Η αξία της Πολιτιστικής Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς του Πλωμαρίου - Με επιτυχία η ημερίδα από «Το Πόλιον»
Εξαιρετικά μεγάλη ήταν η επιτυχία της Ημερίδας "Η Αρχιτεκτονική του Πλωμαρίου ως μοχλός Ανάπτυξης. Αποκατάσταση, Προστασία, Ανάδειξη", που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 11 Νοεμβρίου στο Πολύκεντρο και διοργανώθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πλωμαρίου «Το Πόλιον» σε συνεργασία με το ΤΕΕ Β. Αιγαίου, την Υπηρεσία Νεοτέρων Μνημείων Λέσβου του ΥΠΠΟ και τους Συλλόγους Αρχιτεκτόνων και Πολιτικών Μηχανικών Λέσβου. Τελούσε δε, υπό την υπό την Αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.
Στόχος αυτής της ενημερωτικής-επιστημονικής Ημερίδας ήταν η ευαισθητοποίηση όλων (ιδιοκτητών, μηχανικών, κρατικών παραγόντων κ.ά.) για την αξία της Πολιτιστικής Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, τη σωστή αποκατάσταση, την προστασία και την ανάδειξη της ώστε ο ισχυρός σεισμός της 12ης Ιουνίου που έπληξε το Πλωμάρι να γίνει ευκαιρία για νέες μορφές οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.
Σημαντικός ήταν ο αριθμός, παρά το δύσκολο της εποχής, της ημέρας και της ώρας και το ενδιαφέρον των όλων των συμμετεχόντων –πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες, από όλη τη Λέσβο, ιδιοκτήτες σπιτιών, ενεργοί πολίτες,.- που παρακολούθησαν τις εργασίες της Ημερίδας. Επίσης, τίμησαν με την παρουσία τους και την παρακολούθησαν με αμείωτο ενδιαφέρον ο κκ. Κυριάκος Πετρέλλης Περιφερειακός Σύμβουλος, οποίος εκπροσωπώντας την Περιφερειάρχη κ. Χριστιάνα Καλογήρου, απεύθυνε χαιρετισμό, όπως και οι Αντιδήμαρχοι κ.κ. Μανώλης Αρμενάκας, κ. Κωνσταντίνος Κατσαρός, η Πρόεδρος του Πλωμαρίου κ. Λίτσα Βάμβουρα, ο κ. Βασίλης Τεντόμας συντονιστής των επιπτώσεων του σεισμού στη Λέσβο.
Η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου κ. Μυρσίνη Βαρτή- Ματαράγκα στο χαιρετισμό της μεταξύ των άλλων αναφέρθηκε στην πορεία των προσπαθειών του Συλλόγου από την αρχή της ίδρυσης του για την προστασία και ανάδειξη της Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς του Πλωμαρίου, ευχαρίστησε τους συμμετέχοντες και ιδιαίτερα τους εκλεκτούς προσκεκλημένους ομιλητές, όλους τους συντελεστές για τη διοργάνωση της. Επίσης, ευχαρίστησε τους χορηγούς της Ημερίδας τη Γεν. Γραμμ. Αιγαίου & Νησιωτικής Πολιτικής, την Ποτοποιία Αρβανίτη Α.Ε., Α.LUXURY VILLAS και την ΕΡΤ Αιγαίου για την επικοινωνιακή υποστήριξη της .
Χαιρετισμούς απεύθυναν ο Πρόεδρος του ΤΕΕ κ. Ευστράτιος Μανωλακέλλης, οποίος μεταξύ των άλλων αναφέρθηκε και στις δομιτικές αντισεισμικές ιδιαιτερότητες σε σχέση με τα σπίτια της Βρύσας, όπως οι μεταλλικοί ελκυστήρες (κλειδιά) στους τοίχους και οι στρωτήρες στις σκέπες των σπιτιών καθώς και ο Πρόεδρος των Πολιτικών Μηχανικών Λέσβου κ. Γιώργος Κακές.
Από τις πιο σημαντικές πτυχές της Ημερίδας ήταν είναι η ενεργός συμμετοχή αρχιτεκτόνων – καθηγητών Παν/μίων της Δανίας- οι οποίοι έχουν αγοράσει σπίτια στο Πλωμάρι, εντυπωσιασμένοι από την αρχιτεκτονική τους- και ήρθαν από τη Δανία για να λάβουν μέρος στην Ημερίδα .
