Γιατί η Κοινωνιολογία είναι απαραίτητο μάθημα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Γιατί η Κοινωνιολογία είναι απαραίτητο μάθημα στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Σύμφωνα με το άρθρο 55 του πολυνομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, μάς έγινε γνωστό ότι οι υποψήφιοι για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών θα εξετάζονται και πάλι στο μάθημα των Λατινικών αντί́ για το μάθημα της Κοινωνιολογίας από́ το σχολικό́ έτος 2021-2022 και έπειτα. 

Ο Σύλλογος Φοιτητών Κοινωνιολογίας «Νίκος Πουλαντζάς», αναγνωρίζοντας τις χρόνιες δυσλειτουργικές και προβληματικές πολιτικές πρακτικές που αφορούν στον καθορισμό των προϋποθέσεων για την εισαγωγή των μαθητών και μαθητριών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, εκφράζει τη διαφωνία του ως προς το συγκεκριμένο άρθρο. Οι συχνές αυτές αλλαγές στον τρόπο καθορισμού των προϋποθέσεων δεν αποτέλεσαν και δεν αποτελούν αρωγό στην προάσπιση της αποστολής της εκπαίδευσης στη χώρα μας. 

Οι σημερινές αντίξοες υγειονομικές και οικονομικές συνθήκες λόγω της νόσου COVID-19, και κατ’ επέκταση κοινωνικές, δεν απαιτούν την υιοθέτηση επίπλαστων διλλημάτων ειδικά όσον αφορά σε ένα νευραλγικό τομέα, όπως είναι η εκπαίδευση. Αντίθετα, πρέπει να μας βρουν συσπειρωμένους, αφυπνίζοντας τα ιδανικά που προασπίζεται η Εκπαίδευση, προκειμένου να προστατευτούν τα συμφέροντα του συνόλου της εκπαιδευτικής και μαθησιακής κοινότητας. 

Στο πλαίσιο αυτό του δημιουργικού συγκρουσιακού επιστημονικού διαλόγου, δηλώνοντας την αντιπαράθεσή μας και λαμβάνοντας υπόψη ότι η χώρα μας έχει  συμβάλλει στη δόμηση του  κοινού ευρωπαϊκού εκπαιδευτικού χώρου, απαρτιζόμενου από διεθνικές «περιοχές»  έρευνας και καινοτομίας, εκπαίδευσης και κατάρτισης, τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης στις οποίες εντάσσεται το γνωστικό αντικείμενο της Κοινωνιολογίας,

επιθυμούμε να θέσουμε υπόψη του Υπουργείου Παιδείας τις ακόλουθες προτάσεις μας:

1. Εισαγωγή περαιτέρω μαθημάτων για την Επιστήμη της Κοινωνιολογίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Το μάθημα της Κοινωνιολογίας μέχρι τώρα, είτε ως εξεταζόμενο είτε όχι στις Πανελλαδικές εξετάσεις, είναι το μοναδικό μάθημα στη γνωστική περιοχή που διδάσκεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και συγκεκριμένα μόνο στην Γ’ Λυκείου. 

Ωστόσο, η κοινωνιολογία είναι μοναδική επιστήμη, καθώς είναι η μόνη από τις ανθρωπιστικές επιστήμες, η οποία δεν εστιάζει τη μελέτη της στο άτομο, αλλά στο κοινωνικό σύνολο και επικεντρώνεται στις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου και τις κοινωνικές σχέσεις των ομάδων.

Η επιστήμη αυτή συνοπτικά δύναται να:

1. Διαφωτίζει τις κοινωνικές παραμέτρους ζητημάτων των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων (λόγου χάρη, οικογένεια, εκπαίδευση, οικονομία, εγκληματικότητα).
2. Βοηθάει στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης για τη συσχέτιση του ατόμου και της κοινωνίας.
3. Ερμηνεύει τη λειτουργία λανθανόντων κοινωνικό-οικονομικό-πολιτικών μηχανισμών. 
4. Τα πορίσματα των ερευνών της χρησιμοποιούνται εκτενώς από τις υπόλοιπες επιστήμες (λόγου χάρη η νομική επιστήμη χρησιμοποιεί τα πορίσματα για την αντιμετώπιση των εγκληματιών).
5. Τα αποτελέσματα των ερευνών της δύνανται να έχουν πρακτικές εφαρμογές για την ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου αρκεί να επιδεχθούν κατάλληλης αξιοποίησης από την εκάστοτε πολιτική εξουσία.   
6. Προτείνει μέτρα που αφορούν στη βελτίωση των συνθηκών ζωής των κοινωνικών δρώντων.

