει διοικήσεις. Αυτό θα δώσει το δικαίωμα στην όποια ελληνική κυβέρνηση να κάνει το μπρα ντε φερ με την τρόικα, να σταματήσει ακόμη και να πληρώνει μισθούς και συντάξεις χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τις καταθέσεις.

Υπάρχει βέβαια και το τρίτο σενάριο, της καταστροφικής παράλυσης που μπορεί να προκύψει είτε από την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης λόγω ασαφούς αποτελέσματος είτε από την ταχύτατη κατάρρευση μιας οιασδήποτε νέας κυβέρνησης. Εκεί δεν υπάρχουν εύκολες ή προφανείς λύσεις, γιατί λεφτά για άλλες εκλογές δεν υπάρχουν οπότε μόνο μια κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας θα αποτελεί λύση.

Για να μιλήσουμε με αγγλοσαξωνικό φλέγμα, το οποίο απαιτούν οι στιγμές, δεν θα βαρεθούμε φέτος το καλοκαίρι...