Παιχνίδια της μοίρας ή θλιβερή σύμπτωση; Την Τετάρτη 2 Σεπτεμβρίου έφευγαν από τη ζωή δύο πρόσωπα, που πλέον αποτελούν σύμβολα του μεταναστευτικού και προσφυγικού δράματος. Και αν ο 3χρονος Aylin ήταν το αθώο θύμα, που ο χαμός του συγκίνησε την παγκόσμια κοινή γνώμη, ο παπα-Στρατής από τη Λέσβο, με τη ζωή που επέλεξε να ζήσει, θύμισε σκουριασμένες λέξεις, όπως «ανιδιοτέλεια» και «αλληλεγγύη», και έκανε τα διεθνή media να τον ψάχνουν για μια συνέντευξη.
«Η ζωή μας είναι πολύ μικρή. Ας την καταναλώσουμε κάνοντας το καλό». Αυτή ήταν η μόνιμη επωδός ενός απλού ιερέα, του παπα-Στρατή, που η φήμη του ξέφυγε από τα στενά όρια της Καλλονής, του παραθαλάσσιου χωριού που βρίσκεται 40 χιλιόμετρα από τη Μυτιλήνη. Τον ήξεραν στις ΗΠΑ, αφού άνθρωποι της αμερικανικής πρεσβείας είχαν βρεθεί στη Μυτιλήνη για να τον γνωρίσουν, έχοντας μαζί τους και ένα απόκομμα επιταγής, για να ενισχύσουν το έργο του με φάρμακα, ρουχισμό και τρόφιμα, ενώ ανέλυε στους New York Times το πρόβλημα στη Μυτιλήνη. Τον ήξεραν και στη Γερμανία, αφού το έργο του συζητήθηκε στο γερμανικό κοινοβούλιο. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ τού είχε κάνει αφιέρωμα με τον τίτλο «Ένας Έλληνας Σαμαρείτης». Και κυρίως, αυτό τον Έλληνα Σαμαρείτη γνώριζαν και χιλιάδες μουσουλμάνων, μέσα από τις διηγήσεις των δικών τους ανθρώπων για το πώς κατάφεραν να φύγουν σώοι από τη Λέσβο.
Καβάλα στον «Ταρζάν», το μπορντό Citroën Xantia που οδηγούσε και το ονόμαζε έτσι επειδή πήγαινε και στα πιο δύσβατα μέρη της Λέσβου, έτρεχε για να εντοπίσει και να βοηθήσει οποιονδήποτε πρόσφυγα ή μετανάστη είχε ανάγκη. Ευθυτενής, επιβλητικός, με την γκρίζα γενειάδα του και τη μακριά κοτσίδα, θύμιζε μπαρουτοκαπνισμένο ναυτικό. Η κουρασμένη του όψη έμοιαζε να μην υποστηρίζει τη σπινθηροβόλα πράσινη ματιά του, που δήλωνε ετοιμότητα. Παρότι είχε σωληνάκια στη μύτη, αφού η αναπνοή του υποστηριζόταν από φιάλη με οξυγόνο, πού και πού, θα άναβε και το τσιγάρο του.
«Δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Απλά να δώσουμε μια ελπίδα για την επόμενη μέρα. Θα τους ντύσουμε, θα τους ταΐσουμε και θα τους δώσουμε την ευχή μας να έχουν καλό κατευόδιο, καλή τύχη και να βρεθούν σε έναν τόπο όπου θα ειρηνεύσουν» λέει σε συνέντευξή του για το έργο της ΜΚΟ «Αγκαλιά», τον ξενώνα όπου φιλοξενούν ταλαιπωρημένες ψυχές που έρχονται από μακριά, για να περπατήσουν ακόμη πιο μακριά. Αντίθετα με εκείνες τις απίθανες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που έπαιρναν σκανδαλωδώς πακτωλό χρημάτων, αυτή του παπα-Στρατή δεν είχε χρηματοδοτηθεί ποτέ. Μόνο οι κάτοικοι της Μυτιλήνης πρόσφεραν από το υστέρημά τους.
papastratis people 118 (2)
«Έχω δει μικρά παιδιά με φουσκάλες στα πόδια τους και εγκύους να κρατάνε τις κοιλιές τους και να κλαίνε από τον πόνο» είχε πει στη συνέντευξή του στο site της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και συνέχιζε: «Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι μετανάστες, δεν επιλέγουν να έρθουν εδώ. Είναι παιδιά του πολέμου, διωγμένα από τις σφαίρες. Είναι κυνηγοί της ζωής, ψάχνουν να βρουν ζωή, ελπίδα, μια ευκαιρία να ζήσουν μια μέρα ακόμη».
