Ενοχές και ευθύνες στο όνομα της αγιότητας: περί αγίου Βαλεντίνου και θρησκευτικού φονταμενταλισμού
Με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις «Ο Άγιος Βαλεντίνος της Μυτιλήνης 2016» το Δ. Σ. της Ένωσης Θεολόγων Λέσβου έδωσε στη δημοσιότητα μία ανακοίνωση, με την οποία καταδικάζει τις εκδηλώσεις, έχοντας ως επιχείρημα το γεγονός ότι ο άγιος Βαλεντίνος δεν είναι άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Έτσι, επισημαίνεται και στηλιτεύεται η παρουσία του Ρωμαιοκαθολικού Αρχιεπισκόπου Νάξου, Τήνου, Άνδρου, Μυκόνου και παντός Αιγαίου κ. Νικολάου στις εορταστικές εκδηλώσεις, ενώ παράλληλα διατυπώνεται η προτροπή να μην συμμετάσχουν οι πολίτες της Μυτιλήνης σε αυτές, καθώς πρόκειται για εκδηλώσεις με αμφίβολο οικονομικό όφελος και βέβαιη πνευματική ζημία.
Οι θεολόγοι της Λέσβου που υπογράφουμε το παρόν κείμενο θεωρούμε ότι η ανακοίνωση του Δ.Σ. της Ένωσης Θεολόγων Λέσβου αντανακλά το προβληματικό πνεύμα ενός θρησκευτικού φονταμενταλισμού και φανατισμού, σε σχέση με το οποίο επιθυμούμε να εκφράσουμε τη διαφοροποίησή μας. Ο όρος θρησκευτικός φονταμενταλισμός υποδηλώνει έναν τύπο θρησκευτικότητας, ο οποίος έχει ως χαρακτηριστικά τη μισαλλοδοξία και την επιθετικότητα, και δεν αποτελεί σύμπτωμα μιας μόνο θρησκευτικής παράδοσης, αλλά μπορεί να αναγνωριστεί σε μια σειρά από αυτές και κυρίως στο Ισλάμ, τον Ιουδαϊσμό, ακόμη και στον Χριστιανισμό.
Ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας συρρικνώνει τον πλούτο της πνευματικής παράδοσής της μέσα στα στενά όρια της παθογένειας. Κινείται, δηλαδή, ενάντια στο ακριβότερο δώρο για τον άνθρωπο, της ελευθερίας από τα πάθη του. Ενώ, λοιπόν, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός ισχυρίζεται ότι επιδίωξη του είναι η προστασία της αλήθειας, στην πραγματικότητα εκφράζει και εξυπηρετεί έναν φοβικό ψυχισμό, ο οποίος επιχειρεί να αντλήσει ικανοποίηση μέσα από την ψυχαναγκαστική περιχαράκωσή του.
Οι πιο χαρακτηριστικές εκφράσεις του θρησκευτικού φονταμενταλισμού εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι οι επιθέσεις του εναντίον του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κάθε φορά που ο Οικουμενικός Πατριάρχης συναντάται με τον Πάπα στο πλαίσιο του διαλόγου που υπάρχει κυρίως μεταξύ των δύο Εκκλησιών, Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής. Ωστόσο, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός δεν αρκείται σε αυτές. Έτσι, δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι αυτή τη φορά, προκειμένου να εκφραστεί, βρήκε ως αφορμή την περίπτωση του αγίου Βαλεντίνου.
Δεν ισχυριζόμαστε ότι ο πλουραλισμός που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες κοινωνίες αποτελεί απαραιτήτως σημάδι μιας πραγματικής συμφιλίωσης σε αυτές. Ωστόσο, η κριτική του πλουραλισμού ή της λεγόμενης σήμερα πολυπολιτισμικότητας από τη σκοπιά του θρησκευτικού φονταμενταλισμού και του ζηλωτισμού δεν συμβάλλει στο να θεραπεύσει τα πάθη, αλλά στο να δηλητηριάσει ακόμη περισσότερο τη συνύπαρξη των ανθρώπων.
Τέλος, στην ανακοίνωση του Δ. Σ. της Ένωσης Θεολόγων Λέσβου υπάρχει ένα είδος επίθεσης εναντίον του Δημάρχου Λέσβου, η οποία δεν γνωρίζουμε τί πολιτικές ή άλλες σκοπιμότητες εξυπηρετεί. Έτσι, σε ό,τι έχει σχέση με αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα, θέλουμε να εκφράσουμε ξεκάθαρα την επιθυμία μας να κρατηθούμε μακριά από κάθε σκοπιμότητα στην υπηρεσία της μιας ή της άλλης πλευράς.
Αγγελόγλου Στρατής
Καλαμάτας Αθανάσιος
Καρακατσάνη Ευαγγελία
Ψάλτου Στρατής
