Ένας αισιόδοξος Έλληνας- Το παιδί θαύμα από τη Μυτιλήνη

Στα όνειρα του Χαράλαμπου Διαμαντή δεν υπήρχε ούτε μια σπιθαμή χώρου για το μικρό καφενείο του πατέρα του στη Μυτιλήνη. Εκείνος ήθελε να φύγει από το νησί και να γίνει γιατρός. Στα 18 του πήγε στην Αθήνα, σπούδασε ιατρική και γύρισε πίσω μόνο για να ερωτευτεί την Τούλα, μια έφηβη Μυτιληνιά, η οποία τα τελευταία χρόνια ζούσε στην Αμερική. Ο Χαράλαμπος ακολούθησε τη γυναίκα του, συνέχισε να σπουδάζει και σύντομα έγινε ένας από τους καλύτερους γυναικολόγους της Νέας Υόρκης. 

 

 

Το Μάιο του 1961 η Τούλα έφερε στον κόσμο ένα αγόρι, τον Πίτερ, και δύο χρόνια αργότερα τη Μαρκέλλα. Από το δημοτικό ακόμα ο γιος δείχνει την κλίση του στα μαθηματικά, στη φυσική και στη βιολογία. Στα 11 δίνει τις πρώτες του διαστημικές διαλέξεις στο σαλόνι του σπιτιού του μπροστά σε φίλους και συγγενείς, ενώ με τη σύμφωνη γνώμη του διευθυντή του σχολείου αναπληρώνει τον καθηγητή του μια εποχή που εκείνος χρειάστηκε να λείψει. Είναι μόλις 12 χρονών όταν κερδίζει το πρώτο βραβείο για την κατασκευή συστήματος ταυτόχρονης εκτόξευσης τριών πυραύλων. 

 

Ο Πίτερ Διαμαντής καταχωρίζεται ως «παιδί-θαύμα», τελειώνει το σχολείο και σπουδάζει βιολογία και φυσική στο MIT. Αποφοιτά και συνεχίζει με ιατρική στο Χάρβαρντ, αφού μαθαίνει πως στο διαστημικό πρόγραμμα της NASA ένας γιατρός έχει περισσότερες πιθανότητες να επιλεγεί. Μέχρι τη δεύτερη αποφοίτησή του ο ελληνικής καταγωγής επιστήμονας έχει ιδρύσει ένα διαστημικό σύλλογο φοιτητών, ένα ίδρυμα προώθησης προγραμμάτων για την ανάπτυξη του διαστήματος, ενώ παράλληλα διευθύνει το International Space University του Στρασβούργου, δραστηριότητες τις οποίες μεταξύ άλλων διατηρεί μέχρι σήμερα. 

 

Το τρίτο πτυχίο έρχεται όταν, στην προ-σπάθειά του να γίνει ακόμα πιο ελκυστικός για τους ειδήμονες της NASA, επιστρέφει στο MIT και παρακολουθεί τα μαθήματα στο Τμήμα Αεροδιαστημικής Μηχανικής. Τελικά, έχοντας ολοκληρώσει μια πολλαπλή ακαδημαϊκή υπερπροσπάθεια, ο Διαμαντής αποφασίζει ότι αυτό το ταξίδι στο διάστημα που τόσο ονειρεύεται από μικρό παιδί δε θα το κάνει με τους όρους κανενός άλλου και κυρίως της αμερικανικής κυβέρνησης. Αρκούν οι δικοί του.

 

Το πρώτο ιδιωτικό διαστημόπλοιο

Το 2004 o Πολ Άλεν, συνέταιρος του Μπιλ Γκέιτς στην ίδρυση της Microsoft, και ο αεροναυπηγός Μπερτ Ρατάν εισέπραξαν βραβείο αξίας 10 εκατομμυρίων δολαρίων από το X Prize Foundation, ένα ίδρυμα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, το οποίο έχει ως στόχο τη συγκέντρωση ιδιωτικών κεφαλαίων για την πραγματοποίηση διαστημικών ταξιδιών. Για την ακρίβεια, ο Άλεν χρηματοδότησε την εφεύρεση του Ράταν, το «SpaceShipOne», το τριθέσιο διαστημικό αεροσκάφος που κέρδισε το βραβείο Ansari X Prize από το ίδρυμα X Prize Foundation και τον πρόεδρό του Πίτερ Διαμαντή.

