Οι ζευγάδες της Αγίας Παρασκευής ήταν η τάξη των αγροτών

Οι ζευγάδες της Αγίας Παρασκευής ήταν η τάξη των αγροτών, καλλιεργητών γης και παραγωγών αγροτικών προϊόντων με μεγάλη εκτίμηση στην τοπική κοινωνία της οποίας αποτελούσαν τα θεμέλια. Όλες τις εποχές του χρόνου,  δούλευαν τη γη με διάφορες καλλιέργειες όπως ελιές, σπορές δημητριακών και αλώνισμα, καπνά και άλλα.

Απαραίτητα για τις δραστηριότητες αυτές ήταν πάντα τα ζώα εργασίας, βόδια, άλογα, μουλάρια, γαϊδουράκια.

Καθημερινή έννοια  και φροντίδα των ανθρώπων αυτών ήταν η περιποίηση  των ζώων, το καθάρισμα των χώρων τους, το τάισμα, το πότισμα και γενικά η εξασφάλιση της τροφής τους. Τα δούλευαν τα ζώα εξίσου σκληρά, όπως δούλευαν και οι ίδιοι γιατί ο αγώνας για την επιβίωσή τους, ήταν δύσκολος.

Ζώα και άνθρωποι αποτελούσαν ένα σύνολο, δεν επιβίωνε κανένας χωρίς τον άλλο, δεν δημιουργούσε, δεν προχωρούσε παραπέρα, δεν υπήρχε η αρμονία και η ομορφιά της ζωής. Ζύμωμα πραγματικό  ανθρώπων και ζώων, συγκατοίκηση, πολλές φορές στον ίδιο χώρο, μεγαλύτερη ήταν η αγάπη και η φροντίδα για τα ζώα παρά για τα παιδιά τους.

Θυμάμαι τον πατέρα μου, όταν ερχόταν το βράδυ  από την αγορά η πρώτη του κουβέντα ήταν σ’εμένα και τη μητέρα μου: «Ταΐσατε τα ζά; Τα ποτίσατε;» Κι όταν μια μέρα τον ρώτησα: «Καλά πατέρα, δεν ρώτησες ποτέ αν φάγαμε εμείς, όλο για τα ζώα νοιάζεσαι;» Κι η απάντηση που πήρα: «Τα ζα έχιν Θιό τον άθριπου, άμα τους δωσ’ αυτός να φαν, καλά, αλλιώς κάντιν νηστ΄κά, όσο αφορά σας, έχ’ ι Θιός». Πώς αλλιώς μπορείς να  περιγράψεις την έμφυτη αγάπη αυτών των ανθρώπων για τα ζώα τους, τους συνεταίρους τους.

Αλλά πρέπει να αναφέρω κι ένα περιστατικό αγάπης  του ζώου προς τον άνθρωπο, τον αφέντη του, τον θεό του, τον προστάτη του, πάλι με τον πατέρα μου, από πρώτο χέρι, όπως το έζησα:

Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1940, ο πατέρας μου υπηρέτησε στο μηχανικό στο Καλπάκι.  Μια νύχτα μέσα στη βροχή και τις λάσπες, άκουσε ένα χλιμίντρισμα  ζώου κι ένιωσε το σπρώξιμό του. Άναψε τον αναπτήρα του να δει τι συμβαίνει και αντίκρισε φορτωμένο το δικό του μουλάρι, που το είχαν επιστρατεύσει από το χωριό, να τρίβεται επάνω του. Το αγκάλιασε και έκλαψαν και οι δυο μαζί.  Αυτό το ζώο το δούλευε στο χωριό πολλές φορές σκληρά, αλλά και το φρόντιζε και το αγαπούσε, γι’αυτό κι εκείνο έδειξε την αγάπη του και την ευγνωμοσύνη του με τον δικό του τρόπο.

