Θείελπης Λεφκίας, πρωτεργάτης στα Κοινωνικά Μέτωπα του Λαϊκού Πολιτισμού
Πρωτεργάτης στα Κοινωνικά Μέτωπα του Λαϊκού Πολιτισμού, της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας, της Κοινωνικής Δικαιοσύνης (1898-1958).
(Φίλοι Ιστορικής Μνήμης και Πολιτιστικής Δημιουργίας)
«Η πένα σου βουβάθηκι, στέγνουσι του μιλάνι κι η Λέζβου μας ορφάνιψι, ένα λουλούδι χάνει…». Μ’ αυτούς τους στίχους τον μοιρολόγησε ο Στρατής Αναστασέλλης, όταν στις 21 Γενάρη του 1958, έμεινε πάνω στις τυπογραφικές κάσες της εφημερίδας «Ταχυδρόμος», σε ηλικία μόλις 60 χρονών. Εξήντα χρόνια γεμάτα με πολυμέτωπους κοινωνικούς αγώνες και προσφορά στο λαϊκό πολιτισμό, όλα εδώ στον τόπο του, που με τίποτα δεν άφηνε. Γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1898, με καταγωγή από την Αγιάσο, και από μαθητής πρωτοστάτησε με τους Αντώνη Πρωτοπάτση, Στρατή Παρασκευαΐδη και άλλους στο κίνημα του Δημοτικισμού με τα περιοδικά «Ελπίδες» και «Νιάτα», ενώ το 1917 ήταν από τους βασικούς συντελεστές της ίδρυσης του Φιλοτεχνικού Ομίλου Μυτιλήνης.
Συνέβαλε καθοριστικά στην πολιτιστική άνθηση της Λέσβου συμμετέχοντας σε Συλλόγους, γράφοντας άρθρα, χρονογραφήματα, διηγήματα, ποιήματα, θεατρικά έργα, παραμύθια, μετέφρασε αρχαίους λυρικούς, όπως τη Σαπφώ, και ξένα θεατρικά έργα, συγκέντρωσε λαογραφικό υλικό, δημοτικά τραγούδια, παροιμίες στη μυτιληνιά διάλεκτο, υπογράφοντας αρκετά έργα του ως Βρανάς Μπεγιάζης. Στρατεύτηκε τον Απρίλη του 1919, γύρισε στη Μυτιλήνη το 1923 και αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία ξεκινώντας με αρθρογραφία στον «Ελεύθερο Λόγο» του Στρατή Παπανικόλα. Συνέχισε το 1924 στην «Καμπάνα» (όργανο της Ένωσης Εφέδρων Λέσβου, στο συμβούλιο της οποίας ήταν Γραμματέας) και από το 1925 εξέδωσε με τον Σ. Μυριβήλη τον «Ταχυδρόμο», υπέρμαχο των δημοκρατικών ιδεωδών του Αλ. Παπαναστασίου.
Συμμετείχε με τους Η. Βενέζη και Σ. Μυριβήλη στο ειρηνιστικό κίνημα αποκατάστασης των εφέδρων, αφού πολλοί συντοπίτες μας πολέμησαν από τους Βαλκανικούς πολέμους μέχρι και τη Μικρασιατική εκστρατεία. Από το 1932 συνέχισε μόνος την έκδοση του «Ταχυδρόμου», παρότι είχε σοβαρές προτάσεις για σταδιοδρομία στην Αθήνα, σε πανελλαδικής κυκλοφορίας έντυπα. Το Μάρτιο του 1935 συνελήφθη από τους βασιλικούς, για τη συμμετοχή του στο αποτυχημένο βενιζελικό κίνημα. Στις εκλογές του Γενάρη 1936 εκλέχτηκε βουλευτής Λέσβου με το κόμμα των Φιλελευθέρων του Βενιζέλου, για έξη μόνο μήνες, αφού η βασιλομεταξική δικτατορία της 4ης Αυγούστου, έκλεισε τον «Ταχυδρόμο» και τον εξόρισε στην Αμοργό. Την περίοδο της γερμανικής Κατοχής μαζί με πολλούς δημοκράτες, διαχώρισε τη θέση του από την ηγεσία των Φιλελευθέρων (που τηρούσαν στάση υποταγής, την ώρα που ο λαός λιμοκτονούσε, βασανιζόταν, τουφεκιζόταν και πέθαινε στους δρόμους) και μαζί με τους κομμουνιστές και σοσιαλιστές πρωτοστάτησε στο ξεκίνημα της Αντίστασης.
