Βρίσα ένας χρόνος μετά - Απολογισμός, τι έγινε και τι δεν έγινε

Ήταν Δευτέρα, 12 Ιουνίου ώρα 15:28 ισχυρή σεισμική δόνηση μεγέθους 6,3 Ρίχτερ (6,1 αρχική μέτρηση) συγκλονίζει τη Λέσβο.  Το Lesvosenws.net μεταδίδει πρώτο την είδηση και λίγα λεπτά αργότερα το ενδιαφέρον θα επικεντρωθεί στη Βρίσα.  Ο σείσμος χτύπησε το χωριό με απίστευτη μανία, το πανέμορφο χωριό ισοπεδώθηκε . Οι πρώτες εικόνες είναι τρομακτικές και γεμίζουν θλίψη και αγωνία. Τα περισσότερα σπίτια κατέρρευσαν. Πολλοί τραυματίες που χρειάστηκε να τρέξουν μέσα απ’ τα σπίτια που κατέρρεαν για να σωθούν, ευτυχώς μόνο ένα θύμα. Το χωριό, γεμάτο χαλάσματα, σκόνη και μισογκρεμισμένα κτίρια εκκενώθηκε, και οι κάτοικοι βρήκαν προσωρινό καταφύγιο σε σκηνές, σε γνωστούς και φίλους ή σε ξενοδοχεία που άνοιξαν για να βοηθήσουν.

Ενα χρόνο μετά ο συντονιστής κ. Τεντόμας μας παρουσιάζει τον απολογισμό για όσα έγιναν και δεν έγιναν

Α. Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ:

Πάνω από 300 κτίρια καταστράφηκαν ολοσχερώς (τα λεγόμενα «κόκκινα»).
Πάνω από 1000 υπέστησαν σοβαρές ζημιές (τα λεγόμενα «κίτρινα» κτίρια), εκ των οποίων τα 875 καταγράφηκαν κατά τον Α΄βάθμιο και Β΄βάθμιο έλεγχο και τα υπόλοιπα μετά από αυτοψία Τριμελούς Επιτροπής της ΔΑΕΦΚ ύστερα από αίτημα των ιδιοκτητών.
Ένα σχολικό κτίριο, το Δημοτικό και Νηπιαγωγείου της Βρίσας καταστράφηκε ολοσχερώς ενώ άλλα 50 περίπου υπέστησαν ζημιές, εκ των οποίων οκτώ (8)περισσότερο σοβαρές.
Αριθμός άνω των 25 ναών και ναϊσκων υπέστησαν ζημιές με σοβαρότερες αυτές τουναού της Ζωοδόχου Πηγής Βρίσας.
Επίσης έγιναν αυτοψίες σε 500 περίπου ακόμη κτίρια, στα περισσότερα των οποίων διαπιστώθηκαν ζημιές από τον σεισμό, που όμως η σοβαρότητά τους δεν ήταν τέτοια ώστε να απαγορευτεί η χρήση τους πριν την επισκευή τους, τα λεγόμενα «πράσινα».
Επίσης δηλώθηκαν ζημιές σε 65 εμπορικές επιχειρήσεις και αγροτικά νοικοκυριά καθώς και μεγάλος αριθμός καταστροφής οικοσκευών «κόκκινων» και «κίτρινων» κατοικιών.
Και βέβαια μία νεκρή γυναίκα, κάτοικος Βρίσας, θλιβερή παράμετρος, που υπενθυμίζει ότι οι κάτοικοι του χωριού ήταν πολύ τυχεροί μέσα στη μεγάλη τους ατυχία.

Ο κύριος όγκος των ζημιών αναλογεί στον οικισμό Βρίσας (περίπου σε ποσοστό 80%) και οι υπόλοιπες ζημιές αναφέρονται κατά κύριο λόγο σε οικισμούς των δημοτικών ενοτήτων Πλωμαρίου και Πολυχνίτου, στη μεγάλη τους πλειοψηφία χαρακτηρισμένοι σαν παραδοσιακοί.