Όπως αναφέρει ο θρύλος και η παράδοση, ένας ζευγάς έχασε το ταυρί του και το βρήκε με τη βοήθεια του Αγίου Χαράλαμπου στην περιοχή του Ταύρου, όπου χτίστηκε  αργότερα και το ομώνυμο ξωκλήσι. Προστάτευσε δε ο Άγιος και τον ίδιο από το βόλι του Τούρκου που τον σημάδευε με το όπλο του. Από τότε και με την πάροδο του χρόνου, ο Άγιος Χαράλαμπος, έγινε ο προστάτης των ζευγάδων και όχι μόνο, η δε μνήμη του τιμάται με το πανηγύρι που γίνεται  στη χάρη του, στην περιοχή  του βουβού Ταύρος. 

Αργότερα γύρω στο 1773 ιδρύθηκε και το «Ισνάφι των Ζευγάδων», που σήμερα ονομάζεται Γεωργικό Σωματείο «Η Πρόοδος», διοργανώνει το αντίστοιχο πανηγύρι και φροντίζει για την πραγματοποίηση διάφορων έργων που έχουν σχέση με αγροτικούς δρόμους, βρύσες, πηγές και άλλα. Κάθε χρόνο θυσιάζεται ένα μοσχάρι μετά από περιφορά στο χωριό. Τα πρώτα χρόνια δε, κατά την παράδοση,  αφηνόταν ελεύθερο να γυρίζει όλο τον χρόνο, όπου εκείνο ήθελε  και εμφανιζόταν μόνο του στον τόπο της θυσίας. 

Από τις παλιές εποχές μέχρι σήμερα και όχι μόνο αυτοί πηγαίνουν οικογενειακά στο πανηγύρι με τα ζώα τους για να τα ευλογήσει ο παπάς στο ξωκλήσι του Αγίου να είναι γερά και οι φοράδες να έχουν καλή γέννα. 

Με την πάροδο του χρόνου, άλλαξαν λίγο τα πράγματα, αλλά τα πιστεύω παραμένουν ίδια. Κυρίαρχο γεγονός στο χωριό είναι το πανηγύρι, όλα περιστρέφονται γύρω από αυτό και παλιά και σήμερα,  όλες οι δουλειές προγραμματίζονται με ορίζοντα  το πανηγύρι: ταξίδια, γάμοι, βαφτίσεις και πολλά άλλα. Τις ημέρες αυτές σταματά κάθε δραστηριότητα. Παλιότερα η συμμετοχή του ζευγαριού στο πανηγύρι ήταν στοιχείο ευτυχίας. Έλεγε η σύζυγος, που καλοτύχιζε τον εαυτό της: «Δεν έχω παράπονο απ’τον άντραμ’ πέντε φουρές μι πήγι στου πανηγύρ’» ή το αντίθετο αποτελούσε έναν από τους λόγους διαζυγίου: «Να φανταστείς, ούτε μια φουρά δε μι πήγι στου πανηγύρ’» και πολλά άλλα σχετικά.

Τα χρόνια της μεγάλης μετανάστευσης  τα παιδιά που έφευγαν στο εξωτερικό παρακαλούσαν  τον Άγιο Χαράλαμπο και έταζαν: «αξίωσέ με να προκόψω και να γυρίσω στο χωριό να κάνω το κουλμπάνι», πράγμα που γίνεται και στις μέρες μας. 

Όταν περνά το βόδι στολισμένο με συνοδεία μουσικής, εικόνων και λαβάρων Αγίου και Σωματείου, το συναίσθημα του Αγιοπαρασκευώτη δεν περιγράφεται με λόγια. Μόνο αυτός που το ζει το καταλαβαίνει και νιώθει την ιερότητα και το μεγαλείο της στιγμής.  Οι παρευρισκόμενοι πηγαίνουν ν’αγγίξουν το μοσχάρι, να καβαλήσουν στη ράχη του τα νεογέννητα για να τα έχει γερά ο Άγιος,  κάνουν τον σταυρό τους και τις ευχές τους με ευλάβεια και δέος. 