Στη σημαδιακή συνωμοτική συνάντηση στο απόμερο σπίτι του Αντώνη Πρωτοπάτση, στη Μυτιλήνη, το Νοέμβρη του 1941, αναδείχθηκε στην ηγεσία της Κεντρικής Επιτροπής Εθνικής Αντίστασης Λέσβου, μαζί με τον Απόστολο Αποστόλου, τον Παναγιώτη Κεμερλή, τον Ζήνωνα Ελευθεριάδη, τον Μανώλη Λαμπαδαρίδη και άλλους. Από την επόμενη μέρα ξεκίνησαν την οργάνωση της Αντίστασης και τα γραφεία του «Ταχυδρόμου» μετατράπηκαν σε άντρο του αγώνα κατά των κατακτητών. Η Κ.Ε.Ε.Α.Λ. το 1943 ανταποκρίθηκε στο πανελλαδικό σάλπισμα του Δημήτρη Γληνού και μετατράπηκε σε Νομαρχιακή Επιτροπή Λέσβου του ΕΑΜ. Τον Οκτώβρη του 1943 καταζητούμενος από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής και την χωροφυλακή της δωσίλογης εγκάθετης κυβέρνησης, κρύφτηκε στα βουνά από όπου με την βοήθεια της Οργάνωσης πέρασε στα μικρασιατικά παράλια, για να καταφύγει στη Μέση Ανατολή. Εκεί αναδείχτηκε στην ηγεσία του Σοσιαλιστικού κόμματος, των Α. Σβώλου και Η. Τσιριμώκου, που συμμετείχαν στο ΕΑΜ. Μαζί με άλλους πρώην βουλευτές ζήτησε την παρέμβαση της Αμερικανικής Κυβέρνησης, για να σταματήσουν οι Άγγλοι την ωμή τους ανάμειξη στην ελληνική εσωτερική πολιτική. Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση το Νοέμβριο του 1944, ως διευθυντής του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και αναπληρωτής του υπουργού Η. Τσιριμώκου, στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
Γύρισε στη Μυτιλήνη το Δεκέμβρη του 1944 και άμεσα επανεντάχθηκε στη Ν.Ε του ΕΑΜ, που καθοδήγησε την απόκρουση των αγγλικών αποικιακών στρατευμάτων με το GO BACK. Συγκρότησε την οργάνωση του Σοσιαλιστικού Κόμματος (Α. Σβώλου), ενώ εξέδωσε την εφημερίδα «Σοσιαλιστής». Συνελήφθη μαζί με όλη την εαμική ηγεσία τέλη Μαΐου του 1945, όταν εντάθηκε η τρομοκρατία. Το 1946 εξέδωσε την εφημερίδα «Ανατολή», την οποία έκλεισαν τον Σεπτέμβρη, ενώ το Φλεβάρη του 1950 επανεξέδωσε τον «Ταχυδρόμο».
Πέντε μόνο μήνες μετά το τέλος του εμφύλιου, μέσα σε κλίμα εκτελέσεων, φυλακίσεων και εξοριών, η εκτός νόμου ηγεσία του ΚΚΕ μαζί με μικρότερα αριστερά κόμματα, πήρε μέρος στις εκλογές, το Μάρτη του 1950, με τη συνεργασία «Δημοκρατική Παράταξις». Στη ματωμένη Λέσβο η «Δημοκρατική Παράταξις» εξέλεξε με 22,5% δύο από τους έξη βουλευτές του Νομού, τον Θείελπη Λεφκία και τον Ασημάκη Πανσέληνο, που δεν δίστασαν να αντιταχθούν στο ανώμαλο μετεμφυλιακό καθεστώς με κίνδυνο της ζωής τους. Ήταν ξανά υποψήφιος βουλευτής στις εκλογές του 1951 και 1952 με την ΕΠΕΚ του Ν. Πλαστήρα.
«Αλλά πώς να συμπυκνώσεις σε λίγες γραμμές τη ζωή και το έργο του ανθρώπου τούτου, που υπήρξε ένας από τους ελάχιστους ιδεολόγους δημοσιογράφους της γενιάς του;» γράφει ο Αργύρης Αραβανόπουλος για τον διανοούμενο Θείελπη, που δεν κράτησε απόσταση από τα βάσανα του λαού και βρέθηκε πάντα στο πλευρό του αδικημένου.
-----------
(Ευχαριστούμε τον βαφτισιμιό του Αλέκο Ευαγγελινό για το αρχειακό υλικό. Πηγές μας τα βιβλία του Κώστα Μίσσιου, του Γιώργου Παπαπαναγιώτου, τα αφιερώματα του Μίλτη Παρασκευαΐδη στο περιοδικό Αγιάσος και της Μαρίας Παπαδέλλη στο περιοδικό Λέσβος της ΟΛΣΑ κ.ά. Από το μεγάλο αρχείο του Θείελπη Λευκία ό,τι διασώθηκε μετά τις λεηλασίες των διωκτών του, ταξινομήθηκε από τον Βαγγέλη Καραγιάννη και παραδόθηκε από τη σύζυγο του Θείελπη στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης).