 

Το πρώτο ιδιωτικό διαστημόπλοιο στην ιστορία της ανθρωπότητας συμπλήρωσε 16 επανδρωμένες πτήσεις στο διάστημα πριν αποσυρθεί. Τα χρήματα για το φιλόδοξο εγχείρημα συγκεντρώθηκαν μέσα σε μόλις οκτώ χρόνια, γεγονός που έκανε πολλούς να σκεφτούν ότι ο ελληνικής καταγωγής αεροναυπηγός/επιχειρηματίας κατάφερε να βάλει τα γυαλιά για τα καλά στην αυθεντία της NASA. Τη δημιουργία του ιδρύματος ο Διαμαντής ουσιαστικά την εμπνεύστηκε από το παράδειγμα ενός Γάλλου, του Ρεϊμόντ Ορτέιγ, ο οποίος το 1919, αφού υποσχέθηκε να ανταμείψει με 25.000 δολάρια όποιον πραγματοποιούσε την πρώτη απευθείας υπερατλαντική πτήση από τη Νέα Υόρκη στη Γαλλία, συγκέντρωσε 400.000 δολάρια από εκείνους που αποφάσισαν να το τολμήσουν.

 

 

Σήμερα τα βραβεία X Prize επεκτείνονται συνεχώς σε νέους τομείς, όχι μόνο διαστημικού ενδιαφέροντος, αλλά και πλανητικού, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την προστασία του περιβάλλοντος. Πρόσφατα το ίδρυμα βράβευσε μια μικρή περιβαλλοντική εταιρεία για τη δημιουργία μιας συσκευής καθαρισμού η οποία απομακρύνει τις πετρελαιοκηλίδες από την επιφάνεια του ωκεανού με πρωτοφανή ταχύτητα.

 

 

Λύσεις απ΄ το διάστημα

 

Για τον Διαμαντή η εξερεύνηση του διαστήματος παραμένει προτεραιότητα, όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως μια παράλληλη δραστηριότητα η οποία θα βελτιώσει τη ζωή των ανθρώπων στη Γη. Τον περασμένο Απρίλιο ανακοινώθηκε η ίδρυση της Planetary Resources, της νέας κοινοπραξίας του Διαμαντή με άλλους υψηλά ιστάμενους τύπους, όπως οι επικεφαλής της Google Λάρι Πέιτζ και΄Ερικ Σμιτ και ο σκηνοθέτης Τζέιμς Κάμερον. Η εταιρεία θα έχει στο επίκεντρο την εξερεύνηση του διαστήματος με στόχο την αξιοποίηση των φυσικών πόρων των αστεροειδών και την εξόρυξη μετάλλων, με απώτερο σκοπό την ενίσχυση του παγκόσμιου ΑΕΠ με τρισεκατομμύρια δολάρια/Ενα μέλλον αισιόδοξο; Κι όμως... Όταν ο Πίτερ Διαμαντής στρέφει το βλέμμα του στην επόμενη μέρα, μπορεί να γελάει, αφού σύμφωνα με το νέο του βιβλίο, «το μέλλον είναι καλύτερο απ΄ ό,τι νομίζετε».

 

 

Τα καλύτερα έρχονται

 

Οι οικονομίες καταρρέουν, ο πληθυσμός της γης αυξάνεται επικίνδυνα κατά τόπους, τα ενεργειακά αποθέματα εξαντλούνται, το νερό και η τροφή δε φτάνουν για όλους, η ποιότητα του περιβάλλοντος φθίνει. Για πρώτη ίσως φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας οι γονείς προβλέπουν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν μια ζωή πολύ πιο δύσκολη από τη δική τους. Τι είναι αυτό λοιπόν που κάνει τον Ελ-ληνοαμερικανό οραματιστή να υποστηρίζει πως «η αφθονία είναι στα χέρια όλων μας» και πως «σύντομα θα αποκτήσουμε τη δυνατότητα όχι μόνο να ικανοποιήσουμε, αλλά και να υπερκαλύψουμε τις βασικές ανάγκες κάθε ανθρώπου στον πλανήτη»;

 

Ο Πίτερ Διαμαντής είναι μέλος μιας άτυπης ομάδας επιστημόνων, η οποία έχει στρατευτεί στο όνομα της καινοτομίας. Στο νέο του πόνημα με τίτλο Αφθονία: Το μέλλον είναι καλύτερο απ΄ ό,τι νομίζετε, το οποίο συνέγραψε με τον Στίβεν Κότλερ, βραβευμένο αρθρογράφο των New York Times, επιχειρηματολογεί εκτενώς υπέρ της άποψης ότι «η εκθετική, άνευ ορίων εξέλιξη σε πεδία όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η επιστήμη των υπολογιστών, η συνθετική βιολογία και η ψηφιακή τεχνολογία σε συνδυασμό με τις αναδυόμενες δυνάμεις της αγοράς θα εκτινάξουν το επίπεδο ζωής τα επόμενα 25 χρόνια σε αισθητά υψηλότερο σημείο απ΄ ό,τι έχει επιτευχθεί τα τελευταία 200 χρόνια».