Β. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ:

Με εισήγηση του ΣΟΠΠ της περιφέρειας Βορ. Αιγαίου κηρύσσεται (από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας) η Λέσβος σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, λαμβάνονται τα πρώτα μέτρα γιαστέγαση – σίτιση των πληγέντων από δήμο και περιφέρεια, αποφασίζεται εκκένωση του οικισμού Βρίσας.
Εγκαθίσταται στη Γ.Γ. Αιγαίου γραφείο με μηχανικούς της Διεύθυνσης Αποκατάστασης Επιπτώσεων από Φυσικές Καταστροφές (ΔΑΕΦΚ) που δέχεται αιτήματα για αυτοψίες σε πληγέντα κτίρια κλπ.
Από την 7/7/2017 ορίζεται συντονιστής των κρατικών κλιμακίων που εμπλέκονται στις ενέργειες για την αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού ο συνταξιούχος πολιτικός μηχανικός Βασίλης Τεντόμας.
Δίνονται τα πρώτα κονδύλια (300.000 €) στο δήμο από το υπ. Εσωτερικών για αντιμετώπιση των επειγόντων αναγκών (σίτιση – στέγαση πληγέντων, διάνοιξη δρόμων, άρση επικινδυνότητας κτιρίων κλπ)
Μηχανικοί της ΚΤΥΠ (πρώην ΟΣΚ) εκτελούν αυτοψίες σε δημόσια κτίρια και σε σχολεία και διαπιστώνονται ζημιές πολύ σοβαρές σε οκτώ (8) από αυτά, την επισκευή των οποίων αναλαμβάνει η ΚΤΥΠ. Εξασφαλίζεται κονδύλι 3,4 εκ. ευρώ για την επισκευή τους.
Μετά από αίτημα του δήμου προς το υπ. Παιδείας, η Τεχνική Υπηρεσία του υπουργείου αναλαμβάνει τη μελέτη και εκτέλεση του έργου σχετικά με τη διαμόρφωση του χώρου και τη τοποθέτηση λυομένων αιθουσών για τη στέγαση του νηπιαγωγείου και του δημοτικού σχολείου Βρίσας και το έργο ολοκληρώνεται αρτιότατα σε χρόνο-ρεκόρ.
Εξασφαλίζονται προς τον δήμο δώδεκα (12) λυόμενες σχολικές αίθουσες από την ΚΤΥΠ και άλλες τόσες περίπου από την Ύπατη Αρμοστεία προκειμένου να στεγαστούν τα περισσότερα από τα οκτώ (8) σχολικά κτίρια που η επισκευή τους δεν θα ήταν περαιωμένη για τη τρέχουσα σχολική χρονιά. (Τα υπόλοιπα μεταστεγάστηκαν σε άλλα σχολικά κτίρια με εξοικονόμηση χώρων).
Δίνονται από το υπουργείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης τα πρώτα 300.000 € για το κοινωνικό επίδομα των 586,97 € για κάθε οικογένεια μονίμων κατοίκων που οι κατοικίες τους κρίθηκαν μη κατοικήσιμες.
Γίνεται καταγραφή από συνεργεία του δήμου των ζημιών στις οικοσκευές των πληγέντων μονίμων κατοίκων προκειμένου να τύχουν σχετικής αποζημίωσης και παράλληλα άλλα συνεργεία της περιφέρειας για τη καταγραφή των ζημιών του εξοπλισμού των πληγέντων επιχειρήσεων. Χορηγείται κονδύλι 331 χιλ. ευρώ για την αποζημίωση των οικοσκευών.
Εκδίδεται η ΚΥΑ για τη στεγαστική συνδρομή για την αποκατάσταση των πληγέντων κτιρίων, με πρόνοιες πρωτόγνωρες για τα ελληνικά δεδομένα και με γνώμονα τη προστασία και τη μετασεισμική αποκατάσταση των παραδοσιακών οικισμών.
Εκδίδεται η ΚΥΑ για την επιδότηση ενοικίου / συγκατοίκησης των πληγέντων μονίμων κατοίκων (για 2 χρόνια στους ιδιοκτήτες & για 6 μήνες για τους ενοικιαστές), η οποία περιλαμβάνει και τους μόνιμους κατοίκους της Βρίσας, που δεν έπαθαν τα σπίτια τους ζημιά, μέχρις ότου το Συντονιστικό Όργανο Πολιτικής Προστασίας της Περιφέρειας αποφασίσει ότι ελλείπουν οι λόγοι εκκένωσης της Βρίσας.
Δεσμεύονται 43,19 εκατομ. ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) για την αντιμετώπιση των βλαβών δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, της επιδότησης ενοικίου κλπ δαπανών για την αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού
Συντάσσεται από το υπ. Οικονομίας και Ανάπτυξης και υποβάλλεται στην Ε.Ε. φάκελος με τις ζημιές σε υποδομές και δημόσια και ιδιωτικά κτίρια προκειμένου να εγκριθεί οικονομική βοήθεια για αποκατάσταση δημόσιων κτιρίων και υποδομών. Η ενέργεια αυτή αποδίδει τη χορήγηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο 1,3 εκ. ευρώ, με πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Συντάσσονται από τη ΔΑΕΦΚ τα Πρωτόκολλα Αυτοψίας Επικινδύνως Ετοιμόρροπων Κτιρίων (ΠΑΕΕΚ) και αποστέλλονται για έγκριση και οριστικοποίηση των κατεδαφίσεων σε τρεις (3) συναρμόδιες υπηρεσίες-όργανα: 1. Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, 2. Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής (ΣΑ) και 3. Συμβούλιο Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΣΧΠ) Γ.Γ. Αιγαίου.
Με την ΠΟΛ.1092/26.6.2017 (ΦΕΚ 2223/β’/29.6.2017) παγώνουν όλες οι υποχρεώσεις των μονίμων κατοίκων ολόκληρης της Λέσβου προς το δημόσιο μέχρι την 12/12/2017, τελευταία ημέρα που το νησί θα είναι σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Με τον Ν. 4488/2017 (αρθρ. 30) μηδενίζεται η συμμετοχή στα φάρμακα των μονίμων κατοίκων της Τοπικής Κοινότητας Βρίσας μέχρι 31.5.2019.
Με τον Ν._4484. 1-8-2017 – αρθρο 13 απαλλάσσονται από τον ΕΝΦΙΑ για τα έτη2017 & 2018 κτίσματα μετά του αναλογούντος σε αυτά οικοπέδου, τα οποία έχουν αποδεδειγμένα υποστεί ζημιές από το σεισμό της 12ης Ιουνίου.
Εκδίδεται Απόφαση από το υπ. Υποδομών για την πρώτη φορά στα ελληνικά δεδομένα χορήγηση επιδότησης κατεδάφισης στους πληγέντες ιδιοκτήτες των «κόκκινων» κτιρίων. Χορηγείται στον δήμο Λέσβου κονδύλι 2,5 εκ. ευρώ για την απομάκρυνση των υλικών κατεδάφισης, την φύλαξη των αξιόλογων δομικών στοιχείων και για την ανακύκλωση των υπολοίπων.
Προωθείται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο ΣτΕ πρόταση έκδοσης ΠΔ για την κατά παρέκκλιση του συντελεστή δόμησης ανακατασκευή των «κόκκινων» κτιρίων.

