Ντοκουμέντο: Χειρόγραφο της Ρούρας Σιφναίου για την ιστορία του Εργατικού Κινήματος στη Λέσβο

Στις 13 Οκτώβρη 2015, έφυγε από τη ζωή στα 58 της χρόνια, η συμπατριώτισσα μας Ευριδίκη (Ρούρα) Σιφναίου, μετά από πολύχρονη ταλαιπωρία και μάχη με την ασθένειά της, χωρίς ούτε στιγμή να σταματήσει το πολύπλευρο έργο της.

--Από τα 16 της, το 1973, εντάχθηκε στην αντιδικτατορική μαθητική οργάνωση ΜΟΔΝΕ.

--Σπούδασε Ιστορία στην Αθήνα και στο Παρίσι με ειδίκευση στην Οικονομική-- Κοινωνική Ιστορία και βιομηχανική αρχαιολογία.

--Στα χρόνια των Σαντινίστας, πήγε στη Νικαράουα για εθελοντική εργασία σε σχολεία και στις φυτείες του καφέ.

--Στο Πολιτιστικό κέντρο Π. Φαλήρου και στο Κέντρο Νεότητας του Δήμου Μυτιλήνης, δίδαξε παραδοσιακούς χορούς από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια.

--Ασχολήθηκε με την τεκμηρίωση της ιστορίας των εκθεμάτων στο Μουσείο Βρανά Παπάδου και Σαπωνοποιίας Πλωμαριού.

--Αναδείχθηκε Διευθύντρια Ερευνών του Ιστιντούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

--Γύρω στα 1985, πήρε συνέντευξη από τον παλαίμαχο αγωνιστή και βουλευτή του ΚΚΕ, Κώστα Βασσάλο, καταγράφοντας τις αφηγήσεις του για το εργατικό--λαϊκό κίνημα στη Λέσβο, από τα τέλη του 19ου αιώνα. Εκείνος της ζήτησε να δώσει ένα περίγραμμα προς το Εργατικό Κέντρο, με σκοπό να ξεκινήσει μια τέτοια προσπάθεια.

Σας παρουσιάζουμε το χειρόγραφο αυτό περίγραμμα, όπως παραδόθηκε από τη Ρούρα μετά από λίγο καιρό. Ίσως φανεί χρήσιμο σε κάποιο φορέα ή μελετητή που θα καταπιαστεί με μια τόσο σημαντική έρευνα και ιστορική καταγραφή.

<< Για την Ιστορία του Εργατικού Κινήματος στη Λέσβο.

Πηγές:

α) Εφημερίδες από το 1909 και μετά Η προηγούμενη περίοδος καλύπτεται από τον τύπο της Σμύρνης. Φύλλα του Σμυρναϊκού τύπου υπάρχουν στις βιβλιοθήκες της Αθήνας.

β) Περιοδικά ,καθημερινά , σατυρικά κλπ.

γ) Εργατικό Κέντρο :Το αρχείο του. δ) Στα διάφορα σωματεία και κυρίως στα πιο παλιά.

ε) Επίσημα στατιστικά στοιχεία π.χ στο βιβλίο: «Γενική Διοίκηση Νήσων Αιγαίου» 1912 Υπάρχει στη βιβλιοθήκη.

στ) Οι ιστοριογράφοι της Λέσβου : Αν έχουν αναφορές.

ζ) Ζωντανές μαρτυρίες από παλιούς συνδικαλιστές. η ) Λογοτέχνες της εποχής που γράφουν για τη Μυτιλήνη.

θ ) Στα αρχεία των ιδιοκτητών ελαιοτριβείων ,μεγάλων κτηματιών κλπ. ,αν υπάρχουν κάποιες αναφορές για τις συνθήκες εργασίας κ’ ζωής των εργαζομένων.

ι) σημειώσεις συνδικαλιστών κλπ.

Στα πλαίσια της έρευνας μου που αφορά την οικονομική και κοινωνική ζωή της Λέσβου από το 1850 ως το 1930,ενδιαφέρθηκα να βρώ στοιχεία για το συνδικαλιστικό κίνημα στις αρχές του αιώνα. Η μελέτη αυτή δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί και απαιτεί συστηματική έρευνα ,ειδικότερα γιατί η προσέγγιση αυτής της πρώτης περιόδου 1880-1920 ,είναι από πρώτη ματιά δύσκολη και φαίνεται ότι δεν υπάρχουν στοιχεία .

