"Πεθαίνουμε κάθε μέρα, μια μέρα για πάντα."

Επίλογος

Πεθαίνουμε κάθε μέρα

Μια μέρα για πάντα

Φωνάζουν καμία 30αριά πιτσιρίκια, έχοντας φτάσει στον βόρειο φραγμό των ΜΑΤ. Πισω τους στο βάθος τα μηχανήματα του στρατού δουλεύουν στο φουλ για το νέο καμπ. Σηκώνουν σκόνη, ο ήχος από τις ερπύστριες φτάνει μέχρι εδώ.

Η διαδήλωση είναι πια μικρή. Καμία εκατοστή παιδιά και γυναίκες, μόνο. Καμία σχέση με τους χιλιάδες που διαδήλωναν την Παρασκευή. Το πανό παραμένει το ίδιο, το σύνθημα όμως άλλαξε: Το "no camps, freedom" διαδέχτηκε το "we die every day, one day for ever". Το φωνάζουν τα πιτσιρίκια μανιασμένα, το μουρμουράνε στις σκηνές, το λένε ρυθμικά παίζοντας. Δεν ξέρω αν καταλαβαίνουν τι λένε, αλλά θυμάμαι τη γιαγιά μου να λέει πώς με τα αδέλφια της χοροπηδούσαν και φώναζαν "έγινε πόλεμος", στην Καλλιθέα, το 40.

Αυτή τη μια εβδομάδα στη Λέσβο γεννήθηκε και πέθανε η ελπίδα. Μεσα από τις στάχτες της Μόριας (μικρή σημασία έχει πια από ποιον μπήκε η φωτιά) πολλοί πίστεψαν ότι επιτέλους θα ανοίξει ο δρόμος για την Ευρώπη. Θα σταματήσει αυτή η αέναη περιστροφή γύρω από το τίποτα, η ζωή στην αθλιότητα, οι εξευτελισμοί, η καμία προοπτική. Έγραψαν στα χαρτοπανο, Ευρώπη σώσε μας, ζήτω η Μέρκελ. Οι τελευταίοι πιστοί της Ευρώπης, αυτοί που η Ευρώπη δεν θέλει να ξέρει ότι υπάρχουν. Που να ξεραν.

Ένας 18χρονος Σομαλος, που όπως λέει έχει σφαίρα στα σωθικά και πρέπει να παίρνει χάπια που σε λίγο θα τελειώσουν, με ρώτησε αν πιστεύω ότι η Ευρώπη θα τους βοηθήσει. Δεν ήθελα να του πω ψέματα. Του είπα ότι η Ευρώπη είπε να γίνει το καμπ. Τότε θα πεθάνουμε όλοι εδώ, μου είπε.

Η πορεία κινούταν και σήμερα μανιασμένα από την μια άκρη του δρόμου στην άλλη. Στη νότια πλευρά, έχοντας φωνάξει συνθήματα για δέκα λεπτά, οι γυναίκες σώπασαν και κάποια άρχισε να λέει κάτι σαν μοιρολόι. Ούρλιαζε και ωριόταν. Δεν ξέρω τι έλεγε, όμως όλες σιγά σιγά άρχισαν να πέφτουν σε έναν βουβό θρήνο. Όταν το κλάμα τελείωσε, πήραν ξανά την ανηφόρα, προς την άλλη άκρη του δρόμου.

Η κούραση και η απογοήτευση πια είναι φανερή παντού. Κάποιοι πρόσφυγες έχουν ήδη πάει στο Καμπ. Κάποιοι ζήτησαν να μπουν αλλά δεν τους το επέτρεψαν γιατί δεν είναι ευπαθεις ομάδες. Πολλοί λένε ότι προτιμούν να πεθάνουν από το να ξανακλειστουν σε καμπ. Φοβούνται ότι αν μπουν δεν θα ξαναβγούν. Αυτός είναι και ο λόγος που παραμένουν στον δρόμο, και όχι βεβαίως οι συμμορίες εκβιαστών που λέει ο Χρυσοχοΐδης. Κάποιοι έχουν να φάνε μέρες. Χθες στήθηκαν στην ουρά για ώρες, κάτω από τον μεσημεριανό ήλιο, και όταν έφτασε η σειρά τους το φαΐ είχε τελειώσει.

Τα περισσότερα ΜΜΕ έχουν φύγει. Τα τεραμπάιτ εικόνων επίδοξων τρομοκρατών ή κακοκοιριασμένων επαιτών, ανάλογα την οπτική καθενός, ταξίδεψαν σε όλη τη Δύση. Το κοινό συγκινήθηκε, οργίστηκε, θύμωσε, προβληματίστηκε. Τώρα μπορεί να συνεχίσει τη ζωή του.

Κι εγώ άλλωστε φεύγω σε λίγες ώρες. Φεύγω χωρίς να λυπάμαι καθόλου αυτούς που μένουν πίσω. Δεν το ζήτησαν ποτέ άλλωστε. Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στη δύναμή τους, στη δύναμή της ζωής να ξεγλιστράει από τις χίλιες παγίδες του θανάτου. Είναι άνθρωποι έξυπνοι και ευρηματικοί, καλοί ή κακοί, εγωιστές ή αλτρουιστές, απατεώνες ή ειλικρινής, δεν έχει σημασία, έχουν περάσει πολλά και τα κατάφεραν. Θα βρουν τον δρόμο ξανά.

Λυπάμαι όμως που έσβησε έτσι άδοξα η ελπίδα που γεννήθηκε από τις στάχτες της Μόριας. Λυπάμαι που θα πρέπει να καταπιούν όλη την ενέργεια που γέννησε αυτή η ελπίδα, να τη βυθίσουν στον βούρκο, να τους βγει σε απογοήτευση, σε παραίτηση, σε εσωτερικές συγκρούσεις, σε κατάθλιψη, σε αυτοκτονίες. Αυτά ήταν καθημερινότητα στη Μόρια.

Κάπως άλλωστε και εμείς, οι απέξω, κάποτε γεμίζαμε τους δρόμους με το σύνθημα "δεν θα ζήσουμε σαν δούλοι". Μάθαμε να ζούμε, λιγότερο ή περισσότερο, να μας βγαίνει σε χίλια σημεία, αν και κάπως την παλεύουμε.

Για το τέλος ήρθα στην θάλασσα. Στη λύτρωση. Πίσω από την ακτή τα μηχανήματα δουλεύουν πυρετωδώς για τη νέα Μόρια. Μπροστά οι άνθρωποι κάνουν μπάνιο και περιμένουν.

"Πεθαίνουμε κάθε μέρα, μια μέρα για πάντα."

"Και ας μην νικήσουμε ποτέ, θα πολεμάμε πάντα."