 

Σημεία αισιοδοξίας

 

Σύμφωνα με τον Πίτερ Διαμαντή, το παραπάνω προκύπτει από πέντε πολύ συγκεκριμένους λόγους. Πρώτον, είναι θέμα νοημοσύνης. Ο εγκέφαλος του μέσου σύγχρονου ανθρώπου είναι προγραμματισμένος από τη φύση με τέτοιον τρόπο ώστε να αντιδρά με μεγαλύτερη ταχύτητα απέναντι στον κίνδυνο παρά μπροστά σε μια νέα ευκαιρία. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Διαμαντή, κάποιοι, όπως οι επιχειρηματίες και οι επιστήμονες, είναι «ρυθμισμένοι» διαφορετικά, αφού εκεί όπου όλοι οι υπόλοιποι βλέπουν πρόβλημα εκείνοι διαβλέπουν μια νέα δυνατότητα. 

 

Ουσιαστικά, το οικονομικό σύστημα που ανταμείβει εκείνους οι οποίοι τολμούν να ρισκάρουν δίνει κίνητρα και στους υπόλοιπους ώστε να προσπαθήσουν και εκείνοι για το καλύτερο. Δεύτερον, οι συνθήκες που επικρατούν σήμερα είναι με βεβαιότητα καλύτερες από εκείνες του παρελθόντος. Η παιδική θνησιμότητα έχει περιοριστεί κατά 90%, το προσδόκιμο ζωής ανεβαίνει συνεχώς, η τροφή κοστίζει λιγότερο (π.χ. τα λαχανικά πωλούνται 13 φορές φτηνότερα απ΄ ό,τι το 1870). Την τελευταία πεντηκονταετία τα όρια της φτώχειας καταγράφουν τη μεγαλύτερη μείωση των τελευταίων πέντε αιώνων και ακόμα και εκείνοι που ζουν κάτω από το όριο (στις δυτικές κοινωνίες, επισημαίνουμε εμείς) έχουν πρόσβαση σε τηλέφωνο, τουαλέτα, τηλεόραση, πόσιμο νερό, ενώ διαθέτουν ακόμα και αυτοκίνητο. 

 

Ο Διαμαντής υποστηρίζει ότι «σήμερα ένας πολεμιστής των Μασάι στην Αφρική έχει πιο εξελιγμένο τηλέφωνο από εκείνο του προέδρου των ΗΠΑ πριν 25 χρόνια. Οι πιθανότητες να συνεργαστούμε και να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας ανεξάρτητα από το από πού προερχόμαστε είναι μια πολύ καλή βάση για Lesvosnews το μέλλον». Τρίτον, σήμερα πλέον μικρές ομάδες ατόμων είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν προβλήματα τα οποία μέχρι πρότινος απαιτούσαν την επέμβαση κρατικών υπηρεσιών και οργανισμών. Ο Διαμαντής αναφέρει τα γεγονότα της «Αραβικής Άνοιξης» ως παράδειγμα μιας μερίδας ανθρώπων οι οποίοι πίεσαν και τελικά κατάφεραν μια μαζική αλλαγή. Και σ΄ αυτό το σημείο τα social media έπαιξαν σημαντικό ρόλο επιτρέποντας στους λίγους να επικοινωνούν στους πολλούς τα ζητήματα που τους απασχολούν. 

 

Το τέταρτο επιχείρημα αφορά τους φτωχότερους του πλανήτη («το δισεκατομμύριο των φτωχών»), οι οποίοι, σύμφωνα με τον Διαμαντή, πλέον επηρεάζουν σε τέτοιο βαθμό την παγκόσμια οικονομία, ώστε κανείς να μην μπορεί να αποκλείσει την προαγωγή τους στις αναπτυσσόμενες κοινωνικές ομάδες. Η δημιουργία ενός παγκόσμιου δικτύου μεταφορών σε συνδυασμό με την εξάπλωση του Διαδικτύου και της ασύρματης τεχνολογίας και την άνοδο της μικροχρηματοδότησης είναι οι προϋποθέσεις που οδηγούν σε κοινωνικοοικονομικές αλλαγές όπως εκείνες που επέβαλε η Βιομηχανική Επανάσταση. 

 

Και, πέμπτον, η εξέλιξη της υψηλής τεχνολογίας είχε ως αποτέλεσμα την ανάδυση μιας πολύ σημαντικής κάστας ανθρώπων, των λεγόμενων «τεχνοφιλάνθρωπων», όπως ο Μπιλ Γκέιτς και ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, οι οποίοι αξιοποιούν μέρος της περιουσίας τους για το καλό της ανθρωπότητας. Η Αφθονία έγινε ανάρπαστη στις πρώτες δέκα μέρες της κυκλοφορίας της στο Amazon, ακόμα μία ένδειξη ότι ο κόσμος έχει ανάγκη να πιαστεί και να πειστεί από πρόσωπα και πράγματα που θα τον κάνουν να ελπίζει πως οι μέρες που έρχονται δεν είναι χάλια. Και ο Πίτερ Διαμαντής αναμφίβολα είναι ένας απ΄ αυτούς.