Η ανοησία του homo religiosus
Η ποικιλία των θρησκευτικών συστημάτων, από τον ανιμισμό μέχρι τον μονοθεϊσμό και την αθεΐα, από τον χριστιανισμό μέχρι τον ινδουισμό, τον βουδισμό, τον μουσουλμανισμό, τον ιουδαϊσμό και τόσες άλλες θρησκείες που υπάρχουν στον πλανήτη μας, δείχνει πως η θρησκεία είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο με βαθιές προεκτάσεις στη ζωή των ανθρώπων.
Σχεδόν σε κάθε θρησκεία υπάρχει ένα βιβλίο (π.χ. Τορά, Βίβλος, Κοράνι), το οποίο θεωρείται ότι εμπεριέχει την απόλυτη αλήθεια, εκπορευόμενη άμεσα από τον θεό ενώ οι ανταγωνιστικές θρησκείες είναι υπέρτατοι εχθροί που ζουν στο σκοτάδι της άγνοιας. Εντός της θρησκευτικής ομάδας υπάρχει συνεργασία, παρότρυνση να αγαπούν τον πλησίον, πίστη πως είναι ο περιούσιος λαός που θα σωθεί γιατί κατέχουν μια προνομιακή θέση στο σύμπαν σε σχέση με άλλους λαούς ή ομάδες ανθρώπων. Οι πιστοί εμφορούνται από τη χάρη του θεού που είναι δίκαιος και τους επιτρέπει ή τους παροτρύνει να ασκούν επιθετική βία και να σφάζουν τους αλλότριους μέχρι τελευταίου, και αυτές είναι πράξεις καλές, εφόσον γίνονται στο όνομα του θεού.
Γενικά, οι περισσότερες θρησκείες ξεκινούν την πορεία τους κηρύττοντας ειρήνη, ταπεινότητα και αδελφοσύνη. Έτσι ξεκίνησε και ο Μωάμεθ τη σταδιοδρομία του, ως ένας περιθωριακός προφήτης ιδρύοντας μια μικρή αίρεση. Όμως, όταν κατάφερε να ηγηθεί ενός στρατού, άλωσε τη Μέκκα και όσο αποκτούσε περισσότερη εξουσία τόσο πιο επιθετική και αδιάλλακτη ήταν η στρατηγική εξόντωσης των απίστων. Με τον ίδιο αιμοσταγή τρόπο φέρθηκε και ο Ιωσίας, μαχόμενος το «κακό» που προκαλούσαν οι υπερασπιστές του Βάαλ, προκειμένου να επικρατήσει ο Γιαχβέ.
Αργότερα ο Ιησούς δίδαξε την αγάπη προς τον πλησίον και τη συγχώρεση αλλά οι άνθρωποι δεν κατανόησαν τη διδασκαλία του, τον θεοποίησαν όπως τον Βάαλ και χύθηκε άφθονο αίμα στο όνομά του, κάηκαν πολλοί στην πυρά και αμέτρητοι βασανίστηκαν μέχρι θανάτου. Ο κατά το «ήμισυ άνθρωπος» απέκτησε μεγαλύτερη δημοφιλία από τον ένα και παντοδύναμο θεό και θεωρήθηκε σωτήρας.
Γενικά, η ανθρωπότητα δημιούργησε πολλούς θεούς ώστε να αρθρώσει με λέξεις την αίσθηση των πανίσχυρων αλλά αόρατων δυνάμεων που ένιωθε. Στην παλαιολιθική εποχή, η γεωργία ήταν στα πρώτα βήματα και η Μεγάλη Μητέρα εξέφραζε τη γονιμότητα. Λάξευαν αγάλματά της που την αναπαριστούσαν ως εγκυμονούσα γυναίκα. Οι αρχαίοι Έλληνες λάτρευαν πολλούς θεούς και σαφή ίχνη πανθεϊστικών αντιλήψεων υπάρχουν στους µύθους και άλλων αρχαίων λαών (Φοινίκων, Μεσοποταµιών, Αιγυπτίων κ.λ.π.). Αντίθετα, στη Γένεση ο θεός απλά προστάζει, η ύλη υποτάσσεται και πραγματώνεται το θέλημά του. Κάτι ανάλογο αναφέρεται στο βαβυλωνιακό έπος, που είναι γνωστό ως «Ενούμα Έλις». Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι Εβραίοι δανείστηκαν τις απόψεις τους από τους Βαβυλώνιους ή ότι άντλησαν και οι δύο από μια πανάρχαια κοινή πηγή.
