του Στρατή Νικολάου*
Οι αλλεπάλληλες κρίσεις της τελευταίας δεκαετίας, ο τρόπος οργάνωσης της παγκόσμιας αγοράς, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν δημιουργήσει μεγάλη αστάθεια στις αγορές τροφίμων και θέτουν σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια των λαών της γης.
Η κλιματική κρίση δημιουργεί φαινόμενα, όπως, πλημμύρες ή ξηρασίες, που μειώνουν την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων. Η Υγειονομική κρίση δημιουργεί προβλήματα, στα δίκτυα διακίνησης τροφίμων, στην αποθήκευσή τους, στην συγκομιδή των αγροτικών προϊόντων, ενώ αλλάζει τις συνήθειες των καταναλωτών, στρέφοντάς τους στην αναζήτηση ποιοτικών και ασφαλών τροφίμων.
Η ενεργειακή κρίση αυξάνει το καλλιεργητικό κόστος κάνει ασύμφορες τις αγροτικές καλλιέργειες αυξάνοντας τις τιμές των τροφίμων ενώ η οικονομική κρίση μειώνει τα εισοδήματα των καταναλωτών εμποδίζοντας τα πιο φτωχά στρώματα της κοινωνίας να έχουν επαρκή πρόσβαση στα τρόφιμα.
Την παραπάνω κατάσταση ήρθε να επιτείνει ο πόλεμος στην Ουκρανία ο οποίος βάζει κυριολεκτικά φωτιά στις τιμές των σιτηρών, των ζωοτροφών, των λιπασμάτων, της ενέργειας, των ελαιούχων σπόρων. Παράλληλα ο τρόπος οργάνωσης και διακίνησης των τροφίμων, στην παγκόσμια αγορά καθίσταται, όλο και περισσότερο ανεξέλεγκτος από τα επί μέρους κράτη, τα οποία δεν είναι σε θέση με εθνικές πολιτικές να αντιμετωπίσουν προβλήματα που δημιουργεί η παγκόσμια αγορά. Ένα παράδειγμα. Στην Ουκρανία παράγεται το σιτάρι, μεταφέρεται στους μύλος της Κωνσταντινούπολις, εκεί γίνεται αλεύρι και στη συνέχεια πηγαίνει στην Κίνα να γίνει νουντλς για τις αγορές, κυρίως, της Αμερικής.
Η παραπάνω διαδρομή του σιταριού και των αλεύρων δείχνει πόσο εξαρτημένα είναι τα κράτη το ένα από το άλλο στην παγκόσμια αγορά των τροφίμων και πόσο ένα πρόβλημα στον κρίκο μιας αλυσίδας διακίνησης, ή μεταποίησης, μπορεί εύκολα να δημιουργήσει προβλήματα σε όλα τα τμήματα αυτής. Κανένα κράτος δεν μπορεί εύκολα να καλύψει μόνο του όλες τις διατροφικές ανάγκες του πληθυσμού του. Αν κανείς σήμερα θα ήθελε να δώσει ένα ορισμό του τί είναι η παγκόσμια αγορά τροφίμων θα μπορούσε να απαντήσει με τα λόγια που περιέγραψε παλιότερα ο Τσώρτσιλ τον τομέα της ενέργειας. «Πολυπλοκότητα και μόνο πολυπλοκότητα!»
Η κατάσταση στην παγκόσμια αγορά τροφίμων θα επιδεινωθεί, μελλοντικά, περισσότερο εάν στην Ουκρανία δεν υπάρξει σύντομα ειρήνη. Κάθε κράτος θα προσπαθεί πλέον μόνο του να αντιμετωπίσει την κρίση όπως μπορεί ενώ ο εθνικισμός ήδη οδηγεί μερικά από αυτά στην δημιουργία υπερβολικών αποθεμάτων που ανεβάζουν ακόμα περισσότερο τις διεθνείς τιμές.
Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πως η κρίση, όπως χτυπά δυσανάλογα τα μικρά και μεγάλα νοικοκυριά, με τον ίδιο τρόπο επηρεάζει και τα κράτη. Τα μεγάλα και ισχυρά κράτη έχουν την δυνατότητα να την μεταφέρουν στα πιο μικρά και αδύνατα, όπως είναι η χώρα μας. Το ίδιο θα γίνει στην περίπτωσή μας με την επισιτιστική κρίση.
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχή μας είναι ότι το νέο πράσινο παραγωγικό και διατροφικό μοντέλο της ΚΑΠ που περιορίζει την χρήση λιπασμάτων, γεωργικών και κτηνιατρικών φαρμάκων και αυξάνει το ποσοστό παραγωγής βιολογικών προϊόντων, θα μειώσει την παραγωγή ευρωπαϊκών τροφίμων θέτοντας σε κίνδυνο την διατροφική ασφάλεια των λαών της Ευρώπης. Στη χώρα μας η μείωση εκτιμάται περίπου στο 15%.
Η κυβέρνηση της ΝΔ πρέπει χωρίς χρονοτριβή να σχεδιάσει τον τρόπο με τον οποίο θα εξασφαλίσει τα τρόφιμα που χρειάζεται η χώρα μας. Στο σχεδιασμό αυτό, κεντρικό ρόλο πρέπει να έχει ο Έλληνας αγρότης και τα μέτρα πρέπει να έχουν ως στόχο την διευκόλυνσή του στις καλλιεργητικές του προσπάθειες και την καθοδήγησή του στην παραγωγή.
Η κατάργηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο αγροτικό πετρέλαιο, η μείωση της τιμής των λιπασμάτων και των ζωοτροφών, η επιδότηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, η χρηματοδότησή του για τις καλλιεργητικές του δαπάνες, είναι μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση. Παράλληλα θα πρέπει να οργανώσει το παραγωγικό μας μοντέλο προς την παραγωγή τροφίμων που έχει άμεση ανάγκη η Χώρα μας, όπως οσπρίων, σιτηρών, ζωοτροφών, κτηνοτροφικών προϊόντων, μέσα από το καθεστώς των συνδεδεμένων ενισχύσεων και των προγραμμάτων του ΠΑΑ.
Τέλος χρειάζεται να τροποποιηθεί στην παραπάνω κατεύθυνση το εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ΚΑΠ και να ανασταλεί η εφαρμογή της στρατηγικής «από το αγρόκτημα στο πιάτο» έως ότου ομαλοποιηθεί η κρίση. Το πάθημα με το γρήγορο και χωρίς σχεδιασμό κλείσιμο των εργοστασίων λιγνίτη που αύξησε το κόστος της ενέργειας πρέπει να γίνει μάθημα την κυβέρνηση.
Η εμμονή της στην ιδεοληψία ότι όλα ρυθμίζονται από τις αγορές και η ανικανότητά της να σχεδιάσει πολιτικές σε κρίσιμους τομείς, όπως αυτούς της πανδημίας και της ενέργειας, δεν μας κάνει αισιόδοξους ότι θα μπορέσει να κάνει ένα τέτοιο σχεδιασμό. Πρέπει όμως να προσπαθήσει και να πετύχει για το καλό όλων μας.
* ΣΤΡΑΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ
ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ
