Γράφει η Χαρά Ζήκα *
Ο ήχος έχει τεράστια δύναμη στους ανθρώπους, μπορεί να περάσει μηνύματα σε κάθε γλώσσα με δυνατότητα έκφρασης από τον ψίθυρο ως την κραυγή, να προκαλέσει φόβο, όπως συμβαίνει με τις βροντές της καταιγίδας, να ξεκουράσει τον νου με τη μορφή της απαλής μουσικής ή να εκνευρίσει, όπως γίνεται με το πρωινό ξυπνητήρι που μας βγάζει από τον άηχο κόσμο του ύπνου.
Αλλά ας δούμε τι είναι ο ήχος. Όταν ένα αντικείμενο δονείται (η χορδή μιας κιθάρας, οι φωνητικές χορδές μας κλπ) προκαλείται μια διατάραξη στο μέσο διάδοσης που μπορεί να είναι αέριο, υγρό ή στερεό. Δηλαδή πολύ απλουστευμένα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μετακινούνται τα πρώτα μόρια ύλης του μέσου, τα οποία μετακινούν τα επόμενα και το φαινόμενο αυτό ονομάζεται διάδοση ηχητικών κυμάτων. Τα κύματα αυτά συλλαμβάνονται από το αυτί ως μεταβολές πίεσης του ατμοσφαιρικού αέρα. Έτσι, το τύμπανο του αυτιού τίθεται σε ταλάντωση ίδιας συχνότητας με την ταλάντωση του αντικειμένου. Οι δονήσεις του τυμπάνου μετατρέπονται σε ηλεκτρικά σήματα και ο εγκέφαλος τα ερμηνεύει ως ήχους.
Το μέσο διάδοσης καθορίζει τις ιδιότητες του ήχου. Αλλιώς ακούγεται ένας ήχος στον αέρα και αλλιώς στο νερό. Όσο πιο κοντά βρίσκονται τα μόρια του μέσου, τόσο πιο γρήγορα ταξιδεύουν οι διαταραχές. Η ταχύτητα του ήχου στον αέρα είναι 343 m/s, στο νερό 1284 m/s και στον σίδηρο 5120 m/s. Η συχνότητα ενός ηχητικού κύματος εκφράζει το πόσο γρήγορα δονείται το αντικείμενο που παράγει τον ήχο. Έτσι, μια χορδή που ταλαντώνεται 30 φορές το δευτερόλεπτο, παράγει έναν ήχο 30 Hz (Hertz).
Μονάδα μέτρησης του ήχου είναι το decibel (dB) με κατώφλι ακουστότητας τα 0 dB και όριο πόνου τα 120-130 dB. Το θρόισμα των φύλλων είναι περίπου 20 dB, μια κανονική συζήτηση γίνεται στα 60 dB, ενώ τα προβλήματα ξεκινάνε από τα 90 dB και πάνω. Τα 194 dB είναι ο μέγιστος δυνατός ήχος που μπορεί να υπάρξει στον αέρα. Μετά τα 194 dB, δημιουργούνται τα γνωστά ωστικά κύματα. Γνωρίζουμε όλοι πως οι ενοχλητικοί ήχοι μπορούν να μας αρρωστήσουν ενώ οι απαλοί και αρμονικοί ήχοι καθώς και οι ήχοι της φύσης μας προσφέρουν γαλήνη και ηρεμία.
Στον άνθρωπο το φάσμα ακοής περιλαμβάνει ήχους με συχνότητα μεταξύ 20 Hz και 20.000 Hz. Ήχοι με συχνότητες κάτω ή πάνω από αυτά τα όρια ονομάζονται υπόηχοι και υπέρηχοι αντίστοιχα. Σε άλλους οργανισμούς το φάσμα της ακοής διαφέρει, για παράδειγμα στον σκύλο το εύρος ακοής εκτείνεται μεταξύ 40 Hz και 60000 Hz ενώ ένα είδος αλεπούς με αυτιά σαν αυτά της νυχτερίδας μπορεί να ακούει πάρα πολύ αδύναμους ήχους. Οι ελέφαντες επικοινωνούν με υπόηχους ενώ οι νυχτερίδες αντιλαμβάνονται τον χώρο και την τροφή τους εκπέμποντας υπέρηχους, οι οποίοι αντανακλώνται ακόμα και πάνω σε πολύ μικρά έντομα και επιστρέφουν στα αυτιά τους.
Στην τεχνολογία οι υπέρηχοι χρησιμοποιούνται από την απεικόνιση των εμβρύων μέχρι στα ηχοεντοπιστικά συστήματα σόναρ (SO.N.A.R., SOund Navigation And Ranging), τα οποία ανιχνεύουν και εντοπίζουν υποβρύχια σκάφη, χαρτογραφούν τον βυθό και αξιοποιούνται σε υποθαλάσσιες επικοινωνίες.
