Τα φαντάσματα της Λέσβου, μια ντροπή για την Ευρώπη
Χρόνος ανάγνωσης :
5'του Γιάνη Βαρουφάκη στο project-syndicate
Το 2015, εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες κατέληξαν στις ακτές των ελληνικών νησιών. Πολλοί χάθηκαν στη θάλασσα. Σήμερα, η διεθνής κοινή γνώμη οδηγείται στο να πιστεύει ότι η προσφυγική κρίση στην Ελλάδα έχει καταλαγιάσει. Στ' αλήθεια όμως αποτελεί μια χαίνουσα πληγή στην ψυχή της Ευρώπης που εγκυμονεί κινδύνους και για το μέλλον. Η Λέσβος ήταν, και είναι ακόμα, στο επίκεντρο της τραγωδίας.
Η ιστορία του Σαμπίρ καταδεικνύει τη μετωπική σύγκρουση της σκληρής πραγματικότητας με το επίσημο ευρωπαϊκό αφήγημα. Ο 40χρονος Σαμπίρ ζούσε με τη γυναίκα και τα δύο παιδιά του σε μια μεσαίου μεγέθους πόλη στο Πακιστάν, όπου διατηρούσε μια μικρή εταιρεία ενοικίασης αυτοκινήτων.Μια νύχτα του Δεκεμβρίου του 2015, μια τοπική ομάδα εξτρεμιστών ισλαμιστών επιτέθηκε και έβαλε φωτιά στο σπίτι του γείτονά του.
Ο γείτονας του Σαμπίρ ήταν χριστιανός και οι εξτρεμιστές ήθελαν να κατασχέσουν το σπίτι του για να το μετατρέψουν σε μεντρεσέ. Ο Shabbir ενστικτωδώς έσπευσε για να τον σώσει.
Για το έγκλημα του να προστρέξει για βοήθεια σε έναν χριστιανό, οι εξτρεμιστές τον χαρακτήρισαν ως αιρετικό, ο αδερφός του δολοφονήθηκε, η γυναίκα και τα παιδιά του το έσκασαν στα γειτονικά χωριά, η επιχείρησή του κάηκε και ο Σαμπίρ, μαζί με τον ηλικιωμένο πατέρα του πήραν τον μακρινό και δύσκολο δρόμο της φυγής, μέσω Ιράν και Τουρκίας, προς την Ευρώπη, που στη φαντασία τους έμοιαζε με πολιτισμένο και ασφαλή προορισμό.
Στη διαδρομή ο πατέρας του Σαμπίρ πέθανε σε κάποια χιονισμένη βουνοκορφή της Τουρκίας. Μερικούς μήνες αργότερα, αφού κατάφερε να επιβιβαστεί σε ένα σαπιοκάραβο ενός δουλέμπορου, βρέθηκε ναυαγισμένος ανάμεσα σε δεκάδες άλλους πρόσφυγες. Αφού τον περιμάζεψαν στις ακτές της Λέσβου, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο της Μόρια. Το νέο επεισόδιο της Οδύσσειάς του είχε μόλις ξεκινήσει.
Όποιος δυτικός βρέθηκε στη Μόρια το χειμώνα του 2016-17 ένιωσε ντροπή σαν άνθρωπος. Η λάσπη, η άρνηση και τα ανθρώπινα περιττώματα ήταν τα συστατικά στοιχεία μιας δυστυχίας κλεισμένης σε αγκάθινο συρματόπλεγμα. Οι πενιχροί πόροι που διέθεταν η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ελληνικό κράτος αντανακλούσαν την αδιαφορία των αρχών για αυτή τη δυστυχία.
Πρόσφυγες όπως ο Σαμπίρ έπρεπε να περιμένουν τουλάχιστον εννιά μήνες μέχρι να συναντηθούν για πρώτη φορά με κάποιον επίσημο φορέα που θα παραλάμβανε την αίτηση ασύλου τους.
Πρόσφυγες όπως ο Σαμπίρ έπρεπε να περιμένουν τουλάχιστον εννιά μήνες μέχρι να συναντηθούν για πρώτη φορά με κάποιον επίσημο φορέα που θα παραλάμβανε την αίτηση ασύλου τους. Εντός του στρατοπέδου, ένα πρόχειρο γραφείο κλεισμένο κι αυτό με συρματόπλεγμα, και γύρω συνωστισμένοι σα μελίσσι οι απελπισμένοι πρόσφυγες: ένας ή δύο γίνονταν δεκτοί κάθε μια ώρα για την πρώτη τους συνέντευξη.
«Αν είσαι λίγο άρρωστος, Αφγανός ή Πακιστανός, μπορεί να πάρει και 12 μήνες μέχρι να μιλήσεις με κάποιον επίσημο,» μας είπε ένας πρόσφυγας. “Τριγυρίζουμε σαν τα φαντάσματα και κανείς δε μας δίνει σημασία,” παρατήρησε: “Μακάρι να είχα πεθάνει στον πόλεμο.»
Με μια βόλτα γύρω στο στρατόπεδο, ο διαχωρισμός γινόταν σαφής. Κάποιες οικογένειες είχαν την πολυτέλεια να μένουν σε κοντέινερ, φυλαγμένα πίσω από ψηλούς φράχτες. Παρόλη την έλλειψη τρεχούμενου νερού, θέρμανσης και γενικά οποιασδήποτε υποδομής, οι ένοικοι των κοντέινερ ήταν οι προνομιούχοι.
Ανεβαίνοντας βορειοδυτικά στο λόφο, ήταν λες και κατέβαινες τη σκάλα προς την κόλαση. Πρώτα έβλεπες την παραγκούπολη των Αφγανών, μέσα στη λάσπη και με μια ανυπόφορη δυσωδία. Στην κορυφή του λόφου έμεναν σε παρόμοιες άθλιες συνθήκες Πακιστανοί που έκαιγαν ό,τι έβρισκαν για να μπορέσουν να μαγειρέψουν. Δίπλα τους Αλγερινοί, φόβητρο για όλους τους υπόλοιπους και έγκλειστοι μέσα από τριπλό συρματόπλεγμα. Στη ρίζα του λόφου, ακριβώς δίπλα από τις φριχτές ανοιχτές τουαλέτες, και ανάμεσα σε βρωμερά ρυάκια που πήγαζαν από το λόφο, οι σκηνές των ''Αφρικανών".
Ένα χρονο αφότου ο Σαμπίρ έφτασε στη Λέσβο, και τρεις μήνες μετά την πρώτη του συνέντευξη, η αίτηση ασύλου του απορρίφθηκε και εκδόθηκε εντολή απέλασης. Η ένστασή του απορρίφθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και όταν προσπάθησε να βρει καταφύγιο σε ένα διπλανό χωριό, η αστυνομία εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψή του. Τελικά παραδόθηκε και απελάθηκε στην Τουρκία. Έκτοτε η τύχη του αγνοείται.
Ο Σαμπίρ είχε φανταστεί, μας είπε, ότι «παρόλο που είμαι Μουσουλμάνος» η Ευρώπη θα του έδινε άσυλο αναγνωρίζοντας τουλάχιστον ότι «υπερασπίστηκα Χριστιανούς με τεράστιο κόστος για την οικογένειά μου, κάτι θα σήμαινε αυτό εδώ.» Όμως η «Ευρώπη» είχε άλλα σχέδια. Η συμφωνία Τουρκίας - ΕΕ που διαπραγματεύτηκε το 2016 η Άγκελα Μέρκελ με τον Ταγίπ Ερντογάν είχε ένα και μόνο στόχο:
Ένα χρονο αφότου ο Σαμπίρ έφτασε στη Λέσβο, και τρεις μήνες μετά την πρώτη του συνέντευξη, η αίτηση ασύλου του απορρίφθηκε και εκδόθηκε εντολή απέλασης. Η ένστασή του απορρίφθηκε με συνοπτικές διαδικασίες και όταν προσπάθησε να βρει καταφύγιο σε ένα διπλανό χωριό, η αστυνομία εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψή του.
Να σταματήσει τη ροή προσφύγων από την Τουρκία προς την Ελλάδα με κάθε κόστος. Έστω κι αν αυτό σήμαινε ότι πρακτικά η Ευρώπη θα δωροδοκούσε τον Ερντογάν με μερικά δισεκατομμύρια ευρώ για να παραβιάζει το διεθνές δίκαιο που προστατεύει πρόσφυγες όπως ο Σαμπίρ.