Υποστηρίζοντας ότι η Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση δεν δύναται να λειτουργεί μόνο ως προπαρασκευαστικό βήμα για τις πανελλαδικές εξετάσεις, προτείνουμε την εισαγωγή περαιτέρω μαθημάτων Κοινωνιολογίας και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο. Η εισαγωγή αυτή θα συμβάλλει στα ακόλουθα: 

• Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα είναι σε θέση να εξειδικεύουν τις γνώσεις τους σε σχέση με την ερμηνεία των κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικών φαινομένων, ανταποκρινόμενοι-ες  στις επιταγές της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας.  
• Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα είναι σε θέση να κατανοούν ευρύτερα και να συνδέουν τις γνώσεις που λαμβάνουν σε σχέση με μαθήματα όπως π.χ. η ιστορία, η πολιτική οικονομία, τα θρησκευτικά, αποκτώντας τις ικανότητες της ανάλυσης, της σύνθεσης και της αξιολόγησης  
• Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα είναι σε θέση να κατανοούν και να τοποθετούν τον εαυτό τους εντός του κοινωνικού συνόλου και αναπτύσσουν μεταγνωστικές δεξιότητες, όπως του κριτικού αναστοχασμού, εντοπισμού και αναγνώρισης λαθών, διαχείρισης καταστάσεων προβληματισμού και επίλυσης πραγματικών προβλημάτων
• Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα κοινωνικά ζητήματα και προβλήματα αναπτύσσοντας  συναισθηματικές δεξιότητες , όπως την απόκτηση θετικών στάσεων και συμπεριφορών και την ικανότητα αυτοδιαχείρισης και εμπλοκής στην μαθησιακή διαδικασία. 
• Το ανθρώπινο διδακτικό προσωπικό στο γνωστικό αντικείμενο της Κοινωνιολογία που έχει ήδη προσληφθεί θα συνεχίσει να αξιοποιείται παραγωγικά στο χώρο της εκπαίδευσης. 
• Ο εκπαιδευτικός ρόλος της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης θα ενισχυθεί     

           2.Επιλογή μαθήματος εξέτασης στις Πανελλαδικές (Είτε Κοινωνιολογία είτε Λατινικά) 

Η σύγκριση της χρησιμότητας των δύο μαθημάτων συνιστά μια «παγίδα» στην οποία επιβάλλεται να μη διολισθήσει ο διάλογος για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Καθένα από τα δύο γνωστικά αντικείμενα συμβάλλει στην καλλιέργεια διαφορετικών γνώσεων και στην ανάπτυξη διαφορετικών δεξιοτήτων για τον κάθε μαθητή και την κάθε μαθήτρια, σε συνάρτηση με τον ιδιαίτερο επιστημονικό τομέα που επιθυμεί να ακολουθήσει.

Χρειάζεται ωστόσο να σημειωθεί ότι:

• Η Επιστήμη της Κοινωνιολογίας συνιστά υπόβαθρο για πολλά γνωστικά αντικείμενα : Οικονομικά, διεθνείς σχέσεις, πολιτικές επιστήμες και δύναται να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο μάθημα για όλες τις ομάδες προσανατολισμού
• Το μάθημα της Κοινωνιολογίας συμβάλλει στην ανάπτυξη των επιχειρημάτων των μαθητών και μαθητριών, καθώς και στη βελτίωση της παραγωγής του γραπτού λόγου. Ως εκ τούτου συμβάλλει στην καλύτερη προετοιμασία των μαθητών και των μαθητριών και στο μάθημα της έκθεσης. 

