Η Μόρια, που κάποτε ήταν ντροπή, σήμερα είναι πλέον αόρατη
Του Γρηγόρη Ρηγέλλη *
Μόρια, καταυλισμός Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης, παραμονή Πρωτοχρονιάς. Σε μια πραγματική «ζούγκλα» απανθρωπιάς όπου κανείς δεν ξέρει τι υπερτερεί. Οι ξεχασμένοι 19.000 πρόσφυγες από τις χώρες που δοκιμάζονται από πολέμους και την ευρωπαϊκή και όχι μόνο αδηφαγία; Η κυβερνητική αδιαφορία για ντόπιους και ξένους μαζί με την ανικανότητα διαχείρισης του προβλήματος; Ή οι όγκοι των σκουπιδιών που ολοένα και γίνονται μεγαλύτεροι, σε απόδειξη ότι μια πραγματική υγειονομική βόμβα είναι έτοιμη να εκραγεί;
Γιατί τα σκουπίδια, περισσότερα από ποτέ, είναι παντού. Σχεδιασμός αποκομιδής δεν υπάρχει. Ο αέρας τα παρασέρνει παντού. Η δυσοσμία αβάσταχτη. Τα ρέματα γύρω - τριγύρω από τον καταυλισμό είναι γεμάτα από αυτά. Κι οι άνθρωποι απλώς κινούνται ανάμεσά τους. Τυλιγμένοι σε ό,τι έχουν, αλλά και ξυπόλητοι, πολλά παιδιά είναι ξυπόλητα, στέκουν όρθιοι στις ριπές των 10 μποφόρ της κακοκαιρίας. Και καίνε. Καίνε ό,τι μπορούν να βρουν. Για να μαγειρέψουν ένα πιάτο φαΐ, να ψήσουν ένα κομμάτι ψωμί, να ζεσταθούν όσο γίνεται, να επιβιώσουν.
Γιατί η ύπαρξη στη Μόρια δεν είναι παρά ένας συνεχής αγώνας επιβίωσης. 24 ώρες το 24ωρο, 19.000 άνθρωποι αγωνίζονται να επιβιώσουν.
“Αλλά δες...”
Κανείς τους δεν ξέρει πια γιατί έφυγε από την πατρίδα του. Μιλάνε για πόλεμο, για πείνα, για φτώχεια. «Αλλά δες...» λέει ο Μοχαμεντί από το Αφγανιστάν. «Το παιδί μου είναι ξυπόλητο». Το φαγητό λιγοστό και κακής ποιότητας. Μια καλοκαιρινή σκηνή επενδυμένη με τέντες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες κι αυτό ήταν όλο. Το σπίτι της οικογένειας του Μοχαμεντί.
Μόλις γύρισε από μια «επιχείρηση» στα γειτονικά χωράφια. Να μαζέψει ξύλα, να κόψει ό,τι μπορεί από τις ήδη κουτσουρεμένες ελιές. Να ζήσει κι απόψε...
«Τι θέλεις την καινούργια χρονιά;» τον ρωτάμε. Δεν ξέρει ότι αύριο είναι Πρωτοχρονιά. Στα σκούρα μάτια του διακρίνεις μια σκιά. «Να φύγουμε από εδώ» λέει. «Moria no good» συμπληρώνει. Μόνο που πια δεν είναι σύνθημα της Μόριας των 5.000 φιλοξενουμένων. Ισοδυναμεί με τη Μόρια που είναι πραγματική κόλαση. Και τα μεγάλα τηλεοπτικά δίκτυα της Ελλάδας δεν ασχολούνται μαζί της. Κι αποστολές των ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης δεν γίνονται πια. «Ο στόχος επιτεύχθηκε» σκέφτεσαι καθώς στον νου σου έρχεται ο σημερινός πρωθυπουργός στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2018. Με τις δυο φωτογραφίες «από την ντροπή της Ευρώπης» τη Μόρια των 3.500 τότε ανθρώπων!
Παιχνίδι εξουσίας
Γιατί «στο κεφάλι» των πολιτών της Μόριας και όλης της Λέσβου, αλλά και της άλλης Ελλάδας, παίχτηκε ένα χωρίς προηγούμενο παιχνίδι με αποκλειστικό σκοπό την εξουσία. Συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις, δηλώσεις, φωνές και διαμαρτυρίες, ώς και φωτιές και συγκρούσεις με την αστυνομία, για τους 5.678 φιλοξενουμένους στη Μόρια της 7ης Ιουλίου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία εκείνης της μέρας του Εθνικού Συντονιστικού Κέντρου ελέγχου συνόρων, μετανάστευσης και ασύλου. Και σήμερα με τετραπλάσιους σχεδόν ανθρώπους στο νησί οι κυβερνητικοί πια βουλευτές αρκούνται σε ολιγόλογες δηλώσεις. Οι ανήκοντες στο κυβερνητικό κόμμα δήμαρχος Μυτιλήνης και περιφερειάρχης βορείου Αιγαίου αρκούνται σε συνεντεύξεις Τύπου... διαμαρτυρίας. Και φυσικά οι γνωστοί υπέρμαχοι του ρατσισμού και της ξενοφοβίας με τους οποίους συμμάχησε τοπικά η Νέα Δημοκρατία εκφράζουν τη διαμαρτυρία τους στο Facebook!