Μόνο το Σεπτέμβρη, 2238 πρόσφυγες έφτασαν στη Λέσβο, παρά τις προσπάθειες της Τουρκίας να ανακόψει τη ροή. Σε ένα χώρο σχεδιασμένο για 2000 άτομα, «φιλοξενούνται» τώρα οι τριπλάσιοι. Οι πρώτες βροχές του Οκτώβρη μετέτρεψαν τη Μόρια και πάλι σε βούρκο.
Η Ευρώπη προσπαθεί να πείσει τον εαυτό της ότι για αυτό το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας δεν ευθύνεται κανείς. Οι ελληνικές αρχές κατηγορούν την ΕΕ για έλλειψη χρηματοδότησης, η ΕΕ κατηγορεί την Ελλάδα ότι δεν κάνει όσα θα έπρεπε με τα διαθέσιμα χρήματα, και οι μεγάλες ΜΚΟ ασχολούνται εμμονικά με τη διατήρηση του ρόλου και της χρηματοδότησής τους. Οι μόνοι επιζώντες από αυτό το ηθικό ναυάγιο είναι οι τοπικές δομές αλληλεγγύης - αποτελούμενες από εθελοντές από όλο τον κόσμο και μικρότερες ΜΚΟ - που κρατούν το πνεύμα του ανθρωπισμού ζωντανό.
Την ίδια στιγμή, η Δύση γενικά και η ΕΕ ειδικότερα, διαιωνίζει τους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και στρατιωτικούς παράγοντες που συντελούν στην ανθρωπιστική αυτή καταστροφή.
Ο Γκαλρίμ, ένας ακόμα Πακιστανός πρόσφυγας στη Λέσβο, μας εξηγεί το τεράστιο λάθος της Ευρώπης: "Οι ακραίοι ισλαμιστές έχουν σχέδιο. Σπέρνοντας το φόβο και την παράνοια, επιδιώκουν την γκετοποίηση των προσφύγων στην Ευρώπη, την αποκοπή τους από τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες, τη θυματοποίησή τους από την ευρωπαϊκή ξενοφοβία. Έτσι δημιουργούν ανθρώπους πρόθυμους προς στρατολόγηση που θα τους βοηθήσουν να πυροδοτήσουν το μίσος μεταξύ Δύσης και Ανατολής και να γίνουν σημαντικοί παίχτες στο γεωπολιτικό παιχνίδι."
Ο Γκαλρίμ γνωρίζει από πρώτο χέρι αυτό για το οποίο μιλάει. Όντας δημοκράτης, αντιστάθηκε στη διαφθορά των εκλογών στην πόλη που μένει και κυνηγήθηκε. Μαφιόζοι που τον απήγαγαν στην "ασφαλή" Τουρκία διέλυσαν το κορμί του με βασανιστήρια που έφτασαν μέχρι και το σύρσιμό του πίσω από κινούμενο αυτοκίνητο. Και η δική του αίτηση ασύλου απορρίφθηκε.
Η Δύση γενικά και η ΕΕ ειδικότερα, διαιωνίζει τους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και στρατιωτικούς παράγοντες που συντελούν στην ανθρωπιστική αυτή καταστροφή.
Πριν από 2.500 χρόνια, η Σαπφώ στο ίδιο αυτό νησί, τη Λέσβο, έγραφε:
πάγωσε η καρδόυλα τους
και τα φτερά τους δίπλωσαν
Για να μην παγώσει η καρδιά των κυνηγημένων ανθρώπων και για να μη διπλώσουν τα φτερά του ανθρωπισμού στην Ευρώπη, χρειάζεται ένα νέο κίνημα που θα παλέψει για ανθρώπινες συνθήκες φιλοξενίας των προσφύγων και γρήγορη διαδικασία χορήγησης ασύλου. Πέρα από αυτό όμως, πρέπει να τελειώνουμε πια με τις πολιτικές εκείνες που οδηγούν τους ανθρώπους στο απελπισμένο ταξίδι της προσφυγιάς.
ελληνική απόδοση thepressproject.gr