Γ. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΓΚΡΙΣΕΩΝ – ΠΛΗΡΩΜΩΝ – ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΕΩΝ κλπ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΔΑΕΦΚ:

Κατατέθηκαν 280 περίπου αιτήσεις για χορήγηση επιδότησης συγκατοίκησης και ενοικίου. Εγκρίθηκαν 257 (160 συγκατοίκησης και 97 ενοικίου).Είναι σε εκκρεμότητα 2 και απορρίφθηκαν 17. Έχουν αποσταλεί στη Διεύθυνση Οικονομικής Διαχείρισης (ΔΟΔ) του υπ. Υποδομών δικαιολογητικά για πληρωμή Α΄, Β΄ και Γ΄ τριμήνου ύψους 532.444 €, εκ των οποίων έχουν λάβει οι δικαιούχοι 312.475 €.
Έχουν συνταχτεί 317 ΠΑΕΕΚ, εκ των οποίων έχουν αποσταλεί στους ιδιοκτήτες τους προς υλοποίηση (κατεδάφιση) περί τα 250 Τα υπόλοιπα εκκρεμούν στο Υπουργείο Πολιτισμού με το ερώτημα του χαρακτηρισμού ή μη σαν «διατηρητέων μνημείων».
Κατατέθηκαν 236 αιτήσεις για χορήγηση Α΄δόσης κατεδάφισης και 70 αιτήσεις για χορήγηση Β΄δόσης,, μέχρι σήμερα εγκρίθηκαν 174 και 9 αντίστοιχα, πληρώθηκαν αντίστοιχα 113 και 4 από αυτές με το συνολικό ποσό των 192.749 €
Κατατέθηκαν 206 φάκελοι επισκευών «κίτρινων» κτιρίων, έγινε παραλαβή (αυτοψία από μηχανικό της ΔΑΕΦΚ) σε 141 περιπτώσεις, εκδόθηκαν 7 άδειες επισκευών και πληρώθηκαν οι 6 από αυτές με το συνολικό ποσόν των 22.735 €
Κατατέθηκαν 42 αιτήσεις για τον καθορισμό δικαιούχου και ύψους στεγαστικής συνδρομής ανακατασκευής «κόκκινων» κτιρίων εκ των οποίων μέχρι σήμερα εγκρίθηκε μία (1).
Κατατέθηκαν 928 αιτήσεις για απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ 2017-2018 και μέχρι σήμερα έχουν απαντηθεί οι 905.
Συνολικά, μέχρι σήμερα έχουν κατατεθεί στους λογαριασμούς των σεισμοπαθών επιδοτήσεις κάθε είδους συνολικού ύψους 527.960 €.

Δ. ΤΙ ΔΕΝ ΠΗΓΕ ΚΑΛΑ ή ΟΣΟ ΚΑΛΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ:

Η αποζημίωση των οικοσκευών, που υποτίθεται ότι βοηθάει τους σεισμόπληκτους τις πρώτες μέρες ή εβδομάδες μετά το σεισμό για να ξαναστήσουν το νοικοκυριό τους, άργησε απαράδεκτα. Η ευθύνη μοιράζεται (κατά τη γνώμη μου) κατά 70% στο υπουργείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και κατά 30% στον δήμο Λέσβου.
Δεν βρέθηκε τρόπος για αποζημίωση του εξοπλισμού των επιχειρήσεων που επλήγησαν από τον σεισμό. Η σχετική νομοθεσία αποζημίωσης εξοπλισμού επιχειρήσεων εξαιρεί τις ζημιές από σεισμό.
Ο ρυθμός των κατεδαφίσεων είναι σχετικά αργός. Η καθυστέρηση οφείλεται και στον αργό ρυθμό έκδοσης των πρωτοκόλλων κατεδάφισης (ΠΑΕΕΚ) αλλά και στον αργό ρυθμό πληρωμής των επιδοτήσεων κατεδάφισης στους ιδιοκτήτες των «κόκκινων» κτισμάτων. Σημαντικότερος λόγος αργοπορίας αποστολής των ΠΑΕΕΚ στους δικαιούχους οφείλεται στην υποχρέωση ύπαρξης σύμφωνης γνώμης των τριών ξεχωριστών υπηρεσιών-οργάνων, όπως αναφέρθηκε παραπάνω. Μάλιστα περίπου 90 από τα «κόκκινα» παραπέμφθηκαν στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων με το ερώτημα της κήρυξης ή μη σαν «διατηρητέων μνημείων».
Καθυστέρηση υπάρχει και στην έκδοση των αδειών επισκευών, με βασικότερο λόγο καθυστέρησης την υποχρέωση έγκρισής τουςαπό το Συμβ. Αρχιτεκτονικής είτε από το ΥΠΠΟ, για όσα «κίτρινα» είναι άνω των 100 χρόνων και αξιόλογα.
Οι διαδικασίες επισκευής των οκτώ (8) σχολείων που έχει αναλάβει η ΚΤΥΠ καθυστερούν ανησυχητικά με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος, οι μαθητές των σχολείων αυτών να κάνουν μαθήματα σε λυόμενα για ολόκληρη την επόμενη σχολική χρονιά ή για κάποιους από τους πρώτους μήνες.
Η νομοθετική ρύθμιση του συντελεστή δόμησης (Σ.Δ.) στους σεισμόπληκτους οικισμούς, ώστε να μην υπάρξει πρόβλημα στην ανακατασκευή των «κόκκινων» κτιρίων λόγω του ισχύοντος σήμερα μικρού Σ.Δ., παραμένει σε εκκρεμότητα και με ερωτηματικό για το «αν» και το «πότε» θα έχει το «Οk» του ΣτΕ.

