Ταξίδι στη Λέσβο

Η Αίγειρα (μελαμψή), η Ιμερτή (ποθητή), η Λασία (πυκνόδενδρη), η Μακαρία (ευλογημένη). Μέσα στην πορεία του χρόνου, όλες αυτές οι ονομασίες συνδέθηκαν με την εύφορη και αληθινά επιθυμητή - από αναρίθμητους κατακτητές και μνηστήρες -γη της Λέσβου, του τρίτου μεγαλύτερου νησιού της Ελλάδας με τα έντεκα εκατομμύρια ελαιόδεντρα και την παγκόσμια φήμη.

Λέσβος. Ένας τόπος που σε καλεί να τον ανακαλύψεις. Αν αφεθείς στη σαγήνη του θα ανταμειφτείς πλουσιοπάροχα καθώς οι εκπλήξεις θα διαδέχονται η μία την άλλη. Παραθαλάσσιοι γραφικοί οικισμοί, αλλά και ορεινοί προορισμοί που σε κάνουν να ξεχνάς ότι βρίσκεσαι σε νησί. Πλούσια εναλλαγή τοπίου, από το καταπράσινο των ελιών, των πεύκων, των καστανιών, των βελανιδιών στο σεληνιακό τοπίο της δυτικής πλευράς. Επιβλητικά αρχοντικά με στοιχεία νεοκλασικά, μπαρόκ, νεογοτθικά, μπελ επόκ, αναγεννησιακά, και παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια και αγροικίες.

Η Λέσβος δεν είναι ο τόπος του γρήγορου επισκέπτη που αναζητά το μύθο της ξέφρενης νυχτερινής ζωής και της βιαστικής περιήγησης για μερικά πρόχειρα κλικ στη φωτογραφική μηχανή του. Η Λέσβος -αφετηρία και τέρμα για τρισχιλιετείς πολιτισμούς- έχει πλούσιο φυσικό περιβάλλον, μοναδικά τοπικά προϊόντα, στενή επαφή με τις τέχνες, τα γράμματα και τη λαϊκή παράδοση. Ο λογοτέχνης Ασημάκης Πανσέληνος, γέννημα θρέμμα της Λέσβου, το είχε γράψει με τον δικό του, γλαφυρό τρόπο: «Εδώ αναβλύζει η κρυφή πηγή που θρέφει το πνεύμα της μητέρας Ελλάδας». Ο ταξιδιώτης που θα σκύψει για να δροσιστεί σ’ αυτήν την πηγή θα καταλάβει ότι η Λέσβος δεν είναι μόνο μεγάλη σε έκταση. Είναι μεγάλη σε όλα.

 Εδώ άνθισαν, από την πρώιμη κιόλας αρχαιότητα, οι τέχνες και τα γράμματα. Οι δυο σπουδαιότεροι λυρικοί ποιητές της Λέσβου ήταν ο Αλκαίος και η Σαπφώ. Ο Αλκαίος, ο πρώτος ίσως πολιτικοποιημένος ποιητής, γνωστός περισσότερο από τα ερωτικά του έργα. Αν όμως εκείνος ήταν ένας καλλιτέχνης -ακτιβιστής, η Σαπφώ ήταν κάτι ακόμα παραπάνω. Αψηφώντας όλες τις συμβάσεις της εποχής της, που ήθελε τις γυναίκες υπάκουες και ταπεινές, αναμείχθηκε επίσης στην πολιτική, εξορίστηκε προσωρινά στην Σικελία και επέστρεψε για να ιδρύσει στη Μυτιλήνη σχολή χορού και μουσικής.

 Με τόσο βαθιές ρίζες πνευματικής παράδοσης και ανεξάρτητης σκέψης, δεν μας εκπλήσσει που το νησί αυτό γέννησε ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών όπως ο Ελύτης, ο Μυριβήλης, ο Βενέζης,ο Πανσέληνος, ο Ιακωβίδης, ο Ελευθεριάδης, ο Θεόφιλος. 

Με δυο κορυφές ύψους σχεδόν 1000 μέτρων, αυτές του Λεπέτυμνου (968 μ.) και του, μόλις ένα μέτρο χαμηλότερου, Ολύμπου, το γεωανάγλυφο της Λέσβου θα προσελκύσει εύκολα όχι μόνο τους εραστές της θάλασσας, αλλά και όσους προτιμούν, μια ζεστή αυγουστιάτικη μέρα, να την αγναντέψουν από ψηλά. Αν όμως τα βουνά, τα δάση και οι παραλίες του νησιού είναι ο πρώτος πειρασμός που θα σου γνέψει για να πλησιάσεις, εκείνα που θα σε κρατήσουν για περισσότερο απ’ όσο υπολόγιζες είναι οι άνθρωποι και τα δημιουργήματά τους. Η απαράμιλλη φυσική ομορφιά του Μολύβου, με τα παραδοσιακά από ξύλο και πέτρα σπίτια του, οι προϊστορικοί οικισμοί, το κάστρο της Μήθυμνας (ίσως το πιο καλοδιατηρημένο κάστρο της Ελλάδας), το ρωμαϊκό υδραγωγείο (ένα από τα σημαντικότερα τεχνικά έργα της Μεσογείου εκείνης της εποχής), οι ιαματικές πηγές Θέρμα στον κόλπο της Γέρας, η μονή Λειμώνος (που πολλοί αποκαλούν μικρογραφία του Αγίου Όρους), δεν είναι μόνο προορισμοί που θα δυσκολευτείς πολύ να αγνοήσεις. 