«“Τα λόγια, αν δεν συνοδεύονται από πράξεις, είναι απλά λόγια” συνήθιζε να λέει και αυτό το μότο έγινε “ο οδηγός της ζωής μου” λέει στο People ο γιος του παπα-Στρατή, Μιχάλης Δήμου. Ο αεικίνητος ιερέας φρόντισε η οικογένειά του να είναι δεμένη και η ανατροφή των παιδιών του να είναι αντάξια των υψηλών ιδανικών του. «Δεν μου έδινε μασημένη τροφή, αλλά με οδηγούσε σε μονοπάτια όπου θα έβρισκα την “τροφή” από μόνος μου» λέει ο γιος του και προσθέτει: «Ήμασταν πάντα υπερπροστατευτικοί ο ένας για τον άλλο. “Το καλάμι μόνο του το σπάει ο αέρας, την καλαμιά δεν μπορεί” μας έλεγε». Ο Μιχάλης Δήμου θυμάται και ένα περιστατικό που περιγράφει ακριβώς το χαρακτήρα του πατέρα του. «Τα Χριστούγεννα συνηθίζαμε να τρώμε όλοι μαζί. Καθίσαμε στο τραπέζι και τότε ακριβώς χτύπησε το τηλέφωνό του και τον άκουσα να λέει “ναι, εντάξει, έγινε”. Έκλεισε το τηλέφωνο και είπε “πρέπει να φύγω, έχουν έρθει μετανάστες”. Εγώ ξεφύσησα απογοητευμένος και η αδελφή μου του πρότεινε να φάμε πρώτα και έπειτα να φύγει, για να πάρει την απάντηση: “Αγάπη μου, το δικό μου το φαγητό θα με περιμένει. Αυτούς δεν θα τους περιμένει κανένας”. Και έφυγε. Ψυχούλα».
Αποκαλούσε τον πατέρα του «αντάρτη». «Ήταν ο “αντάρτης” μου» λέει συγκινημένος ο Μιχάλης Δήμου, «θυσίαζε τα πάντα για να κάνει ευτυχισμένους άλλους ανθρώπους».
Ο γιος μιλά με θαυμασμό για τον πατέρα, για όλα εκείνα που του άρεσε να κάνει, όπως το κυνήγι, αλλά και τη λατρεία του για τη θάλασσα. «Είχε γεννηθεί μέσα στη θάλασσα» υπερτονίζει ο Μιχάλης. «Ανέβαινε το βουνό σε μηδέν χρόνο. Και έπειτα τον βρήκε αυτή η ασθένεια». Αλλά και πάλι, δεν ήταν από μόνη της ικανή για να τον κρατήσει φυλακισμένο στο σπίτι. «Το έργο του του έδινε ζωή. Μπορεί να έκανε 50 λεπτά για να ανέβει τα σκαλοπάτια του σπιτιού με τις συσκευές οξυγόνου. Και με το που έμπαινε, θα του τηλεφωνούσαν για ένα ξαφνικό πρόβλημα και θα έφευγε ξανά».
Το πρόβλημα με τον καρκίνο όμως έγινε σοβαρό. Στις 25 Αυγούστου ο παπα-Στρατής ανακοινώνει μέσω του προσωπικού του λογαριασμού στο Facebook πως μπαίνει στο νοσοκομείο. Ακόμη και εκεί, κλινήρης, την ώρα που έδινε τη μάχη για να κρατηθεί στη ζωή, η έγνοια του ήταν σε εκείνους που τον είχαν ανάγκη. «Δεν παραπονιόταν. Κανόνιζε για να έρθουν χίλιες κούτες με πάνες για μωρά και ανησυχούσε για μια Σομαλή που νοσηλευόταν στον απέναντι θάλαμο και είχε πνευμονική εμβολή. Για να της απαλύνει τον πόνο της και να χαρεί, έδινε στο γιο της πεντάευρα» διηγείται με τρεμάμενη φωνή ο γιος του. Όλα συνέβησαν γρήγορα. «Έφυγε αναπάντεχα. Γνωρίζαμε πως υπήρχε σοβαρό θέμα. Από τη στιγμή που μπαινοβγαίναμε στα νοσοκομεία, ξέραμε πως θα έρθει και το τέλος, αλλά κανείς δεν περίμενε πως θα ήταν τόσο γρήγορα» τονίζει ο γιος του και μιλάει για τη μοιραία ημέρα: «Να φανταστείς πως μίλησε στις 10.00 το πρωί σε ραδιοφωνικό σταθμό της Αθήνας για το πρόβλημα με τους πρόσφυγες στο νησί. Μία ώρα αργότερα παραλίγο να τον χάσουμε, αλλά προλάβαμε να τον επαναφέρουμε. Στις 16.25 κατέληξε. Ήθελα να κερδίσουμε λίγο χρόνο παραπάνω. Δυστυχώς, η μορφή του καρκίνου που είχε ήταν πολύ επιθετική».