Ο πρώτος ομιλητής κ. Στρατής Φραντζέσκος, Πρόεδρος των Αρχιτεκτόνων Λέσβου στην εισήγηση του "Η αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Πλωμαριού. Δυνατότητες και προοπτικές για ένα νέο και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης", αναφέρθηκε κατ αρχάς σε ιστορικά στοιχεία προσπαθειών προστασίας της αρχιτεκτονικής -πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας, στις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας και στα αναπτυξιακά οφέλη που προέκυψαν από τη προστασία της. Στη συνέχεια αφού ανέλυσε τις ιστορικές συνθήκες του 19ου αι. (περίοδο ακμής της οικονομίας και πολιτισμού). που συνέβαλαν στη δημιουργία του Πλωμαριού και στις ομοιότητες και τα κοινά χαρακτηριστικά των πόλεων της Λέσβου και της Μικρασίας του 19ου -μέχρι το 1922.με χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Πλωμάρι και τις Κυδωνιές (Αϊβαλί). Έκανε εκτενή αναφορά για τα πλεονεκτήματα και τις δυνατές ευκαιρίες που μπορεί να προσανατολίσουν τη τοπική κοινωνία αλλά και γενικότερα την οικονομία του τόπου σε ένα νέο και βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης .α) σε αυτά περιλαμβάνονται κτίρια της βιομηχανικής κληρονομιάς, η αστική αρχιτεκτονική, το φυσικό τοπίο, η αγροτική αρχιτεκτονική και η αξιόλογη μορφολογία των γύρω οικισμών.(Νεοχώρι,Παλαιοχώρι,Μεγαλοχώρι,Ακράσι), β) Η εμπορεία του λαδιού και του ούζου. γ) Η προβολή της τοπικής ιστορίας του πολιτισμού και της ναυτικής παράδοσης είναι σημαντικά για το μέλλον του Πλωμαρίου. .Τέλος τέθηκε το υποθετικό και δύσκολο ερώτημα κατά πόσο τα προβλήματα από το πρόσφατο σεισμό μπορούν να μετατραπούν σε πλεονέκτημα; Η απάντηση είναι ΝΑΙ με ορισμένες απαραίτητες και αναγκαίες Προϋποθέσεις και απαιτούμενα, όπως: Σωστές αποκαταστάσεις που θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια της ανθρώπινης ζωής τον εκσυγχρονισμό και τη βιωσιμότητα των κτισμάτων στο μέλλον.
Θεωρεί δε, προαπαιτούμενη και αναγκαία μια επιστημονική μελέτη με στόχο τη κατηγοριοποίηση και την επί μέρους μελέτη αυτών των δομικών συστημάτων η οποία θα καταλήξει σε χρήσιμα και πολύτιμα συμπεράσματα σχετικά με το θέμα της Πρόληψης και Προστασίας από τους σεισμούς. Επίσης, να αποκτηθεί πρόσθετη εμπειρία και τεχνογνωσία από το τεχνικό κόσμο αλλά και να γίνει κατανοητό από τους κατοίκους ότι η επισκευή-αποκατάσταση των κτισμάτων, που αφορά την ασφάλεια της ζωής τους δεν είναι μια απλή υπόθεση. Απαιτούνται σχολαστικές αποτυπώσεις-Τεκμηριωμένες μελέτες και επιβλέψεις με στόχο την ασφάλεια τη λειτουργικότητα και το αισθητικό αποτέλεσμα. Προτείνει, πρόσθετους οικονομικούς πόρους για τα διατηρητέα & φορολογικές ελαφρύνσεις, μελέτες ανάπλασης δημόσιων χώρων κ.ά. Στο τέλος της εισήγησης παρουσιάστηκαν παραδείγματα αποκαταστάσεων κτιρίων και ιστορικών συνόλων από το τόπο μας αλλά και από τον ευρωπαϊκό χώρο.
Ο κ. Παναγιώτης Θεοδωρίδης, αρχιτέκτων στην εισήγηση του "Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική. Προβλήματα προστασίας, ένταξης και συνέχειας" τόνισε ότι αυτό που είναι, ίσως, το βασικότερο στοιχείο της κατανόησης της αρχιτεκτονικής ταυτότητας ενός οικισμού ,κάτι που δυστυχώς μόνιμα αγνοείται, είναι η συσχέτιση της με την ιστορική, κοινωνική ,πολιτική και οικονομική διαδρομή αυτού του οικισμού στο παρελθόν. H προστασία της ταυτότητας αυτής πρέπει να γίνεται μέσα από προσεκτική επιστημονική προσέγγιση έτσι, ώστε να αποφεύγεται η αντιγραφή και η μίμηση και να υπάρχει η δυνατότητα ανάπτυξης σύγχρονης αξιόλογης αρχιτεκτονικής που θα σηματοδοτεί την εποχή της, και δεν θα ανταγωνίζεται την αξία του αρχετύπου.