Και τα σκουπίδια; Τα σκουπίδια, βουνά πια. Και τα καταπατημένα κτήματα χωρίς αποζημιώσεις. Κι οι σφαγές των κοπαδιών από τους πεινασμένους της Μόριας; Αυτές ω του θαύματος, σταμάτησαν.
Παραμονή Πρωτοχρονιάς, παγωμένοι στα χωράφια
Παραμονή Πρωτοχρονιάς στη Μόρια, που πια δεν είναι είδηση. Δυνατός βοριάς, χαμηλές θερμοκρασίες, το βράδυ θα είναι ακόμα χαμηλότερες. Σε κάθε βάρκα, λέει, που φτάνει από απέναντι, κάθε 50 δηλαδή άνθρωποι, υπάρχουν πέντε ασυνόδευτοι ανήλικοι. Κάπου 10 είναι τα παιδιά, μέλη των οικογενειών που επιβαίνουν στη βάρκα. Κάπου 1.300 είναι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες σήμερα στη Μόρια. Οι 300 ζουν σε δομές μέσα στη Μόρια, οι υπόλοιποι, εκτεθειμένοι σε κάθε λογής παραβατικότητα και εκμετάλλευση, είναι παρατημένοι στην τύχη τους. Ποια τύχη; Σε καλοκαιρινές σκηνές ή σε τρύπες σε ντουβάρια στην πόλη και στα γύρω χωράφια. Η Ειρήνη Αγαπηδάκη, η εθνική συντονίστρια για το σχέδιο για τα προσφυγόπουλα, πήρε δεν πήρε από το νησί 20 άτομα από τη μέρα που ανέλαβε να εφαρμόσει το σχέδιο του πρωθυπουργού, που μάλιστα εγγυήθηκε ο ίδιος προσωπικά! Και τα άλλα παιδιά; Αφημένα στην τύχη τους. Στα χωράφια, όπου ζουν παγωμένα και πεινασμένα. Γιατί ο κόσμος στη Μόρια πεινάει. Δεν εξηγείται αλλιώς το ότι κάποιοι μαγειρεύουν. Κάποιοι έστησαν ιδιότυπους υπόγειους φούρνους, ταντίρ τους λένε, στους οποίους παράγουν καθημερινά περισσότερες από 15.000 πίτες ναν. Το ψωμί της προσφυγιάς. Και το φαγητό που διανέμεται από ακριβοπληρωμένες εταιρείες. Σιωπή. Ακόμα και από αυτούς που κάποτε διαμαρτύρονταν γιατί δεν είχαν μερίδιο σε τούτη τη δουλειά.
Χαμένες γενιές
«Ξέρεις τι μίσος κρύβουν αυτοί οι άνθρωποι μέσα τους; Ξέρεις πώς άραγε θα το εκφράσουν αυτό το μίσος μια μέρα;» λέει η Ελένη, εργαζόμενη στο ΚΥΤ. «Ακόμα και τα παιδιά σημαδεύονται. Χαμένες ολόκληρες γενιές, που με όλα τούτα θέλουμε μια μέρα να συμβιώσουμε. Πώς μπορεί να συμβεί αυτό; Δεν μπορεί να συμβεί. Κανείς δεν αναλογίζεται το αύριο αυτού του τόπου» λέει η Ελένη. Στο «λαθρολεωφορείο», όπως το λένε κάποιοι, που υπερφορτωμένο, με τη φωτεινή του επιγραφή μπροστά να γράφει «Καλά Χριστούγεννα», κατεβαίνει στην πόλη.
Στην οδό Ερμού, δυο κοινωνίες που λειτουργούν παράλληλα. Πρόσφυγες και ντόπιοι. 21.500 στη Μόρια και στις άλλες δομές οι πρώτοι, 37.000 οι δεύτεροι. Σαν να κυκλοφορούν τρία εκατομμύρια πρόσφυγες στην Αθήνα και να μένουν σε τέτοιες συνθήκες σαν τους πρόσφυγες της Μόριας στο δάσος της Καισαριανής!
«Μήπως αυτό δεν θέλουν να συμβεί;» ρωτά ο Κωνσταντίνος, που τέσσερα χρόνια τώρα δουλεύει στη Μόρια. Τα νησιά καταδικάστηκαν να γίνουν ανοιχτές φυλακές δεκάδων χιλιάδων ψυχών. Όλοι θα μένουν εκεί και κανείς δεν θα πηγαίνει στην άλλη Ελλάδα. Οι τοπικές κοινωνίες εκβιάζονται να αποδεχθούν το τέταρτο στη σειρά μεγαλόπνοο σχέδιο, αυτό της δημιουργίας νέων κλειστών υπερδομών. «Τώρα, αν κάνει και κρύο και ίσως κάποιοι πεθάνουν από αυτό ή από τα σκουπίδια, δε βαριέσαι... Αυτό κάποιοι από τους κυβερνώντες ίσως να πιστεύουν πως μπορεί να αποτελέσει λόγο να μην έρχονται για λίγο τόσοι όσοι έρχονται» λέει ο Βασίλης.
Στο Χριστουγεννιάτικο χωριό της Μυτιλήνης, σε μια άκρη του λιμανιού, πρόσφυγες φωτογραφίζονται με φόντο το χριστουγεννιάτικο δένδρο. Στιγμές ζεστασιάς. Σε λίγο θα επιστρέψουν στη Μόρια.