Είναι στίγματα της ιστορίας αυτού του νησιού που ξέρει να προσφέρει ψυχική γαλήνη και ηρεμία με την ίδια ευχέρεια που μπορεί να μοιράσει εγκόσμιες συγκινήσεις για όσους λατρεύουν την καλή ζωή, όπως κι αν την ερμηνεύει ο καθένας. Κάποιοι θέλουν να λιώσουν τις σόλες των παπουτσιών τους στο ευρύ και με πολύ καλή σήμανση δίκτυο μονοπατιών ενός νησιού που έχει ενταχθεί στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO, να περπατήσουν ανάμεσα στους απέραντους ελαιώνες, τα πυκνά πευκοδάση, ή πάνω στα απόκρημνα βράχια που οδηγούν στους καταρράκτες του Μαν’ Κάτσα. Άλλοι, θέλουν να περιπλανηθούν στο απολιθωμένο δάσος του Σιγρίου και να ταξιδέψουν είκοσι εκατομμύρια χρόνια πίσω, στην εποχή των δεινοσαύρων και της γιγαντιαίας βλάστησης που ο άνθρωπος homo sapiens - με την σύντομη ζωή των 200.000 χρόνων - δεν αντίκρισε ποτέ κατάματα αλλά και δεν έπαψε ποτέ να μαγεύεται από την ιστορία τους. Άλλοι πάλι θέλουν να δουν από κοντά το λιομάζεμα και την παραγωγή λαδιού στο Γέρα, ένα σύμβολο κάλλους για το νησί. Ή να στήσουν την πιο ευγενική ενέδρα της φύσης, για να παρακολουθήσουν με τα κιάλια τους και να απαθανατίσουν με τις φωτογραφικές μηχανές τους τα σπάνια πουλιά που βρίσκουν καταφύγιο στους υγρότοπους της Λέσβου.

 Όλοι όμως θα ανακαλύψουν γιατί η παροιμία που μιλάει για την ευτυχία που περνά απαραίτητα από το στομάχι βρίσκει απόλυτα το νόημά της σ’ αυτόν τον τόπο. Ο γλυκάνισος από το Λισβόρι και η γνώση γενεών στην παραγωγή του ούζου έχουν χαρίσει στη Λέσβο παγκόσμια αναγνωρισιμότητα και αμέτρητες διεθνείς διακρίσεις. Η Λέσβος ποτελεί έναν πραγματικό γαστρονομικό παράδεισο. Με ένα από τα καλύτερα ελαιόλαδα της Ελλάδας, με ντόπια κρέατα υψηλής ποιότητας, με φημισμένα τυριά όπως το λαδοτύρι ή κεφαλάκι, με μυρωδάτο θυμαρίσιο μέλι και φυσικά τις περίφημες σαρδέλες Καλλονής, θα πρέπει να έχει κανείς σιδερένια θέληση για να αντισταθεί. Και, μεταξύ μας, δεν πρέπει. Οι παρεκκλίσεις των διακοπών είναι αυτές που δίνουν νόημα στην πειθαρχία όλου του υπόλοιπου χρόνου. Και αν αμαρτήσει κανείς για χάρη της Λέσβου, η Λέσβος θα τιμήσει τη θυσία του. Γιατί, όπως είχε πει κάποτε και ένας μεγάλος έλληνας σεφ του μεσοπολέμου για τα ντόπια προϊόντα του νησιού και τους ανθρώπους του: «Αλλού μαγειρεύουμε για την θρέψη. Εδώ όμως, όλοι μαγειρεύουν για την τέρψη».

Ακούγεται παράδοξο, αλλά όλη αυτή η ομορφιά που σε περιβάλλει στο νησί ήταν το αποτέλεσμα ενός προϊστορικού χαοτικού γεγονότος. Η τρομερή έκρηξη του ηφαιστείου που πλημμύρισε με λάβα το νησί και άλλαξε δραματικά τη μορφολογία του ήταν και η απαρχή για τη δημιουργία όλης της φυσικής αφθονίας που κάνει τον τόπο αυτό να ξεχωρίζει, πολύ πριν εμφανιστεί στο προσκήνιο ο άνθρωπος. Πέντε θερμές ιαματικές πηγές, το ηφαιστειακό τοπίο με το απολιθωμένο δάσος της δυτικής πλευράς και η εύφορη νοτιοανατολική ακτή φτιάχνουν τη Λέσβο των δύο εικόνων. Από τη βιαιότητα του χάους, στην εκλέπτυνση της αρμονίας. Στη Λέσβο, η φύση είναι ο καμβάς, ο χρωστήρας και τα χρώματα μαζί. Οι άνθρωποι απλά δεν ξέχασαν ποτέ πώς να την αφουγκράζονται και να την ακολουθούν...

Διαμονή

Οι επιλογές για διαμονή στη Λέσβο είναι πολλές. Παραδοσιακοί ξενώνες, ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ο επισκέπτης μπορεί να βρει αυτό που ψάχνει με βάση τις οικονομικές τους δυνατότητες. Υπέροχοι χώροι διαμονής με σεβασμό στην παράδοση και στην αρχιτεκτονική του νησιού.

Τοπία και βιοποικιλότητα

Στο κεντρικό τμήμα του νησιού βρίσκεται ο Κόλπος της Καλλονής, ο οποίος καλύπτει μια τεράστια έκταση που περιβάλλεται από πολλούς μικρότερους υγροτόπους. Τα οικοσυστήματα αυτά περιλαμβάνουν αλυκές, ποταμούς, καλαμιώνες, ελαιώνες και πευκοδάση. Συναντώνται επίσης πολλές σπάνιες ορχιδέες. Στην παράκτια περιοχή του κόλπου υπάρχουν 17 φυσικοί και τεχνητοί υγρότοποι, που φιλοξενούν έναν μεγάλο αριθμό πουλιών παγκοσμίου ενδιαφέροντος. Κάθε άνοιξη η περιοχή πλημμυρίζει με παρατηρητές πουλιών από όλον τον κόσμο. Πολλά σπάνια και προστατευόμενα είδη εντοπίζονται εδώ. Εξήντα έξι είδη αποδημητικών πουλιών έχουν καταγραφεί και εξήντα οκτώ είδη παραμένουν στον υγροβιότοπο σε μόνιμη βάση συμπεριλαμβανομένων των φλαμίνγκο (Phoenicopterus ruber), των αλκυόνων (Alcedo attlis), των πελαργών (Ciconia ciconia, Ciconia nigra). Στη Λέσβο έχει καταγραφεί μια εντυπωσιακή ποικιλία φυτών. Εδώ βρίσκουμε βελανιδιές, αγριοφυστικιές, άγριες τριανταφυλλιές, καρυδιές, αμυγδαλιές καθώς και μια τεράστια ποικιλία βοτάνων όπως μέλισσα, μέντα, φασκόμηλο και γλυκάνισο. Ακόμη εδώ μπορεί κανείς να βρει το ροδόδενδρο (Rhododendron luteum), το οποίο δεν φύεται πουθενά αλλού στην Ελλάδα.

Στα μεγαλύτερα υψόμετρα του Ολύμπου (υψόμετρο 968μ.) καλλιεργούνται ποικιλίες δένδρων τα οποία σπάνια παρουσιάζονται στα ελληνικά νησιά, όπως καστανιές, κερασιές, μηλιές και αχλαδιές. Εκεί ευδοκιμεί το ενδημικό είδος «άλυσσο το λεσβιακό» και άλλα σπάνια είδη φυτών. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τον ορεινό οικισμό της Αγιάσου και μέσα από τον καστανιώνα της να ακολουθήσετε μια ορεινή διαδρομή με προορισμό το Μεγαλοχώρι, όπου η θέα στο Αιγαίο είναι μαγευτική. Στο νότιο τμήμα του νησιού στην περιοχή Πλωμαρίου, θα συναντήσετε γραφικά χωριουδάκια, χρυσές αμμουδιές, πλούσια βλάστηση και αγέρωχους βράχους, ενώ αξίζει να επισκεφθείτε με βάρκα την Παναγιά την Κρυφτή.

Στο νησί υπάρχει ένα μεγάλο δίκτυο μονοπατιών με σήμανση, που θα σας δώσει τη δυνατότητα να ανακαλύψετε τους κρυμμένους φυσικούς θησαυρούς του. Σε πολλά σημεία, τα μονοπάτια διατηρούν την παλιά τους λιθόστρωση, μεταφέροντάς σας σε άλλες εποχές. Θα συναντήσετε στο διάβα σας απομακρυσμένα εξωκκλήσια, αρχαιολογικούς χώρους, γέφυρες, βρύσες, αλλά κυρίως το μαγευτικό με τις πολλές εναλλαγές, φυσικό τοπίο της Λέσβου. Ο Κόλπος της Γέρας είναι περιτριγυρισμένος από κατάφυτες εκτάσεις παρθένου ελαιοδάσους και μαζί με τους ορεινούς και παραθαλάσσιους γραφικούς οικισμούς του, συνθέτει ένα μοναδικό φυσικό τοπίο που προσφέρεται για ατελείωτες περιπατητικές διαδρομές μέσα από τα μονοπάτια της ελιάς. Στο νησί υπάρχουν 11.000.000 ελαιόδεντρα και αν βρεθείτε εκεί τους χειμερινούς μήνες, θα έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε ή ακόμη και να συμμετέχετε στο λιομάζεμα και την παραγωγή του λαδιού.

