Μουσείο Βρανά: Εκδήλωση μνήμης αφιερωμένη στο Νίκο Κούνδουρο
Εκδήλωση μνήμης αφιερωμένη στο μεγάλο Έλληνα σκηνοθέτη και Πρόεδρο ως το θάνατο της Νίκο Κούνδουρο, διοργάνωσε στη Λέσβο η Πολιτιστική Εταιρεία «Αρχιπέλαγος». Εκδήλωση για τον άνθρωπο που όπως χαρακτηριστικά είπε ο στενός του φίλος ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αθήνας Κωνσταντίνος Τσουκαλάς «ενέπνεε όπως ανέπνεε».
Στο Ελαιοτριβείο - Μουσείο Βρανά στον Παπάδο της Γέρας, δίπλα στην καμινάδα του, μια επιγραφή θυμίζει το πέρασμα του μεγάλου αυτού άνδρα για τον Ελληνικό πολιτισμό από το χώρο. Και ταυτόχρονα το «σφράγισμα» του ως επικεφαλής («ισόβιος πρόεδρος» έλεγε συχνά πως ήταν), επί 20 ολόκληρα χρόνια, στη συλλογική προσπάθεια μιας ομάδας διακεκριμένων καλλιτεχνών και επιστημόνων να συμβάλουν στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και στην ανάδειξη της φυσιογνωμίας των νησιών του Αιγαίου. Μέσω της πραγματοποίησης εκδόσεων, τη διοργάνωση εκθέσεων, συνεδρίων και εκδηλώσεων, την παραγωγή ντοκιμαντέρ και την αποκατάσταση αρχιτεκτονικών μνημείων.
Ο Νίκος Κούνδουρος σημάδεψε την προσπάθεια αποκατάστασης του βιομηχανικού μνημείου του 19ου αιώνα, του «Ελαιοτριβείου - Μουσείου Βρανά». Ενός βιομηχανικού μνημείου χτισμένου από τον παππού του Νομπελίστα ποιητή Οδυσσέα Ελύτη. Που αφού λειτούργησε επί ένα σχεδόν αιώνα ερήμωσε για να αποκατασταθεί στην πρώτη του μορφή με φροντίδες της Πολιτιστικής Εταιρείας «Αρχιπέλαγος». Και να μετατραπεί σε μουσείο και να πάρει νέα ζωή το 2009 όταν εγκαινιάστηκε από τον Νίκο Κούνδουρο και τον τότε Πρόεδρο της Βουλής Δημήτρη Σιούφα.
«Η μεγαλοσύνη υπήρξε το πιο σημαντικό, ίσως, χαρακτηριστικό του, είπε ο σκηνοθέτης και ιδρυτικό μέλος της εταιρείας «Αρχιπελάγος» Μάνος Ευστρατιάδης. Και συνέχισε «Όλα στον Κούνδουρο δόθηκαν μεγάλα: Σωματική διάπλαση, ρώμη (που την καμάρωνε), ομορφιά, εξυπνάδα, φαντασία, ταλέντα. Ήταν, απ’ ό,τι φαίνεται, ο πιο προικισμένος της γενιάς του. Οι μοίρες τον φόρτωσαν μ’ όλα τα καλά. Κι μ’ ένα μεγάλο βάρος: την αγωνία να μην τα χαραμίσει. Κι εκείνος κουβάλησε το βάρος ως το τέλος. Κι όχι μόνο δεν σπατάλησε όσα μεγάλα του παραχωρήθηκαν δωρεάν, όπως πολύ συχνά συμβαίνει με τους χαρισματικούς, αλλά τα έκανε δικά του.
Τα εξαγόρασε με το έργο του, για να «τα υποτάξει με καιρό και με κόπο στο νόημα της τέχνης». Μεγάλο το κατόρθωμα. Χωρίς αυτό δεν θα είχαν έρθει τα υπόλοιπα» σημείωσε ο κ. Ευστρατιάδης. Που ιδιαίτερα αναφέρθηκε ακόμα «στο συλλογικό κέρδος που γέννησε» ο Νίκος Κούνδουρος» ενώ κατέληξε τονίζοντας ότι «με τούτα και με κείνα, ο κόσμος μίκρυνε κι εκείνος έφυγε γιατί δεν τον χωρούσε πια».
Ο νέος Πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας «Αρχιπέλαγος» Νίκος Σηφουνάκης, τόνισε για το Νίκο Κούνδουρο πως «ο κινηματογράφος ήταν η τέχνη του. Η αρχιτεκτονική όμως - πέρα από τη ζωγραφική και την γλυπτική - ήταν η παραμελημένη αγάπη του». Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη συμβολή του στην αποκατάσταση του Ελαιοτριβείου Βρανά και στη μετατροπή του σε μουσείο αλλά και σε όλο το έργο της εταιρείας «Αρχιπέλαγος».
«Υπήρξε, είπε ο κ. Σηφουνάκης, ένα αστραφτερό πρόσωπο που ενσάρκωνε την δημιουργία, ξεκινώντας πάντα με την κοινωνία και τις μεγάλες αλλά και τις δύσκολες στιγμές της. Προσωπικά θα είμαι πάντοτε οφειλέτης απέναντι του για την εμπιστοσύνη του, γιατί έτρεξε παντού, μίλησε παντού, ικέτευσε γι’ αυτό το έργο. Γιατί σε ένα τόπο που δεν γνώριζε, εργάσθηκε, αφοσιώθηκε, γιατί ήταν μάστορας, χτίστης, σιδεράς, μαραγκός, γιατί ανταπέδιδε την εμπιστοσύνη στους ανθρώπους».