Αλλά ποιος είναι ο Γιαχβέ από τον οποίο ξεπήδησε ο Χριστιανισμός; Οι ονομασίες Ελ, Ελοχίμ και Σαβαώθ αναφέρονται στην ίδια θεότητα; Λάτρευε ο Αβραάμ τον ίδιο θεό με τον Μωυσή και είναι αυτός ο θεός που λατρεύουμε σήμερα; Η Βίβλος έχει μεγάλες ασάφειες, σημαντικές αντιφάσεις, πολλές ανακρίβειες και διαφορετικές περιγραφές. Για παράδειγμα, στον Μωυσή εμφανίστηκε ως μια τρομακτική εμπειρία, με φλόγες και καπνούς που έδωσε με αυταρχικό τρόπο κάποιες εντολές, που γράφτηκαν στις πλάκες του Νόμου. Ήταν ένας θυμωμένος θεός διότι οι άνθρωποι προσκυνούσαν άλλους θεούς και ζήτησε να προσκυνάνε μόνο αυτόν: «Δε θα λατρέψεις άλλον θεό πέρα από μένα», αναγνωρίζοντας ότι υπάρχουν και άλλοι θεοί και δηλώνοντας απερίφραστα ότι έχει ανάγκη τη λατρεία των ανθρώπων. Μάλιστα, έκανε σαφές πως αν αθετούσαν τη συμφωνία αυτή, θα τους κατέστρεφε ανελέητα! Επιπλέον, δεν αποκάλυψε το όνομά του και είπε: «Είμαι αυτό που είμαι!».
Αυτός ο θεός απαιτούσε βίαιη καταστολή και αποκήρυξη άλλων πίστεων εκείνης της εποχής, σφαγιάζοντας και λεηλατώντας. Εμφανίζεται δεσποτικός και σαδιστής. Μέχρι και συνδιαλλαγή με τον Σατανά έκανε για να περάσει δοκιμασίες ο Ιώβ ενώ από τον Αβραάμ ζήτησε να θυσιάσει το παιδί του, για να δοκιμάσει την πίστη του. Η έξοδος από την Αίγυπτο είναι επίσης μια φρικιαστική ιστορία, ο θεός έστειλε δέκα τρομακτικές πληγές στους Αιγύπτιους με αποκορύφωμα τον σφαγιασμό των πρωτότοκων γιων τους. Στο τέλος έσκισε στα δυο τη θάλασσα να περάσει ο Αβραάμ και έπνιξε τον Φαραώ και τον στρατό του. Το βέβαιο είναι ότι πρόκειται για μια επιτυχημένη αγροτική επανάσταση και υπήρχε επιθυμία να δείξουν ότι ο θεός βοηθά τους αδύναμους και τους κατατρεγμένους, ικανοποιώντας ένα αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης.
Μελετώντας κανείς την Παλαιά Διαθήκη είναι φανερό πως οι προφήτες απέδιδαν στον θεό τα δικά τους συναισθήματα, δημιουργούσαν έναν θεό με βάση τη δική τους εικόνα, τις δικές τους αντιλήψεις και πεποιθήσεις. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα σε όλες τις αναφερόμενες ιστορίες, με αποκορύφωμα αυτές του Ωσηέ, του Ιερεμία, του Ιεζεκιήλ και πολλών άλλων.
Τελικά, αυτός ο εκδικητικός θεός κατατρόπωσε όλους τους άλλους θεούς και θεές με εντάσεις, αίμα, βία και διαμάχες και έγινε σχεδόν ο μοναδικός θεός. Στην αρχή ο αρσενικός Γιαχβέ γινόταν δύσκολα αποδεκτός και χρειάστηκαν πολλές θυσίες διότι ανταγωνίστηκε τις θηλυκές θεές και οδήγησε στην περιθωριοποίηση των γυναικών και στην υποβάθμιση του θηλυκού στοιχείου. Ο ανθρωπομορφισμός (ασπρομάλλης ιδιότροπος γέρος) είναι κυρίαρχος, όπως συμβαίνει στις περισσότερες επιτυχημένες θρησκείες. Παρόλα αυτά ο χριστιανισμός έχει δανειστεί πολλά από τις ιδέες του Αριστοτέλη για την ιεραρχία των υπάρξεων και το αιώνιο, άχρονο και αμετάβλητο ον που βρίσκεται υπεράνω όλων…αλλά πολύ μακριά από τον άνθρωπο.
Στο εσωτερικό όλων των θρησκειών υφίσταται μια διαπάλη ανάμεσα σε γενικές αλήθειες και σε προσωπικές ή ομαδικές αναλήθειες. Πάντα επικρατεί ο ανορθολογισμός γιατί τα θρησκευτικά δόγματα λογίζονται ως η μοναδική οδός για την αλήθεια. Η διάνοιά μας είναι πολύ μικρή για να συλλάβει, κατανοήσει, περιγράψει και εξηγήσει το θείο, όπως τόσο αποτυχημένα προσπαθούν οι θρησκείες όλα αυτά τα χρόνια. Έτσι, το κενό στην ψυχή του ανθρώπου παραμένει αδυσώπητο, κι αυτό φαίνεται από τη δυσωδία που αναδύεται από τη σαθρή κατάσταση της κοινωνίας μας!
* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος. Ζει τη Μυτιλήνη και αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη στο Lesvosnews.net στη στήλη "Η αλχημεία του έρωτα"