Ωστόσο έχω εντοπίσει τα παρακάτω κ’ θα είμαι σε θέση να τα θέσω υπ’όψη του Κέντρου σας σε λίγο καιρό.

α) Στις εφημερίδες του 1910 γίνεται μνεία για ταξικούς αγώνες. Ανακύπτει το ζήτημα των ταγαρελαίων κ’ του πως οι ιδιοκτήτες έκλεβαν τους παραγωγούς. Μνεία για μεγάλη απεργία (πάνω από μήνα), στα σαπουνά- δικα του Πλωμαριού.

β) Να δοθεί προσοχή ειδικά στην εφημερίδα «Λαϊκός Αγών» εφημερίς των λαϊκών συμφερόντων 1911-13 Εκδότης Α. Σαμαρίδης Καθώς κ’ στη « Χαραυγή» που φαίνεται ότι συνδέεται με έναν από τους ιδρυτές του Σοσιαλιστικού Ομίλου.

γ) από τους βιομήχανους της εποχής, έχω αρκετά στοιχεία για τις συνθήκες ζωής των εργαζομένων είτε είναι εργάτες γης ή εργάτες στα εργοστάσια, μισθοί, ώρες εργασίας κλπ.

δ) Πήρα συνεντεύξεις από τους : Κώστα Βασσάλο Στέλιο Τατά Απόστολο Αποστόλου

ε) Στο βιβλίο της Γεν. Διοίκησης Νήσων Αιγαίου υπάρχουν αναφορές (στατιστικές) για τον αριθμό τω εργατών.

στ) Βρήκα ότι η πρώτη εργατική αδελφότης ιδρύθηκε στα 1887.Κατα πάσα πιθανότητα θα βρω την συμβολαιογραφική πράξη της ίδρυσης της.

Κατά τη γνώμη μου ,μπορεί ήδη να αρχίσει μια πρώτη δουλειά από μια ομάδα έρευνας που να αποτελείται από νέους εργάτες κ’ φοιτητές ή μαθητές με κάποιον εκπαιδευτικό ή ιστορικό ,σε 4 τομείς :

α)Αποδελτίωση των εφημερίδων κ’ περιοδικών της εποχής δουλεύοντας στη βιβλιοθήκη.

β) Έρευνα στα παλιά σωματεία αν είχαν πρακτικά κλπ.

γ) Συνεντεύξεις από όσους συνδικαλιστές ζουν σήμερα.

δ) Στις μεγάλες βιομηχανικές ζώνες :Πέραμα, Πλωμάρι, Πάφλα ,Ντίπι ,Παναγιούδα, Λουτρά και στα χωριά. Να ρωτηθούν οι πιο γέροι εργάτες για τις συνθήκες ζωής ,τα μεροκάματα ,την εκμετάλλευση, τους αγώνες κλπ.

Κατά την γνώμη μου ,η προκήρυξη ενός διαγωνισμού με κάποιο μικρό χρηματικό βραβείο θα βοηθούσε αποφασιστικά. Βλέπω, όσον αφορά τη δική μου εργασία τον εξής σκελετό σε σχέση με την περίοδο αυτή κ’ το εργατικό κίνημα.

A. Οι οικονομικές συνθήκες που οδηγούσαν σε μια γρήγορη βιομηχανοποίηση του νησιού, μαζί με τις συνθήκες εκμετάλλευσης των εργατών γης.

B. Τα ισνάφεια, οι συντεχνίες Γ. Ο Δημοτικισμός κ’ ο πρώτος Σοσιαλιστικός Όμιλος.

Δ. Το πέρασμα από τις συντεχνίες στα σωματεία.

Ε. Δράση των πρώτων σωματείων.

Στ. Οι ταξικοί κ’ κοινωνικοί αγώνες ως το 1918.

Ζ. Η ίδρυση του Εργατικού Κέντρου Λέσβου.

Η. Ο α’ παγκόσμιος πόλεμος και οι επιπτώσεις του στην εργατική τάξη κ ’το λαό.

Θ. Η μικρασιατική καταστροφή κ’ οι πρόσφυγες.

Ίσως αυτά σας φανούν χρήσιμα. Ευχαριστώ για τη βοήθεια Πάντα στη διάθεσή σας.

Ρ. Σιφναίου, φιλόλογος – ιστορικός