Φυσικός Πλούτος

Ιαματικές πηγές και καταρράκτες

Στον Κόλπο της Γέρας θα βρείτε τις περίφημες Ιαματικές Πηγές Θέρμα που αξίζει να επισκεφθείτε τους χειμερινούς μήνες. Οι γεωλογικές ανακατατάξεις έχουν προικίσει τη Λέσβο με πλήθος ιαματικών πηγών, με διάφορες χημικές συνθέσεις και θερμοκρασίες, οι οποίες βοηθούν αποδεδειγμένα στη θεραπεία πολλών παθήσεων. Άλλες σημαντικές ιαματικές πηγές είναι αυτές της Εφταλούς, του Πολιχνίτου, του Λισβορίου και της Λουτρόπολης Θερμής. Σε όλη τη Λέσβο έχουν καταγραφεί 14 καταρράκτες στις περιοχές: Παράκοιλα, Σκουτάρος, Βατούσα, Μεσότοπος, Μανταμάδος, Βασιλικά, Άντισσα, Πελόπη. Ο καταρράκτης του Κρινέλου στην Ερεσσό είναι ο μεγαλύτερος ενώ στον καταρράκτη Μαν’ κάτσα, με τα πελώρια σκούρα βράχια ύψους 15-20 μέτρων, οργανώνονται extreme δραστηριότητες, όπως αναρριχήσεις, ραπέλ και flying fox.

Παραλίες και δραστηριότητες

Στη Λέσβο θα βρείτε υπέροχες παραλίες, πολλές εκ των οποίων έχουν βραβευθεί με γαλάζια σημαία. Μπορείτε να απολαύσετε τη γαλήνη και την απομόνωση σε παραλίες όπως ο Γαβαθάς και ο Χρούσος, ή να συνδυάσετε το μπάνιο σας με θαλάσσια σπορ σε πιο οργανωμένες παραλίες όπως της Ερεσού και των Βατερών. Η παραλία του Αγίου Ισίδωρου με όμορφα κρυστάλλινα νερά που βρίσκεται στην περιοχή του Πλωμαρίου, είναι επίσης ένας πολύ δημοφιλής προορισμός. Άλλες όμορφες παραλίες που αξίζει να επισκεφθείτε είναι οι παραλίες της Πέτρας, της Ανάξου, της Μελίντας και η βοτσαλωτή παραλία της Εφταλούς που βρίσκεται κοντά στον Μόλυβο. Ο περίπλους του νησιού με ιστιοπλοϊκό αποτελεί μοναδική εμπειρία και θα σας δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσετε μη προσβάσιμες από ξηράς παραλίες. Εάν είστε λάτρεις των καταδύσεων σίγουρα θα έχετε την ευκαιρία να ανακαλύψετε τους υποθαλάσσιους θησαυρούς του νησιού και όσοι από εσάς ασχολείστε με την ιστιοσανίδα θα βρείτε σε πολλές παραλίες ιδανικές συνθήκες για να οδηγήσουν την αδρεναλίνη σας στα ύψη.

Γεύσεις και Αρώματα
Τόπος ευλογημένος, γεμάτος χρώματα, γεύσεις και αρώματα, η Λέσβος θα σας προσφέρει ένα αξέχαστο γευστικό ταξίδι και μοναδικούς γαστρονομικούς συνδυασμούς.
Συνταγές περίπλοκες ή απλές, αλλά πάντα με αγνά παραδοσιακά υλικά, οδηγούν σε ιδιαίτερες γεύσεις εξαιρετικής νοστιμιάς: κατσικάκι γεμιστό, γκιουζλεμέδες (τυροπιτάκια με δυόσμο), κολοκυθολούλουδα γεμιστά με τυρί ή ρύζι, σουγάνια (κρεμμυδοντολμάδες), γαρίδες σαγανάκι, καλαμαράκια γεμιστά. Δοκιμάστε το γιορτινό «κισκέκι», φαγητό των πανηγυριών, με ντόπιο βοδινό κρέας και σιτάρι που βράζεται επί ώρες σε μεγάλα καζάνια και λιώνει γλυκά στο στόμα. Μην παραλείψετε να γευτείτε εκλεκτά ψαρικά όπως «κουταβάκι» (μικρός εδώδιμος καρχαρίας), τριγόνα (είδος σαλαχιού), λακέρδα, μπαρμπούνι και την γνωστή σε όλους σαρδέλα Καλλονής.

