ALZHEIMER: Η πλευρά του ασθενή - Γράφει η Ειρήνη Χατζηαναγνώστου

Μήνας ενημέρωσης για τη Νόσο Alzheimer ο Σεπτέμβρης! Έτσι κι εγώ αποφάσισα να γράψω για τη νόσο του Alzheimer, μιας και θεωρώ ότι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση για το θέμα αυτό απουσιάζουνε ολοκληρωτικά. Η Νόσος του Alzheimer, καθώς και κάθε άλλου τύπου άνοια, αποτελεί πλέον ιατρική και κοινωνική πρόκληση, καθώς όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια ακούμε ανθρώπους ηλικιωμένους, αλλά και νεότερους, να βρίσκονται στο πρώτο στάδιο της άνοιας. Αυτός ο αριθμός αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς. Πέρα ,όμως, από τους ανθρώπους που πάσχουν από άνοια, υπάρχουν πίσω τους και οι άνθρωποι που τους φροντίζουν. Και πιστέψτε με, έχουν αναλάβει ένα πολύ δύσκολο έργο. Με την πλευρά των περιθαλπόντων, εκείνων των ανθρώπων ,δηλαδή, που φροντίζουν ασθενείς με άνοια, θα ασχοληθώ σε επόμενο άρθρο.

 

Οι άνοιες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο των νευροεκφυλιστικών νοσημάτων της τρίτης- κυρίως- ηλικίας. Η καταστροφή και η απώλεια εγκεφαλικών κυττάρων οδηγεί σε έκπτωση της μνήμης και των λοιπών νοητικών λειτουργιών, σε βαθμό που να επηρεάζονται αρνητικά η κοινωνική και η επαγγελματική ζωή του ασθενούς, αλλά και της οικογένειας του. Η άνοια τύπου Alzheimer, ή πιο γνωστή ως «νόσος του Alzheimer», είναι η συχνότερη μορφή άνοιας και αποτελεί περίπου το 60% των συνολικών περιπτώσεων ανοιών που παρατηρούνται. Ο καθένας από εμάς υπάρχει κίνδυνος να αναπτύξει την άνοια τύπου Alzheimer, καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις για την εμφάνιση της σε ομάδες ανθρώπων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, γενετικά, φυλετικά, γεωγραφικά ή κοινωνικοοικονομικά. 

 

Θ’ απευθυνθώ σε εκείνους που βρίσκονται ίσως στο αρχικό στάδιο της άνοιας ή σε προχωρημένο, αλλά κανένας δεν το έχει αντιληφθεί. Αυτό συμβαίνει κατά κόρον σε εκείνους τους ηλικιωμένους που ζούνε μόνοι τους στα χωριά και δεν είναι κοντά οι συγγενείς ώστε να παρατηρήσουν τα πρώτα σημάδια, παρά μόνο όταν πια η νόσος έχει προχωρήσει αρκετά και τα συμπτώματα της έχουν γίνει έντονα. Ποιά είναι λοιπόν τα σημάδια που θα βοηθήσουν εσάς ή κάποιον από το κοντινό σας περιβάλλον να κατανοήσει την έναρξη της νόσου; Όσον αφορά το συναίσθημα, ίσως παρατηρείτε απάθεια, άγχος, κατάθλιψη, ευφορία- μανία, ευερεθιστότητα και συναισθηματική αστάθεια, δηλαδή εναλλαγές του συναισθήματος. Μπορεί ,επίσης, να υπάρχουν παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, επιθετικότητα, ιδεοψυχαναγκασμοί. Κάτι άλλο που κατά πάσα πιθανότητα θα έχετε παρατηρήσει είναι οι διαταραχές στον ύπνο, κυρίως αϋπνία ή πολλές νυχτερινές αφυπνίσεις, αλλά  και στην διατροφή ,κυρίως μείωση της όρεξης και απώλεια βάρους. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό είναι η επιδείνωση των συμπτωμάτων μετά τη δύση του ηλίου, που συμβαίνει κυρίως λόγω της μείωσης των οπτικών ερεθισμάτων. Οι ασθενείς με άνοια τύπου Alzheimer όταν νυχτώνει και ο φωτισμός δεν είναι επαρκής αγχώνονται, φοβούνται, αγωνιούν, γίνονται υπερκινητικοί, ζητούν να φύγουν και, όχι σπάνια, ξεσπούν σε κραυγές. 