Η κα Ελένη Μαΐστρου, αρχιτέκτων, Ομότιμη καθηγήτρια ΕΜΠ στην ομιλία της «Η σημασία της αρχιτεκτονικής κληρονομίας στη συγκρότηση της ταυτότητας του τόπου. Η μεθοδολογία της προστασίας» αναφέρθηκε στη σύγχρονη έννοια της προστασίας των ιστορικών πόλεων, η οποία -όπως είπε- εμπεριέχει την έννοια της ανάπτυξης και στα πολλαπλά οφέλη της διατήρησης των υλικών και άυλων χαρακτηριστικών του τόπου, τα οποία συμβάλλουν στη διάσωση της ιστορικής μνήμης του τόπου, στην ανάδειξη της ιστορικής συνέχειας της πόλης και στη διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής ταυτότητας και του ιδιαίτερου χαρακτήρα και της «ατμόσφαιρας» του τόπου. Επιπλέον, -όπως ανέλυσε η κα Μαΐστρου- η διατήρηση και επανάχρηση ιστορικών κτιρίων εξασφαλίζει οικονομία πόρων και συμβάλλει στην ελάττωση της «κατανάλωσης» της γης και των παρεμβάσεων στο φυσικό περιβάλλον και ως εκ τούτου συμπλέει με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. Παράλληλα, η Αρχιτεκτονική κληρονομιά μπορεί να συμβάλλει και στην ενίσχυση του πολιτιστικού τουρισμού της πόλης και κατά συνέπεια στην προσέλκυση οικονομικών πόρων για την τοπική κοινωνία.
Στη συνέχεια η ομιλήτρια αναφέρθηκε στη μεθοδολογία της Προστασίας Ιστορικών Πόλεων και στο σύγχρονο σχεδιασμό μέσα σε αυτές, με παραδείγματα από τον ευρωπαϊκό χώρο και με παρουσίαση μεταπτυχιακών σπουδαστικών εργασιών της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ.
Η κ. Ελισάβετ Βιντζηλαίου, πολιτικός μηχανικός, καθηγήτρια ΕΜΠ στην ομιλία της "Τρόποι προστασίας ιστορικών δομικών συστημάτων" αναφέρθηκε στην σημασία της τεκμηρίωσης του φέροντος συστήματος, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για την επιλογή κατάλληλων μεθόδων επέμβασης και, επομένως, για την διατήρηση των κτηρίων του Πλωμαρίου. Με βάση στοιχεία τα οποία εντοπίσθηκαν κατά την διάρκεια της περιήγησης στην πόλη και με την βοήθεια των Πολιτικών Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων του Πλωμαρίου, αναφέρθηκε στις ενδεχόμενες δυσμενείς συνέπειες επεμβάσεων οι οποίες εφαρμόζονται χωρίς να έχει προηγηθεί τεκμηρίωση και κατάλληλη μελέτη των κτηρίων. Η ομιλήτρια επέμεινε στην ανάγκη σύνταξης μιας πρότυπης μελέτης (τεκμηρίωση, αποτίμηση, προτάσεις επέμβασης, κ.λπ.), η οποία θα αποτελέσει βοήθημα για τους Μηχανικούς στο μελετητικό και κατασκευαστικό τους έργο.
Τέλος, αναφέρθηκε σε γενικότερα θέματα, όπως η ενημέρωση των Μηχανικών, η εφαρμογή κινήτρων προς τους ιδιοκτήτες για την διατήρηση των κτηρίων τους, κ.λπ.
Ο κ. Mogens Staerk, αρχιτέκτων Ομότιμος της Αρχιτεκτονικής Σχολής Aarhus της Δανίας στην εισήγηση του: "The Beauty of Plomari" παρουσίασε την αρχιτεκτονική ποιότητα του Πλωμαρίου με δικές του ακουαρέλες και λιγότερο φωτογραφίες, περιόδου 1984- 2009. Θα πρέπει να σημειωθεί ήρθε στο Πλωμάρι πριν 35 χρόνια, περίπου, αγόρασε σπίτι στο Παλαιοχώρι και έρχεται κάθε χρόνο για μερικούς μήνες. Έχει φέρει πολλές ομάδες φοιτητών του (οι οποίοι με τη σειρά τους αγόρασαν σπίτια στο Πλωμάρι) και έχει κάνει πολλές εκθέσεις των σχεδίων και αποτυπώσεων τους.
Μια άλλη σημαντική πτυχή της Ημερίδας ήταν οι σημαντικές παρεμβάσεις και η συζήτηση που ακολούθησαν τις εισηγήσεις. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από τα παραπάνω και οι πολύ σημαντικές προτάσεις που κατατέθηκαν κατά τη διάρκεια της Ημερίδας, σύντομα θα δοθούν, αρμοδίως.