Για τους οπαδούς του μανιταριού η Λέσβος επιφυλάσσει μεγάλες εκπλήξεις, καθώς τους φθινοπωρινούς μήνες φυτρώνουν στα πευκοδάση άγρια μανιτάρια, λευκίτες και κρασίτες, που αποτελούν τον καλύτερο ουζομεζέ.

Ούζο
Ίσως η πιο χαρακτηριστική μυρωδιά του νησιού, εκτός από τη θάλασσα, είναι αυτή του γλυκάνισου από το ούζο του. Η Λέσβος, με πλούσια ηλιοφάνεια και έξοχη ποικιλία γλυκάνισου και άλλων αρωματικών φυτών ήταν φυσικό να γεννήσει και να εντάξει στην παράδοσή της, εδώ και αιώνες, την παραγωγή ούζου. Σήμερα, στον τομέα αυτό δραστηριοποιούνται δεκάδες ποτοποιίες με ικανοποιητική παρουσία στη ντόπια αγορά, αλλά και στο εξωτερικό.

Κρασί
Στην αρχαιότητα το κρασί της Λέσβου ήταν περιζήτητο. Ειδικά το κρασί της Μήθυμνας ήταν τόσο φημισμένο που το αποκαλούσαν το νέκταρ των Ολύμπιων Θεών. Σήμερα, με την οινοποιία ασχολούνται μεμονωμένοι παραγωγοί που παράγουν πολύ καλής ποιότητας κρασί, ενώ τα τελευταία χρόνια, στη Λέσβο, έχουν αναπτυχθεί οινοποιεία που παράγουν βιολογικά κρασιά.

Ελαιόλαδο
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη Λέσβο χωρίς τα ελαιόδεντρά της που ασημίζουν κάτω από το άπλετο φως του ήλιου. Η ελιά είναι το σύμβολό της, αφού το λάδι της είναι ξακουστό για την εξαιρετική του ποιότητα και έχει αποσπάσει πληθώρα βραβείων σε διεθνείς κι εγχώριες εκθέσεις. Ασύγκριτο σε γεύση και άρωμα, το ελαιόλαδο της Λέσβου χαρακτηρίζεται από τη λεπτόρρευστη υφή, το μοναδικό, ελαφρύ χρυσοκίτρινο χρώμα του, το ευχάριστο άρωμα και τη λεπτή διακριτική γεύση. Στο νησί υπάρχουν πάνω από 11.000.000 ελαιόδεντρα που καλλιεργούνται κυρίως σε ορεινές ή ημιορεινές περιοχές με άνυδρα, φτωχά εδάφη. Αυτή η ιδιομορφία της καλλιέργειας είναι που προσδίδει στο Λεσβιακό ελαιόλαδο την υπέροχη γεύση και το άρωμα.

Σαρδέλα Καλλονής
Αν θέλετε να δοκιμάσετε ένα γεύμα με άρωμα Λέσβου, πρέπει να βάλετε στο μενού σας την σαρδέλα Καλλονής η οποία, είτε φρέσκια, είτε παστή, θα σας κερδίσει με τη νοστιμότατη γεύση της. Η διαφορά και η υπεροχή της έχουν να κάνουν με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες μεγαλώνει στον ομώνυμο κόλπο. Οι ιδανικές θερμοκρασίες και η μεγαλύτερη ποικιλία στην τροφή της χαρίζουν αυτή την ιδιαιτερότητα στη γεύση της. Η «παπαλίνα», όπως την λένε οι ντόπιοι, είναι μικρή σε μέγεθος και παχιά. Κάθε χρόνο, οι ντόπιοι την τιμούν με τη Γιορτή Σαρδέλας στη Σκάλα Καλλονής, όπου το γλέντι καλά κρατεί...

Γαλακτοκομικά
Η Λέσβος, φημίζεται για τα γαλακτοκομικά προϊόντα της. Η φυσική χλωρίδα και οι τοπικές φυλές αιγοπροβάτων εξασφαλίζουν εξαιρετικής σύστασης αιγοπρόβειο γάλα, το οποίο μεταποιούν οι παραδοσιακές μονάδες τυροκόμισης, εφαρμόζοντας τις παραδόσεις, τις γνώσεις και τη μαστοριά που πέρασαν και διατηρήθηκαν τόσα χρόνια από γενιά σε γενιά. Δοκιμάστε φέτα, κασέρι, γραβιέρα και λαδοτύρι, ένα σκληρό επιτραπέζιο τυρί με έντονη γεύση και ευχάριστο άρωμα. Πήρε το όνομά του από τον παλιό τρόπο διατήρησής του, μέσα σε λάδι αρίστης ποιότητας, όπου και αποκτά πιο πικάντικη γεύση. Άλλος τρόπος συντήρησής του, και ο πιο διαδεδομένος πλέον, είναι σε παραφίνη. Απολαύστε το ως επιτραπέζιο τυρί, αλλά και ψητό ή σαγανάκι.