Στη βάση αυτή προτείνουμε ο κάθε μαθητής και η κάθε μαθήτρια να επιλέγει σε ποιο από τα δύο μαθήματα, είτε Κοινωνιολογία είτε Λατινικά, επιθυμεί να εξεταστεί. 

    3.Διάκριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων Κοινωνιολογίας από αποφοίτους άλλων Τμημάτων Ανθρωπιστικών Σπουδών 

Τόσο διεθνώς όσο πλέον και στη χώρα μας η Επιστήμη της Κοινωνιολογίας προσφέρει ποικίλες επαγγελματικές προοπτικές και στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, σε θέσεις εργασίας που απαιτούν υψηλή ειδίκευση, θεωρητική παιδεία και ερευνητική κατάρτιση με χρήση νέων τεχνολογιών και μεθόδων. Οι επαγγελματίες στον τομέα της Κοινωνιολογίας συνιστούν απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό της σύγχρονης ευρωπαϊκής αγοράς, καθώς η κοινωνιολογική έρευνα είναι ουσιαστικά χρήσιμη και βρίσκει πρακτική εφαρμογή στην κατανόηση των σύγχρονων κοινωνικών φαινομένων και κοινωνικών κρίσεων, όπως για παράδειγμα αυτή που προκύπτει εξαιτίας της νόσου COVID-19 ή από την προσφυγική κρίση. Είναι ενδεικτικό ότι το Εργαστήριο Κοινωνικής Πολιτισμικής και Ψηφιακής Τεκμηρίωσης του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Παν. Αιγαίου  διεξάγει την πρώτη σημαντική έρευνα για την νέα κοινωνική κατάσταση και τον κοινωνικό εαυτό των Ελλήνων σε συνθήκες περιορισμού και αυτοπεριορισμού της πανδημίας #covid19.

Ωστόσο είναι απαραίτητο, προκειμένου οι απόφοιτοι των Τμημάτων Κοινωνιολογίας στη χώρα μας να είναι απόλυτα ανταγωνιστικοί στο πλαίσιο των ευκαιριών που προσφέρονται από την ελληνική αγορά εργασίας και για την αποφυγή του brain drain, να προστατεύονται τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, ρητά και διακριτά σε σχέση με τα επαγγελματικά δικαιώματα αποφοίτων άλλων Τμημάτων Ανθρωπιστικών Επιστημών.   

Στο πλαίσιο αυτό προτείνουμε ότι η διεκδίκηση θέσεων διορισμού στον κλάδο ΠΕ78 (Κοινωνικών Επιστημών) είναι ιδιαίτερα σημαντικό να λαμβάνει χώρα μόνο από αποφοίτους των Τμημάτων Κοινωνιολογίας (όπως αυτά ορίζονται στο Προεδρικό Διάταγμα 159/23.09.2009 για την κατοχύρωση των επαγγελματικών δικαιώματα των αποφοίτων), οι οποίοι από τα προγράμματά σπουδών τους έχουν λάβει τα απαραίτητα ακαδημαϊκά εφόδια ώστε να διδάξουν με επάρκεια τα σχετικά μαθήματα.  Η διαδικασία αυτή θα διασφαλίσει επιπλέον τη ενίσχυση του παιδαγωγικού ρόλου της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αξιοποιώντας στο μάθημα της κοινωνιολογίας εκπαιδευτικούς με εξειδικευμένη επιστημονική κατάρτιση.  

Συνοψίζοντας, οι παραπάνω προτάσεις έχουν ως στόχο την ενίσχυση της παροχής ολοκληρωμένων γνώσεων στην Επιστήμη της Κοινωνιολογίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.  Η μελέτη και  η ερμηνεία των κοινωνικών φαινομένων όπως αυτά εξελίσσονται σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο θα αναπτύξει περαιτέρω τις γνώσεις και τις δεξιότητες των μαθητών και μαθητριών και θα επιφέρει πολλαπλασιαστικά οφέλη στην ελληνική κοινωνία. 

 Με  εκτίμηση,

 Μαρία-Χριστίνα Παπαναστασίου                                                                               

Πρόεδρος  Φ.Σ Κοινωνιολογίας «Νίκος Πουλαντζάς»