Εφηβεία και Αυτοκτονική συμπεριφορά
Γράφει η Μαρία Βερβέρη *
Ολοένα και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια ακούμε ότι κάποιος έφηβος αποφάσισε να θέσει τέρμα στη ζωή του. Για κάθε γονιό, και μόνο η σκέψη ότι το έφηβο παιδί του θα αποπειραθεί να αυτοκτονήσει, είναι ανατριχιαστική. Δυστυχώς, όμως η αυτοκτονία αποτελεί πια, μια σκληρή πραγματικότητα. Τα ποσοστά της στη νεολαία αυξάνονται δραματικά.
Τι οδηγεί όμως τον έφηβο σε αυτή την συμπεριφορά; Παρακάτω, θα προσπαθήσω να αναφέρω τους συνήθεις λογούς που ένας έφηβος υιοθετεί αυτοκτονική συμπεριφορά.
Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου της αυτοκτονικής συμπεριφοράς είναι οι παρακάτω: ψυχοπαθολογία, προηγούμενες απόπειρες, η προσωπικότητα, η οικογένεια, περιβαλλοντικοί παράγοντες και γεγονότα ζωής, η έκθεση σε αυτοκτονία, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η μίμηση
1)Αναλυτικότερα, όσον αφορά την ψυχοπαθολογία, οι έρευνες δείχνουν ότι στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων (90%) υπάρχει ψυχιατρική διαταραχή και αυτό αυξάνει κατά 9 φορές τον κίνδυνο αυτοκτονίας. Ακόμη, η χρονιότητα και η σοβαρότητα της διαταραχής σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας. Οι συναισθηματικές διαταραχές οι οποίες συναντώνται πιο συχνά σε εφήβους – θύματα αυτοκτονίας είναι οι παρακάτω: οι καταθλιπτικές διαταραχές, το άγχος και οι διαταραχές της διατροφής. Επίσης, η κακοποίηση είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας κινδύνου κυρίως σε μεγαλύτερα ηλικιακά αγόρια στην εφηβεία. Παραπτωματικές συμπεριφορές είναι συχνές σε αγόρια εφήβους, θύματα αυτοκτονίας. Περίπου το ένα τρίτο των αγοριών που έκαναν επιτυχημένη απόπειρα πάσχουν από διαταραχή διαγωγής.
2)Προηγούμενες απόπειρες. Το ιστορικό μιας προηγούμενης απόπειρας αυτοκτονίας αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για μια μελλοντική ολοκληρωμένη απόπειρα. Ακόμη, τα άτομα που έχουν κάνει απόπειρα στο παρελθόν με μέθοδο υψηλού ιατρικού κινδύνου βρίσκονται σε υπερβολικά υψηλό κίνδυνο για ολοκληρωμένη απόπειρα.
3)Προσωπικότητα. Χαρακτηριστικά προσωπικότητας, όπως η απελπισία, η δυσκολία επίλυσης προσωπικών προβλημάτων, η επιθετικότητα φαίνεται να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικής συμπεριφοράς.
4)Οικογενειακοί παράγοντες. Το οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονικής συμπεριφοράς αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο για αυτοκτονία. Επίσης, η ψυχοπαθολογία των γονέων και συγκεκριμένα η κατάθλιψη και η χρήση ουσιών, βρέθηκαν να σχετίζονται με την αυτοκτονία. Ακόμη, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, τα θύματα αυτοκτονίας είναι πιο πιθανόν να προέρχονται από οικογένειες χωρισμένων γονιών.
5)Περιβαλλοντικοί παράγοντες, γεγονότα ζωής, όπως η συγκρουσιακή σχέση γονέα-παιδιού, οι δυσκολίες σε σχέση με το άλλο φύλο, το bullying (θύμα ή θύτης), οι δυσκολίες στο σχολείο βρέθηκαν να είναι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για ολοκληρωμένη απόπειρα.
6)Έκθεση σε αυτοκτονία, Μέσα μαζικής ενημέρωσης, Μίμηση. Παρατηρείται ότι η έκταση του φαινομένου της αυτοκτονίας, μεγαλώνει ανάλογα με τη διάρκεια και την έκταση της κάλυψης της από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις οι έφηβοι μιμούνται τα χαρακτηριστικά μιας αυτοκτονίας (τον χώρο, τον χρόνο κλπ). Οι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα της μίμησης είναι το μέγεθος της δημοσιότητας και η αναγνωσιμότητα του θύματος.
* Η Μαρία Βερβέρη είναι Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος (MSc Ψυχολογία Παιδιών και Εφήβων, University of Leiden, Ολλανδία) και εργάζεται στο ιδιωτικό της γραφείο, Καβέτσου 17, Μυτιλήνη (τηλ. 2251048933, 6945447016). Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε το http://mariaververi.blogspot.gr
Η Μαρία Βερβέρη αρθρογραφεί κάθε δεύτερη Δευτέρα στο Lesvosnews.net