Μέλι
Πευκόμελο ή ανθόμελο και σπανιότερες ποικιλίες όπως μέλι από καστανιά και ρεικόμελο, με τα χαρακτηριστικά τους αρώματα, μπορούν να συνοδεύσουν τη φρεσκοψημένη φέτα ψωμιού στο πρωινό σας, το ντόπιο πρόβειο γιαούρτι ή τη φρουτοσαλάτα σας για ένα θρεπτικό και ελαφρύ βραδινό.

Γυναικείοι Συνεταιρισμοί
Σε πολλές περιοχές του νησιού δραστηριοποιούνται Γυναικείοι Συνεταιρισμοί που παρασκευάζουν μεγάλη ποικιλία προϊόντων χρησιμοποιώντας παραδοσιακές σπιτικές συνταγές. Εκτός από τα χειροποίητα ζυμαρικά και τις χάχλες (τραχανάς πλασμένος σε «κουπάκια»), αξίζει να δοκιμάσετε γλυκά του κουταλιού όπως ντοματάκι, ελιά, καρπούζι, μήλο, κολοκύθι και σύκο, γλυκά του ταψιού, «γεμάτα» (αμυγδαλωτά), παξιμάδια γλυκάνισου, παστέλια, κυδωνόπαστο και μαρμελάδες, αλλά και τη γνωστή πλατσέντα (φύλλο με καρύδια και σιρόπι). Τέλος, μην ξεχάσετε να δοκιμάσετε τα μοναδικά λικέρ σε πολλές γεύσεις όπως βύσσινο, δυόσμο, ρόδι, φράουλα.

Πολιτισμός

Το νησί της Σαπφούς
Η Λέσβος αποτελεί τόπο γένεσης πολιτισμού από αρχαιοτάτων χρόνων, καθώς είναι η πατρίδα πολλών σπουδαίων ανθρώπων της τέχνης και των γραμμάτων. Εκτός από τη λυρική ποιήτρια Σαπφώ, τη «δέκατη Μούσα» όπως τη χαρακτηρίζει ο Πλάτων, που μαζί με τον σύγχρονό της Αλκαίο είναι οι θεμελιωτές της μελικής ποίησης, η Λέσβος είναι πατρίδα σπουδαίων λογοτεχνών (Σ. Μυριβήλης, Η. Βενέζης, Α. Εφταλιώτης, Θ. Σταύρου, Α. Πανσέληνος) αλλά και ζωγράφων (Γ. Ιακωβίδης, Λ. Γεραλής, Β. Ιθακήσιος, Γ. Βακιρτζής, Ο. Κανέλλης και βεβαίως ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος Χατζημιχαήλ). Ο μεγάλος Νομπελίστας ποιητής, Οδυσσέας Ελύτης, έλκει την καταγωγή του από τη Λέσβο την οποία έχει υμνήσει για την φυσική της ομορφιά όσο κανείς άλλος.

Αστική & Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική
Η πρωτεύουσα Μυτιλήνη χαρακτηρίζεται από την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των αρχοντικών της. Χτισμένη τέλη του 19ου αι. - αρχές 20ου, συνδυάζουν την κλασσική ελληνική αρχιτεκτονική με στοιχεία της ευρωπαϊκής. Αρχοντικά με λιακωτά, σκάλες μαρμάρινες, παραθύρια που βλέπουν στην ανατολή, κι άλλα που παίζουν με τους αγέρηδες, φέρουν πάνω τους στοιχεία μπαρόκ, νεογοτθικά, μπελ επόκ, αναγεννησιακά, νεοκλασικά. Στην προκυμαία της Μυτιλήνης ξεχωρίζουν ο Άγιος Θεράποντας, αναγεννησιακού ρυθμού, με το μεγαλοπρεπή μπαρόκ τρούλο του, το νεογοτθικού ρυθμού καμπαναριό της Μητροπόλεως, ύψους 33 μέτρων, το πρώην ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετάνια», οι Κολώνες, η Οθωμανική Τράπεζα, το Παλαιό Λιμεναρχείο, το κτίριο της Περιφέρειας, το Παλαιό Δημαρχείο, κ.α. Στα περισσότερα χωριά της λεσβιακής υπαίθρου διατηρείται το λιτό αρχιτεκτονικό ύφος, με σπίτια λιθόκτιστα και κεραμοσκεπή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο αμφιθεατρικός οικισμός του Μολύβου, με τα σπίτια του φτιαγμένα από πέτρα και ξύλο, πολλά εκ των οποίων χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα. Στις πλαγιές του Ολύμπου, του ψηλότερου βουνού του νησιού, θα βρείτε την Αγιάσο, ένα ορεινό χωριό που το ύφος και το χρώμα του θα σας κάνουν να ξεχάσετε ότι βρίσκεστε σε νησί. Επισκεφτείτε τη για μια βόλτα στα γραφικά πλακόστρωτα δρομάκια της, προσκυνήστε στην Παναγιά και δείτε από κοντά τα χειροτεχνήματα των φημισμένων ντόπιων αγγειοπλαστών και ξυλογλυπτών. Στην Πέτρα μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το Αρχοντικό της Βαρελτζήδαινας, κτίσμα του τέλους του 18ου αιώνα που ανήκει στην κοσμική αρχιτεκτονική της Λέσβου της ύστερης Τουρκοκρατίας.