Οι νέοι μας σήμερα συντηρούν, περιποιούνται και φροντίζουν τα άλογά τους, διαθέτουν πολλές ώρες απ’τον ελεύθερο χρόνο τους, κάνοντας αρκετές δαπάνες, τα θεωρούν μέλη της οικογένειας και την ίδια αγάπη μεταλαμπαδεύουν και στα παιδιά τους, που από πολύ μικρά μαθαίνουν να αγαπούν τα ζώα, να εξοικειώνονται και να ζουν μ’αυτά και ο απώτερος σκοπός είναι να στολιστούν και να παρελάσουν στο χωριό την ημέρα του πανηγυριού και αργότερα να πάνε στον Ταύρο και να ευλογηθούν στον Άγιο Χαράλαμπο. 

Κι ερχόμαστε στο παρόν. Διάφοροι ειδικοί και μη, αρμόδιοι και αναρμόδιοι έρχονται να κάνουν κριτικές για τα δρώμενα, άσχετοι και βαθειά νυχτωμένοι χωρίς κανέναν σεβασμό, καμία γνώση των γεγονότων της ιστορίας, της ψυχής, του τρόπου ζωής του Αγιοπαρασκευώτη, αφελείς κοντυλοφόροι με ανατροφή αστών, έρχονται να ρίξουν λάσπη στην ιστορία μας και τα έθιμά μας, τις παραδόσεις μας, τη λεβεντιά, επικαλούμενοι ιδιότητες «ζωόφιλων» και διάφορα άλλα που είναι της μόδας, κάνοντας τους ειδικούς σε θέματα ζώων, γιατί έχουν πείρα από τα σκυλάκια και τις γάτες του διαμερίσματός τους.

Προσπαθούν να δημιουργήσουν ζητήματα και να προκαλέσουν παρεμβάσεις αρχών κατασκευάζοντας ένα σωρό αρρωστημένες φαντασιώσεις, ανακρίβειες και κάθε είδους ανοησίες, εσκεμμένα και κακόβουλα για δημιουργία ψευδών και εξωπραγματικών εντυπώσεων δήθεν κακοποίησης ζώων από ποιους; Από αυτούς που ζουν μαζί τους, που τα φροντίζουν  με τις μπόρες και τις παγωνιές, τα χιόνια και όλες τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και όχι με κονσέρβες και κροκέτες στο χαλί του διαμερίσματος.

ΟΙ εκδηλώσεις αυτές κι ο τρόπος ζωής μας δεν σταμάτησαν ούτε επί Τουρκοκρατίας, ούτε επί Γερμανοκατοχής, ούτε σε εμφυλίους και δικτατορίες.  Όλοι σεβάστηκαν τον τρόπο ζωής μας και την αγάπη μας για τα ζώα και τις παραδόσεις. Κανείς δεν τόλμησε να παρέμβει, κανείς δεν μας έκαμψε το ηθικό, κανείς δεν μας πήρε την πίστη, τη ζωή, την ανθρωπιά μας. Μην αφήσετε άσχετους , αφελείς και ανόητους να διαβρώσουν μια κοινωνία  όπως έχει διαμορφωθεί εδώ και πολλά χρόνια, δουλεύει μοχθεί παράγει, δεν ενοχλεί κανέναν  και ζει με τους δικούς της ρυθμούς. Δεν θέλουμε να γίνουμε άψυχα κατευθυνόμενα όντα ,  μαριονέτες χωρίς βούληση, χωρίς ενδιαφέροντα, χωρίς οράματα, χωρίς παραδόσεις και ιστορία.

Δεν κινδυνεύει κανείς από μας, ούτε ζώα, ούτε άνθρωποι, αντιθέτως προστατεύονται. Οι κάθε είδους επαΐοντες, ας ψάξουν αλλού να βρουν ενδιαφέροντα. 

φωτο Στρατής Μακροδούλης