Ανήμερα πρωτοχρονιάς και ώρα 11:30 το παλιό αρχοντικό της οικογένειας Τζάννου στον Μανταμαδο, που υιοθετήθηκε απο δυο τοπικές συλλογικοτητες, ανοίγει τις πύλες του στο κοινό.
Με πολύ μεράκι και φροντίδα ο Φυσιολατρικός – Ανθρωπιστικός Σύλλογος Μανταμάδου «Ηλιαχτίδα» σε συνεργασία με τον Σύλλογο Κυριών και Δ/δων «Η Ομόνοια» υιοθέτησαν το Αρχοντικό Τζάννου.
Το κτήριο το 2004 είχε περιέλθει στην κυριότητα του τότε καποδιστριακού Δήμου Μανταμάδου με σκοπό να στεγάσει τις υπηρεσίες του δήμου, σχέδιο που όμως δεν ευοδώθηκε και δυστυχώς ο χώρος εγκαταλείφθηκε.
Φέτος αποφασίσαμε να τον περιποιηθούμε και να τον αναδείξουμε. Αφιλοκερδώς, με πολύ προσωπική εργασία και με χρήματα από τα ταμεία μας πληρώσαμε επαγγελματικό συνεργείο που προέβη στον καθαρισμό του χώρου με σεβασμό στα εύθραυστα έπιπλα και τα ευαισθητα λευκά είδη. Παράλληλα, επισκευάσαμε μερικώς τη στέγη και περιποιηθήκαμε τον αύλειο χώρο. Πολλοί ιδιώτες προσέφεραν αντικείμενα που ταιριάζουν με την αισθητική του χώρου και ανήμερα της Πρωτοχρονιάς και ώρα 11:30, μετά από συνεννόηση με την τοπική κοινότητα, θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στο κοινό, ευελπιστώντας το όνειρό μας να πραγματοποιηθεί και το καλοκαίρι ο χώρος να είναι ανοιχτός για το κοινό.
Αναλυτικά η ιστορία:
Το νεοκλασσικό αρχοντικό του Ευστρατίου και της Ιφιγένειας Τζάννου χτίστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα (1902) από τον Αγά Απόστολο Χατζηδημητρίου (μετά επικράτησε το παρατσούκλι Αποστολέλλης) για να δοθεί προίκα στην πρωτότοκη κόρη του, Κατερίνη. Η Κατερίνη παντρεύτηκε τον γιατρό Παρασκευά Στυλιανίδη(εξού και το θειά γιατρούδαινα) και αποκτούν πέντε παιδιά: Δωροθέα, Ιφιγένεια, Μενέλαο, Ευστρατία, Μαρία. Το σπίτι θα δοθεί προίκα στην Ιφιγένεια που παντρεύτηκε τον Στράτο Τζάννο και αποκτούν δύο παιδιά, τον Παρασκευά και τον Αντώνη. Η οικογένεια Τζάννου ανήκουσα στην αστική τάξη της εποχής ήταν πρωτοπόρα σε κοινωνικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Φιλομαθή και πολυταξιδεμένα τα άρρενα μέλη της οικογένειας έφερναν αέρα ανανέωσης στο χωριό. Η Ιφιγένεια Τζάννου, γυναίκα η ίδια μορφωμένη και καλλιεργημένη, με τη δράση της προωτοστάτησε σε δράσεις για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας.
Η οικογένεια Τζάννου, υπήρξε μια από τις «μεγάλες οικογένειες» του Μανταμάδου και ξεχώριζε τόσο για την οικονομική όσο και για την πνευματική της επιφάνεια. Παρόλο που η οικονομική της δύναμη ήταν περιορισμένη σε σχέση με τις αντίστοιχες «μεγάλες οικογένειες» της Λέσβου και άλλων περιοχών, ωστόσο, αποτελούσε μέρος της μανταμαδιώτικης «αστικής τάξης». Αυτό συνέβαινε γιατί οι δραστηριότητές της δεν περιορίζονταν αποκλειστικά στην αύξηση της οικονομικής της δύναμης, αλλά αποσκοπούσαν και στην ενίσχυση της συμβολικής της εικόνας. Καθεμιά από τις «μεγάλες οικογένειες» του Μανταμάδου - κατ’ επέκταση και η οικογένεια Τζάννου- μπορούσε να υπερηφανεύεται για τον αριθμό των μορφωμένων ατόμων που διέθετε (Τα Μανταμαδιώτικα Νο 36, 1987: 232-233). Οι μορφωμένοι νέοι λειτουργούσαν συμβολικά ως αποδεικτικά στοιχεία αναβάθμισης του κοινωνικού στάτους της οικογένειας και κατ' επέκταση της ευρύτερης συλλογικότητας. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια οι δεξιώσεις (πάρτυ) που έδινε ο γιος της οικογένειας Παρασκευάς, για τον εορτασμού της ονομαστικής του εορτής, ήταν μνημειώδεις.
Στη νησιωτική Ελλάδα το αμφιπλευρικό σύστημα συγγένειας μέσω της μητρογραμμικής καταγωγής και της νεοτοπικής εγκατάστασης (Handman 1983) (Kenna 1976), (Panopoulos 2003) είναι δηλωτικό της γυναικείας υπόστασης και παρουσίας στο χώρο. Η μεταβίβαση λοιπόν του αρχοντικού στην δευτερότοκη κόρη, Ιφιγένεια, εμπίπτει εν μέρει στα παραπάνω πλαίσια, αφού το βασικό στοιχείο που περιλαμβάνει η προίκα μιας κόρης είναι το σπίτι. Τα σπίτια περνούν από γενιά σε γενιά μέσω των θηλυκών απογόνων και προσδίδουν στη γυναίκα το αντίστοιχο συμβολικό κεφάλαιο. Η Ιφιγένεια Τζάννου στα 1917 πρωτοστατεί στην ίδρυση του Συλλόγου Κυριών και Δεσποινίδων, “Ομόνοια”, ενισχύοντας το συμβολικό της κεφάλαιο, ενώ παράλληλα εντάσσει τον Μανταμάδο στη χορεία των γυναικείων συλλογικοτήτων του Μεσοπολέμου. Υπό την αρμοδιότητά της ως προέδρου του Συλλόγου, αλλά και ως σύζυγος του επιφανούς Ευστρατίου Τζάννου, φιλοξενεί στο αρχοντικό σημαίνουσες προσωπικότητες της εποχής, ενώ κατά την περίοδο της κατοχής το αρχοντικό θα αποτελέσει κρησφύγετο για τους κυνηγημένους αντάρτες.
Κατά τη μεταπολεμική περίοδο, εξαιτίας της εσωτερικής μετανάστευση το αρχοντικό περνά σε φάση παρακμής και εντέλει το 2004 το κτίσμα πωλείται στον τότε Καποδιστριακό Δήμο Μανταμάδου.
Έντεκα χρόνια μετά, και ενώ έχει υποστεί πολλαπλές φθορές, οι εντόπιες συλλογικότες «Φυσιολατρικός – Ανθρωπιστικός Ηλιαχτίδα» και «Κυριών & Δεσποινίδων Ομόνοια» αποφάσισαν να αναδείξουν το χώρο έτσι, ώστε να καταστεί επισκέψιμος.
Ελπίζουμε η προσπάθειά μας να τελεσφορήσει και ευελπιστούμε σε μια αγαστή συνεργασία με τις Αρχές, τις λοιπές συλλογικότητες, αλλά και τους συντοπίτες μας.