Όπως αντιλαμβανόμαστε από όλα τα παραπάνω, ο ήχος είναι μια μορφή ενέργειας. Μια ενέργεια που τη χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για θεραπευτικούς σκοπούς από αρχαιοτάτων χρόνων. Η χρήση του ήχου ήταν μια πνευματική πρακτική που παρέμεινε κρυμμένη για αιώνες. Όμως, στη σημερινή εποχή της ψηφιακής και πνευματικής επανάστασης, οι άνθρωποι αναζητούν τη γνώση με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ξανά στο προσκήνιο παλιές πνευματικές τεχνικές που μας αποκαλύπτουν την αξία τους. Οι ήχοι έχουν δύναμη, είναι μια ισχυρή ενέργεια, ένα εργαλείο που βοηθά τον άνθρωπο να ξεδιπλώσει τη δημιουργική δύναμή του και να χτίσει τη ζωή του όπως επιθυμεί.
Η ευεργετική επίδραση του ήχου ήταν γνωστή και στους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τη μουσική ως μέσον θεραπείας πιστεύοντας ότι μπορεί να αποκαταστήσει τη διαταραγμένη ψυχοσωματική ισορροπία του ανθρώπου. Ο Αριστοτέλης υποστήριζε ότι η μουσική επιφέρει συναισθηματική κάθαρση ενώ ο Πλάτωνας την χαρακτήριζε ως το φάρμακο της ψυχής. Στις χώρες της Ανατολής οι ήχοι χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα για θεραπευτικούς σκοπούς, με ηχογαβάθες, gong ή απλά με τη φωνή εκείνου που χρειάζεται θεραπεία.
Η σημαντικότητα του ήχου, και συνεπώς του λόγου, φαίνεται στη διήγηση της δημιουργίας, στο πρώτο κεφάλαιο της Γενέσεως, όπου ο Θεός παρουσιάζεται να δημιουργεί την κτίση δια του παντοδύναμου λόγου του. Γενεσιουργό αίτιο των πάντων είναι η προσταγή του Θεού που εισάγεται με τη φράση «και είπεν ο Θεός». Συνεπώς ο Θεός εκφέρει λόγο και τα πάντα δημιουργούνται σύμφωνα με τον λόγο του. «Γεννηθήτω το φως και εγεννήθη το φως» γράφει η Παλαιά Διαθήκη. Στο ίδιο μοτίβο κινείται και η Καινή Διαθήκη, με τον λόγο του Ιησού να ενεργεί θαύματα. Με τον λόγο του θεραπεύει τον παράλυτο, δίνει όραση στον τυφλό, ανιστά τον Λάζαρο και μετατρέπει το νερό σε κρασί.
Στις αρχαίες τελετουργίες, στα μυστήρια και στον αποκρυφισμό οι ήχοι, οι λέξεις και τα σχήματα συνδυάζονταν για να πετύχουν κάτι συγκεκριμένο. Αν μάθουμε να χρησιμοποιούμε τον ήχο προς όφελός μας, αν δαμάσουμε τη δύναμή του, θα μας επιτρέψει να δημιουργήσουμε υλικές, συγκεκριμένες μορφές μέσα από την αόρατη και άυλη σκέψη. Ο ήχος είναι ένας τρόπος να έρθουμε σε επαφή με τη δόνηση της δημιουργίας.
Σύμφωνα με τον Dr Wayne Dyer, στο βιβλίο του «Δημιούργησε το πεπρωμένο σου», κάθε πολιτισμός, θρησκεία και παράδοση περιγράφει έναν δημιουργό του κόσμου και του ανθρώπου, στον οποίο αποδίδει διάφορα ονόματα: Ρα, Βούδας, Αντονάι, Κρίσνα, Σίβα, Βράχμα, Γιαχβέ, Αλλάχ και πολλά άλλα. Το κοινό που έχουν όλα τα ονόματα του θεού-δημιουργού είναι ο ήχος ααα, ο οποίος θεωρείται ο ήχος της δημιουργίας. Με ένα ααα ερχόμαστε στον κόσμο την ώρα της γέννησης. Ενώ το ααα είναι ο ήχος της δημιουργίας, το ομ είναι ο ήχος εκείνου που έχει ήδη δημιουργηθεί. Εκφράζει την ευγνωμοσύνη για όλα εκείνα που έχουν φανερωθεί στον υλικό κόσμο.
Αν επαναλαμβάνεις πρωί και βράδυ αυτούς τους ήχους, συντονίζεσαι με ένα ανώτερο επίπεδο επίγνωσης, νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε αρμονία με το περιβάλλον και στενά συνδεδεμένος με όλα όσα υπάρχουν στη ζωή σου. Αν προφέρεις συχνά αυτούς τους ήχους, θα μπορέσεις να εκτιμήσεις όσα δημιουργείς, θα νιώθεις συνδεδεμένος με το πνεύμα και ότι είσαι ένα με το θείο, χωρίς να υπάρχει η σχέση του δυνάστη-τιμωρού θεού και του δούλου, αμαρτωλού και ανάξιου ανθρώπου. Δοκίμασε να προφέρεις αυτούς τους ήχους για λίγο καιρό και επίτρεψε στη δημιουργική δύναμή σου να αποκαλυφθεί με τον δικό της τρόπο!
* Η Χαρά Ζήκα είναι Χημικός, Δρ. Φαρμακευτικής, συγγραφέας του βιβλίου «Έρωτας, Χημεία & Σεξ»-Εκδόσεις Ιανός και δημοσιογράφος. Ζει τη Μυτιλήνη και αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη στο Lesvosnews.net στη στήλη "Η αλχημεία του έρωτα"