«Συχνά, είπε ακόμα ο κ. Σηφουνάκης, μου έθετε το ίδιο ερώτημα: «Γιατί ασχολείσαι με την πολιτική; Εγώ γεννήθηκα σ’ αυτήν αλλά δεν υπέκυψα, την παρακολουθώ, πλέον το ίδιο να κάνεις και εσύ και να ασχολείσαι πρώτα μ’ αυτό που πραγματικά αγαπάς». Αυτόν εδώ τον τόπο, την Λέσβο τρία πράγματα τον σημάδεψαν. Η θέση του, το δέσιμο με την Μικρά Ασία και η ελιά. Απ’ αυτόν τον τόπο το 1922 πέρασαν 800.000 Έλληνες Μικρασιάτες πρόσφυγες και από το 2015 άλλοι τόσοι άνθρωποι του κόσμου ολάκερου. Αυτός ο τόπος ο μικρός, συγκαταλέγει τον Νίκο Κούνδουρο μεταξύ των ξεχωριστών του τέκνων, που τον αγάπησε και αγαπήθηκε γιατί αυτός ο μεγάλος δημιουργός είχε την δύναμη πολλών αρετών και κυρίως της αυτογνωσίας».
Στο Νίκο Κούνδουρο, τον «ένοπλο έφηβο που δεν φοβόταν τίποτα και κανένα» αναφέρθηκε και ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, με την ιδιότητα του και προσωπικού του φίλου. Χαρακτήρισε «πρωτομάστορα» το Νίκο Κούνδορο, ενώ ιδιαίτερα σημείωσε τον πολυσύνθετο, ασυμβίβαστο, ανατρεπτικό και συνθετικό ταυτόχρονα ρόλο του. «Υπήρξε στρατευμένος αλλά όχι δέσμιος αυτής του της στράτευσης» κατέληξε.
Ο κριτικός κινηματογράφου Γιάννης Μπακογιαννόπουλος αναφέρθηκε «στην πολυσχιδή και πολυτάλαντη προσωπικότητα του». Όπως είπε «ο Κούνδουρος δεν περικλείεται στο κινηματογραφικό του έργο όπως ο Αγγελόπουλος. Το υπερβαίνει. Ξεχειλίζει από παντού». Στο κινηματογραφικό του έργο ο Νίκος Κούνδουρος κατά τον κ. Μπαγογιαννόπουλο «επεφύλαξε για τον εαυτό του το ρόλο του μυθικού ήρωα, στο πρότυπο ηρώων καλλιτεχνών, στο πρότυπο του Μπάϊρον. (…). Οι ταινίες του Νίκου Κούνδουρου είναι απόλυτα δικές του, είναι ο απόλυτος δημιουργός των ταινιών του» τόνισε, ενώ έκανε μια αναλυτική παρουσίαση της κινηματογραφικής του δημιουργίας.
Τέλος ο δημοσιογράφος, διευθυντής σύνταξης της εφημερίδας «Καθημερινή» Νίκος Κωνσταντάρας αναφέρθηκε σε προσωπικές στιγμές, σκέψεις και αναμνήσεις από το Νίκο Κούνδουρο «τον ισχυρογνώμονα αλλά έτοιμο πάντα να μάθει, το Νίκο που ήξερε πολλά αλλά επέμενα πως δεν ξέρει, το γενναιόδωρο Νίκο Κούνδουρο».
Ξεχωριστό ενδιαφέρον έδωσε στην εκδήλωση η λειτουργία ειδικής έκθεσης φωτογραφιών μεγάλου μεγέθους από τις ταινίες του Νίκου Κούνδουρου καθώς και προσωπικών του ενθυμίων, την οποία επιμελήθηκε η επί χρόνια βοηθός του Μαρία Καραμητσοπούλου.
Η όμορφη εκδήλωση μνήμης για τον Νίκο Κουνδουρο, έκλεισε με την αποκάλυψη της τιμητικής αναμνηστικής επιγραφής στο χώρο της καμινάδας του Ελαιοτριβείου - Μουσείου Βρανά, που αγάπησε ιδιαίτερα ο μεγάλος σκηνοθέτης και τον οποίο η Εταιρεία «Αρχιπέλαγος» αποφάσισε να συνδέσει συμβολικά με το όνομά του για να θυμίζει την ανεκτίμητη συμβολή του στη διάσωση και την αναβίωση του σπουδαίου αυτού βιομηχανικού μνημείου της Λέσβου.
Την αποκάλυψη της επιγραφής έκανε η σύζυγός του Νίκου Κούνδουρου Σωτηρία Ματζίρη - Κούνδουρου με το Νίκο Σηφουνάκη.
Ας σημειωθεί τέλος, ότι και αρκετοί επώνυμοι φίλοι του Νίκου Κούνδουρου ταξίδεψαν για την εκδήλωση από την Αθήνα στη Λέσβο.
Στρατής Μπαλάσκας / ΑΠΕ - ΜΠΕ