 

Από τη στιγμή που μιλάμε με όρους «νόσου» και «ασθένειας», σίγουρα μιλάμε για ένα θέμα που άπτεται της ιατρικής επιστήμης. Ωστόσο, για την καλύτερη φροντίδα του ασθενούς απαιτείται η συνεργασία πολλών ειδικοτήτων: νευρολόγου, ψυχολόγου, φυσικοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, διατροφολόγου κ.ά. Ένας ψυχολόγος ειδικευμένος στην άνοια, μπορεί να κάνει μια Νευροψυχολογική Εκτίμηση σε εσάς που παρουσιάζετε προβλήματα μνήμης, προσοχής ή άλλα γνωστικά ελλείμματα, ώστε μέσα από κατάλληλες δοκιμασίες να διαπιστώσει ποιά είναι τα ελλείμματα στη δική σας περίπτωση και σε ποιο βαθμό υπάρχουν. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σημειώσω τη συνύπαρξη της κατάθλιψης με την άνοια, που παρουσιάζεται σε μεγάλο ποσοστό ασθενών. Δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να διαπιστωθεί αν η κατάθλιψη ή η άνοια εμφανίστηκε πρώτη.  Ωστόσο, η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στη μνήμη και σε άλλες γνωστικές διεργασίες, και μέσα από τη Νευροψυχολογική Εκτίμηση μπορεί να διαπιστωθεί αν τα δικά σας προβλήματα μνήμης οφείλονται σε κατάθλιψη. Σε αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να βοηθηθείτε μέσα από ψυχοθεραπεία ώστε να ξεπεράσετε την κατάθλιψη και τα προβλήματα μνήμης που τη συνοδεύουν. Αν δεν υπάρχει ταυτόχρονα κατάθλιψη, το επόμενο βήμα θα είναι να επισκεφθείτε έναν ειδικό νευρολόγο ώστε να σας κάνει τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις και να σας χορηγήσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για την περίπτωση σας. Ο στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι να αντιμετωπίσει τα συγκεκριμένα συμπτώματα που παρουσιάζετε και να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου. Ωστόσο, ας ευχηθούμε να υπάρξει κάποτε και η φαρμακευτική αγωγή που θα θεραπεύει τη νόσο και όχι μόνο θα επιβραδύνει την εξέλιξη της. Παράλληλα με την φαρμακευτική αγωγή, υπάρχει και η δυνατότητα συμμετοχής των ασθενών σε προγράμματα γνωστικής αποκατάστασης. Και τι είναι αυτά; Είναι ειδικά σχεδιασμένα προγράμματα που έχουν ως κύριο στόχο τους την ενδυνάμωση των γνωστικών εκείνων λειτουργιών (πχ της μνήμης) που έχουν υποστεί έκπτωση λόγω της άνοιας. Αυτά τα προγράμματα είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες του κάθε ασθενή. 

 

Όλα τα παραπάνω αφορούν εσάς που έχετε παρατηρήσει ότι ξεχνάτε πού βάλατε τα πράγματα σας, τί θέλατε  να πείτε, τί θέλατε να κάνετε, πού θέλατε να πάτε, που χάσατε τον προσανατολισμό σας, που μειώθηκε η προσοχή σας σε σχέση με το παρελθόν…, αλλά και εσάς που παρατηρείτε κάποια αλλαγή σε ανθρώπους του κοντινού σας περιβάλλοντος. Στο επόμενο άρθρο μου θα απευθυνθώ και σ’ εκείνους που έχουν αναλάβει το πολύ δύσκολο έργο της φροντίδας των ασθενών που βρίσκονται σε πιο προχωρημένο στάδιο της νόσου και της έντονης ψυχολογικής εμπειρίας που βιώνουν.