Στην κηδεία του είχε μαζευτεί πλήθος κόσμου. Ζητήθηκε από το γιο του να εκφωνήσει τον επικήδειο. «Καθόμουν στα σκαλοπάτια και μονολογούσα “ρε πατέρα, τι να πω εγώ για σένα;”. Και γυρνώντας προς το αυτοκίνητό του βρήκα το λόγο που είχε εκφωνήσει στις 8 Αυγούστου, για μια εκδήλωση της “Αγκαλιάς”. Και ήταν σαν να μου απαντούσε “να, Μιχάλη, πες αυτό. Διάβασε τα λόγια μου. Διάβασέ τα, γιατί πρέπει να ακουστούν”. Και αυτό έκανα».
Ξεκίνησε μόνος του από το 2002. Τότε δεν υπήρχε το πρόβλημα των μεταναστών στο νησί. Από το 2006 άρχισε να φαίνεται. Από το 2007 η παρουσία του ήταν αισθητή. Και δεν είχε να κάνει μόνο με τους μετανάστες, αλλά με όλους όσοι είχαν ανάγκη, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής.
Στη σελίδα του στο FB, εκτός από λόγια αγάπης Ελλήνων για τον εκλιπόντα ιερέα, συναντά κανείς και αφιερώσεις μουσουλμάνων, όπως του Oral Doga, που του αφιέρωσε ένα ποίημα του Nazim Hikmet. Το σκίτσο που ανάρτησε στον προσωπικό του ιστότοπο ο σκιτσογράφος Γιάννης Αντωνόπουλος έγινε αμέσως viral. Ο παπα-Στρατής κουβαλά στην αγκαλιά του τον 3χρονο Aylen, που βρέθηκε νεκρός στα παράλια της Τουρκίας, ισοπεδώνοντας τα σύρματα, ενώ από πίσω τον ακολουθούν και άλλα παιδάκια.
Τα τελευταία του λόγια
Λίγες μέρες πριν πεθάνει, είχε γράψει στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook: «Αγαπητοί φίλοι και φίλες, σήμερα φεύγω στο νοσοκομείο για το καινούριο πρόβλημα καρκίνου που μου βρήκαν. Παρακαλώ πολύ για μια προσευχή και πιστεύω ότι γρήγορα θα γυρίσω δυνατός κοντά σας. Σας ευχαριστώ όλους και ιδιαίτερα τους ενορίτες μου για την αγάπη και τη συμπαράσταση που μου δείχνουν. Επίσης, θέλω να σας πω ότι οι άνθρωποι του κόσμου, οι άνθρωποι του πολέμου, τα παιδιά που αναζητούν την ελπίδα είναι αδέλφια μας και η Αγκαλιά θα συνεχίσει να βρίσκεται κοντά τους και να τους δίνει την ελπίδα για την επόμενη μέρα. Σας προτρέπω να αγωνίζεστε όσο μπορείτε καθημερινά για την ειρήνη και την αγάπη. Μόνο έτσι λεγόμαστε άνθρωποι».
Ο αποχαιρετισμός του Νικήτα Κανάκη
O πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου στην Ελλάδα έγραψε για τον Παπα-Στρατή: «Σήμερα η Ελλάδα έχασε έναν καλό άνθρωπο. Και εγώ τον αδερφό μου.
Ο παπα-Στρατής έσβησε απόψε, μόλις στα 56 του. Νικήθηκε από τον καρκίνο, αλλά ποτέ του δεν παραδόθηκε. Μέχρι και την τελευταία στιγμή.
Απόψε όσοι καραβοτσακισμένοι πρόσφυγες θα νυχτώνονται στην Καλλονή άδικα θα περιμένουν να δουν τον μπαμπά Νουρ (τον “πατέρα από φως” στα αραβικά) όπως τον φώναζαν οι Σύριοι.
Γιατί απόψε ο παπα-Στρατής έχει αλλού να βρεθεί. Στα σκαλοπάτια της παραδείσου. Με το μισοσβησμένο τσιγάρο, το βροντερό του γέλιο και τη θεόρατη αγκαλιά που χώραγε τον κόσμο όλο, να υποδέχεται, σκουπίζοντας τα δάκρυά τους, όλους τους αδικοπνιγμένους της Μεσογείου.
Όλους εκείνους που αναζητώντας τη Συμπόνοια, συνάντησαν τη Λησμονιά.
Καλή βάρδια, αδερφέ μου…».
περιοδικό people / peoplegreece.com/ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΑΤΑΝΟΣ
