Η σεισμόπληκτη Βρίσα της Βρισηίδος του Ομήρου
Συντάκτης:
Αριστείδης Κυριαζής *
Η όμορφη και γραφική Βρίσα της Λέσβου, που χτυπήθηκε πρόσφατα από τον σεισμό των 6,1 Ρίχτερ, στις 12-6-2017, με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή της μια γυναίκα και να καταστραφούν ολοκληρωτικά τα περισσότερα σπίτια του οικισμού των 600 κατοίκων, αξίζει να ανοικοδομηθεί ώστε να μην επαναληφθεί η μαζική μετανάστευση σε Ευρώπη, Αφρική και Αμερική, που συνέβη μετά τον παρόμοιο σεισμό των 6,7 Ρίχτερ, στις 11-10-1845, από το ίδιο ρήγμα της θαλάσσιας περιοχής, 17 χιλιόμετρα νότια του Πλωμαρίου, που αφαίρεσε και τότε τη ζωή επίσης μιας γυναίκας και κατέστρεψε τα περισσότερα σπίτια της.
Η σεισμόπληκτη Βρίσα αξίζει ιδιαίτερης προσοχής λόγω και της ιστορίας που κουβαλά από την εποχή του Τρωικού Πολέμου. O πρώτος οικιστής της Λέσβου, ο βασιλιάς Μάκαρ, τον οποίο αναφέρει ο Ομηρος, έχτισε το παλάτι του, το «Μάκαρος έδος» (έδρα), δυτικά της εισόδου του Κόλπου της Καλλονής, πάνω από τη γραφική παραλία με το διατηρημένο ώς σήμερα όνομα «Τα Μάκαρα» και όπου ακριβώς ανατολικά της αμμουδιάς διακρίνει κανείς τους τρεις κιβωτιόσχημους μυκηναϊκούς τάφους.
Στα ανατολικά της εισόδου του Κόλπου της Καλλονής και μάλιστα στην Ακρα Βρίσα, στο ακρωτήρι του Αγίου Φωκά, στην αρχή της απαράμιλλης αμμουδερής παραλίας των εννέα χιλιομέτρων του ωραιότατου καλοκαιρινού παραθαλάσσιου θερέτρου των Βατερών, ο βασιλιάς Μάκαρ ίδρυσε τον ναό του Διόνυσου, ο οποίος είχε ονομαστεί Βρισαίος, από τις Νύμφες που έφεραν το όνομα «Βρίσαι».
Σε ένα απόσπασμα του Αριστοτέλη καταγράφεται ότι «οι Νύμφες ανέθρεψαν τον Αρισταίο και του δίδαξαν την ελαιοκομία και τη μελισσουργία» και ο Διόδωρος Σικελιώτης προσθέτει ότι «ο Απόλλωνας απέκτησε με την Κυρήνη τον Αρισταίο, που τον έδωσε νήπιο στις Νύμφες να τον αναθρέψουν και εκείνες αποκαλούσαν το παιδί με τα ονόματα Νόμιο, Αρισταίο και Αγρέα.
Αυτός έμαθε από τις Νύμφες πώς πήζει το γάλα και πώς γίνονται τα μελίσσια, καθώς και πώς καλλιεργούνται οι ελιές, και πρώτος τα δίδαξε στους ανθρώπους. Λόγω της χρησιμότητας τούτων των ανακαλύψεων, οι άνθρωποι που ευεργετήθηκαν τίμησαν τον Αρισταίο αποδίδοντάς του θεϊκές τιμές, όπως ακριβώς έκαναν και με τον Διόνυσο».
Στο βυζαντινό «Μέγα Ετυμολογικόν Λεξικόν», καταγράφεται ότι «οι Νύμφες οι αποκαλούμενες με το όνομα Βρίσαι δίδαξαν στον Αρισταίο» τα παραπάνω, τότε που τον ανέθρεφαν.
Από τη Βρίσα της Λέσβου καταγόταν η Βρισηίς, η ωραιότερη από τις Λεσβίδες κόρες αιχμάλωτες του Αχιλλέα, οι οποίες κατά τον Ομηρο «ήταν άξιες σε έργα λαμπρά και νικούσαν στο κάλλος το γένος των γυναικών», εκείνη που υμνεί απλόχερα ο Ποιητής για την ομορφιά της. Από τις δέκα ονομαστικές καταγραφές της Βρισηίδας στην Ιλιάδα, σε μία καταγράφεται ως «ικέλη χρυσέη Αφροδίτη» (όμοια της χρυσής Αφροδίτης), σε πέντε ως «Βρισηίδα καλλιπάρηος» (Βρισηίδα με τις ωραίες παρειές) και στις υπόλοιπες τέσσερις ως «Βρισηίδα κούρη» (κόρη).
Στο βυζαντινό «Μέγα Ετυμολογικό Λεξικό» καταγράφεται το λήμμα «Βρίσαι, το επελθείν βαρέως». Το επερχόμενο βάρος δικαιολογείται από την απαράμιλλη ομορφιά της Βρισηίδος, η οποία, σύμφωνα με το ομηρικό ρήμα «βαρέω-βαρώ», που ως σύνθετο «παραβαρώ» διασώζεται μέχρι σήμερα στη Λέσβο με την ίδια έννοια της επαχθούς πίεσης σε κάποιον, παραβαρεί λόγω του κάλλους της όλες τις γυναίκες!
Επίσης το επερχόμενο βάρος κατανοείται από την πίεση που άθελά της προκάλεσε η Βρισηίς στους Ελληνες, όταν ο Αχιλλέας αποφάσισε να απέχει από τις μάχες του Τρωικού Πολέμου, τότε που ο βασιλιάς Αγαμέμνονας, υποχρεωμένος από τη θανατηφόρο για τους Αχαιούς οργή του Απόλλωνα, που εκδηλώθηκε με την πανώλη των ποντικών, αναγκάστηκε να επιστρέψει την αιχμάλωτή του, τη Χρυσηίδα, στον πατέρα της Χρύση, τον ιερέα του Απόλλωνα, αλλά συγχρόνως ο υπερόπτης βασιλιάς των Μυκηνών και αρχιστράτηγος των Ελλήνων αποφάσισε να πάρει ως αντάλλαγμα την αιχμάλωτη του θεϊκού ήρωα Αχιλλέα, την πρώτη εξαδέλφη της Χρυσηίδας, την όμορφη σαν τη θεά Αφροδίτη, τη Βρισηίδα, την κόρη του Βρισέως, του ιερέα του Βρισαίου Διόνυσου στην Ακρα Βρίσα της Λέσβου!
*φυσικός-συγγραφέας