Ε. ΤΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΧΟΥΜΕ ΜΠΡΟΣΤΑ ΜΑΣ:

Οι κατεδαφίσεις, έστω και με αργό ξεκίνημα, μέχρι το τέλος του καλοκαιριού θα έχουν ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερό τους μέρος.

Οι μηχανικοί της Λέσβου μπήκαν στο νόημα των επισκευών των «κίτρινων» κτιρίων, όμως η υπόθεση, με την σταδιακή αύξηση του ρυθμού υποβολής τους στη ΔΑΕΦΚ, θα κολλήσει στις καθυστερήσεις και τη δυσλειτουργία του Συμβ. Αρχιτεκτονικής.

Οι ανακατασκευές απαιτούν πολύ περισσότερη δουλειά από τους μηχανικούς και εκτιμώ ότι το μέχρι σήμερα ασχολούμενο με τα σεισμόπληκτα ντόπιο τεχνικό, ακόμα και το κατασκευαστικό δυναμικό, θα δυσκολευτούν να ανταποκριθούν στην έγκαιρη διεκπεραίωση των υποχρεώσεων που θα έχουν αναλάβει απέναντι στους σεισμοπαθείς.

Και εδώ κρούω τον κώδωνα του κινδύνου για την ετοιμότητα της ΥΔΟΜ (Πολεοδομίας Μυτιλήνης) να ανταποκριθεί στις ανάγκες μαζικής έκδοσης αδειών δόμησης για την ανακατασκευή των «κόκκινων» κτιρίων.

ΣΤ. ΚΑΙ ΜΙΑ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΗ ΑΝΑΦΟΡΑ:

Ο λόγος για την ΔΑΕΦΚ και τους ανθρώπους της (διεύθυνση, μηχανικούς, διοικητικούς). Τους γνώρισα και γινήκαμε φίλοι από τη πρώτη μέρα διορισμού μου σαν Συντονιστή. Η εργατικότητά τους, η ευγένειά τους, η υπομονή τους και ο απέραντος ανθρωπισμός που δείχνουν στους ανθρώπους που έχουν πληγεί από τον σεισμό έχουν εκπλήξει θετικότατα όλους όσους συναλλάσσονται μαζί τους (ιδιοκτήτες και ιδιώτες μηχανικούς).  Οι μηχανικοί κυρίως, αλλά και οι διοικητικοί, που κάθε βδομάδα έρχονται και στελεχώνουν το γραφείο της ΔΑΕΦΚ στο νησί,  δεν γνωρίζουν ωράρια, δεν λογαριάζουν κόπο και ταλαιπωρίες και χωρίς όλα αυτά να συνοδεύονται από κάποια ουσιαστική υλική ανταμοιβή.

Θεωρώ υποχρέωσή μου, εκ μέρους όλων των σεισμοπαθών, εκ μέρους των ιδιωτών μηχανικών και όλων των Λεσβίων, να τους απευθύνω ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ. Και από μέρους μου να τους ζητήσω συγγνώμη, αν κάποιες φορές, στο άγχος μου για να λυθούν κάποια επείγοντα προβλήματα των σεισμοπαθών, ξεπέρασα τα όρια των αρμοδιοτήτων μου.

Υ.Γ. Οι αργοί ρυθμοί των πάσης φύσεως εγκρίσεων και κυρίως οι αργοί ρυθμοί πληρωμών προκαλούν κάθε τόσο, με τη βοήθεια βέβαια των «καλοθελητών»,  την αμφιβολία για το κατά πόσο «υπάρχουν χρήματα». Για πολλοστή φορά δηλώνουμε ότι ακόμη και αν τελικά εξαντληθούν τα πρώτα 43,19 εκ. ευρώ, που ήδη είναι εξασφαλισμένα θα εγκρθούν όσα ακόμη θα χρειαστούν μέχρι τέλους. Αυτό είναι πάγια τακτική του κράτους στη περίπτωση των φυσικών καταστροφών, αυτό προκύπτει και από τη πρακτική άλλων φυσικών καταστροφών στο πρόσφατο παρελθόν.

ΜΥΤΙΛΗΝΗ 11.6.2018

ΒΑΣΙΛΗΣ ΤΕΝΤΟΜΑΣ – ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΤΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ ΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΥ ΤΗΣ 12/6/2017 ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