Κάστρα και αρχαιολογικοί χώροι
Το κάστρο της Μυτιλήνης δεσπόζει στην κορυφή πευκόφυτου λοφίσκου, κοντά στο λιμάνι της Μυτιλήνης και είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Θεμελιώθηκε κατά την περίοδο του Ιουστινιανού πάνω στα ερείπια ενός ακόμα παλαιότερου οχυρού. Σήμα κατατεθέν του Μολύβου το επιβλητικό του βυζαντινό κάστρο, καθώς στεφανώνει όλο το λόφο πάνω από τον οικισμό. Οικοδομήθηκε κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής στα απομεινάρια αρχαίων, εκτεταμένων τειχών και ολοκληρώθηκε το έτος 1373 από τον Γενουάτη Φραγκίσκο Α’ Γατελούζο. Το κάστρο του Σιγρίου είναι ένα μικρό πέτρινο κάστρο, χτισμένο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, χαρακτηριστικό δείγμα της Οθωμανικής τεχνικής. Χτίστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από τον αντιναύαρχο του Οθωμανικού Στόλου Σουλεϊμάν Πασά, για την προστασία του εμπορικού λιμανιού της περιοχής από την πειρατεία.
Στη Θερμή μπορείτε να επισκεφτείτε τον προϊστορικό οικισμό, ηλικίας περίπου 5.000 χρόνων. Στις ανασκαφές βρέθηκαν 5 οικισμοί της πρώιμης Xαλκοκρατίας (2800 - 2400 π.Χ.) και δύο της ύστερης Xαλκοκρατίας (1600 -1200 π.X.) που είναι κτισμένοι ο ένας πάνω από τον άλλο. Στη βόρεια πλευρά της Μυτιλήνης, σε μια πευκόφυτη περιοχή, βρίσκεται το Αρχαίο Θέατρο, ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας με χωρητικότητα 15.000 θεατές! Στη Μόρια μπορείτε να θαυμάσετε τμήμα τοξοστοιχίας του ρωμαϊκού υδραγωγείου. Είχε μήκος 26 χλμ. και μετέφερε νερό από τις πηγές του όρους Όλυμπος μέχρι την πόλη της Μυτιλήνης. Κοντά στην Αγία Παρασκευή βρίσκεται ο Αρχαίος Ναός της Κλοπεδής και ο Αρχαίος Ναός των Μέσων.

Μουσεία
Μία επίσκεψη στα Αρχαιολογικά Μουσεία (Νέο και Παλιό) της Μυτιλήνης θα σας αποκαλύψουν την ιστορία του νησιού. Εάν θέλετε να γνωρίσετε τα έργα του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου Χατζημιχαήλ μπορείτε να επισκεφθείτε τη Βαρειά, λίγο πιο έξω από τη Μυτιλήνη. Δίπλα στο μουσείο του Θεόφιλου βρίσκεται και το Μουσείο-Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη –Teriade. Μοναδικό στο είδος του, κυρίως λόγω της ιδιαιτερότητας των εκθεμάτων του, που περιλαμβάνουν αντίτυπα από το ανεπανάληπτο περιοδικό «VERVE» καθώς και των «Μεγάλων Βιβλίων», με λιθογραφίες των Chagall, Matisse, Miró, Picasso, Leger κ.α. Στο χώρο του παλαιού κοινοτικού ελαιοτριβείου της Αγίας Παρασκευής στεγάζεται το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου. Στο μουσείο παρουσιάζεται η εξέλιξη των μηχανημάτων, με έμφαση στις αλλαγές που επέφερε η εισαγωγή της μηχανικής κίνησης στην ελαιοπαραγωγή. Το Ελαιοτριβείο - Μουσείο Βρανά αποτελεί μοναδικής αρχιτεκτονικής αξίας βιομηχανικό μνημείο και βρίσκεται στο χωριό Παπάδος. Λειτούργησε αδιάλειπτα ως τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Το 1999 πέρασε στην ιδιοκτησία της Εταιρίας «Αρχιπέλαγος» που το αναστήλωσε και το μετέτρεψε σε μουσείο. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου που βρίσκεται στο Σίγρι. Σκοπός του είναι η μελέτη, έρευνα, ανάδειξη, έκθεση, συντήρηση και φύλαξη του απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου που έχει ανακηρυχθεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης με ιδιαίτερη περιβαλλοντική, γεωλογική και παλαιοντολογική αξία. Το Μουσείο αποτελεί ένα παράθυρο στην ιστορία και την εξέλιξη της λεκάνης του Αιγαίου τα τελευταία 20.000.000 χρόνια. Παρουσιάζονται σπάνια φυτικά απολιθώματα από τη Δ. Λέσβο και προβάλλονται τα γεωλογικά φαινόμενα και οι διεργασίες που συνδέονται με τη δημιουργία του Απολιθωμένου Δάσους. Εάν θέλετε να γνωρίσετε περισσότερα για την φυσική ιστορία του νησιού επισκεφθείτε τη Συλλογή Φυσικής Ιστορίας Βρίσας. Εκεί εκτίθενται παλαιοντολογικά ευρήματα ηλικίας 2 εκατομμυρίων ετών. Αν βρίσκετε γοητευτικό το πάντρεμα της τεχνολογίας με την τέχνη κάντε μια επίσκεψη στο Ψηφιακό Μουσείο «Γεώργιος Ιακωβίδης», στα Χύδηρα, γενέτειρα του ζωγράφου.

Λέσβος η λατρευτική
Η γνωριμία με τη χριστιανική Λέσβο θα σας προσφέρει μια αξέχαστη εμπειρία προσκυνηματικού, πολιτιστικού και λαογραφικού περιεχομένου. Αποτελεί τον ιδανικό προορισμό όσων αναζητούν την ψυχική γαλήνη. Τον πίνακα της ομορφιάς του νησιού χρωματίζουν εκκλησίες και μοναστήρια με μακραίωνη ιστορία, προσκυνήματα και αμέτρητα γραφικά ξωκλήσια, όλα με τη δική τους ιστορία!

Προσκυνήματα
Στο Mανταμάδο βρίσκεται η Ιερά Μονή του Tαξιάρχη, ο οποίος είναι ο προστάτης Άγιος όλου του νησιού. Εκεί θα βρείτε τη μοναδική στο χριστιανικό κόσμο ανάγλυφη εικόνα του Tαξιάρχη Mιχαήλ. Στην καρδιά της Aγιάσου, στον ναό της Kοίμησης της Θεοτόκου θα έχετε την ευκαιρία να δείτε τη μοναδική εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσης, καθώς και μια σημαντική συλλογή εκκλησιαστικών χειρογράφων και σκευών. Στο ύψωμα Καρυές, πάνω από την κωμόπολη της Θερμής, βρίσκεται η Μονή Αγίου Ραφαήλ. Στο μοναστήρι φυλάσσονται τα λείψανα των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, που μαρτύρησαν στα χέρια των Τούρκων.
Μοναστήρια Πολλά από τα παλιά μοναστήρια της Λέσβου χρησιμοποιούνται ακόμα. Μερικά έχουν γίνει προορισμοί για προσκυνητές, ενώ άλλα συνεχίζουν τις πνευματικές παραδόσεις του μακρινού παρελθόντος. Η Μονή Λειμώνος, χτισμένη το 1523, αποτελεί ένα σημαντικό πνευματικό κέντρο με μουσείο και βιβλιοθήκη, ενώ σε μικρή απόσταση βρίσκεται η Μονή της Παναγίας Μυρσινιώτισσας. Απολαύστε τη μαγευτική θέα που σας προσφέρει μία επίσκεψη στη Μονή Υψηλού στην περιοχή Σιγρίου και στη Mονή Πιθαρίου στην Ερεσό. Λίγο έξω από την Άντισσα βρίσκεται η Μονή Περιβολής, ενώ κοντά στον Πολιχνίτο θα βρείτε την Mονή Δαμανδρίου.

Έθιμα και παραδόσεις
Η Λέσβος είναι ένας τόπος που θα σας μαγέψει. Η πλούσια μουσική παράδοση, οι χοροί, τα πανηγύρια και οι γεύσεις του νησιού θα αφυπνίσουν τις αισθήσεις σας και θα σας μεταφέρουν σε άλλες εποχές. Στο Πανηγύρι του Ταύρου που διοργανώνεται σε πολλά χωριά θα σας δοθεί η ευκαιρία να απολαύσετε όλα τα παραπάνω. Αφετηρία του εθίμου είναι το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Χαράλαμπου στο βουνό του Ταύρου όπου και πραγματοποιείται η ταυροθυσία και η παρασκευή του παραδοσιακού φαγητού «κισκέκ» το οποίο και μοιράζεται στον κόσμο. Το Πανηγύρι του Ταύρου είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα τεκμήρια επιβίωσης παγανιστικών λατρευτικών εθίμων, άριστα συνυφασμένων με τις χριστιανικές λαϊκές παραδόσεις και συνδυάζει ποικιλία εκδηλώσεων που διαπλέκονται γύρω από το τελετουργικό της ταυροθυσίας.