Βασιλόπιτα Αγιάσου, η μοναδική "Αλλ'πανάβατ' βασ'λόπ'τα" της Ελλάδας
Η πιο σπάνια και δύσκολη στην παρασκευή της βασιλόπιτα της Ελλάδας. Η βασιλόπιτα Αγιάσου διαφέρει από κάθε άλλη καθώς αποτελείται από διαδοχικές στρώσεις φύλλου.
Τη βασιλόπιτα αυτή στην Αγιάσο τη λένε και αλλ’πανάβατ’ (εκ του ελλιπώς + αναβαίνω), επειδή δεν φουσκώνει τόσο όσο οι άλλες βασιλόπιτες (το ανέβασμά της, δηλαδή το φούσκωμά της, είναι λειψό). Αλλ’πανάβατου λέμε το ψωμί που βγαίνει από το φούρνο μετά το ψήσιμο πεπλατυσμένο σαν πίτα και όχι φουσκωτό. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί δεν αφήσαμε το ζυμάρι όσο χρόνο έπρεπε, πριν το φουρνίσουμε, να υποστεί τη ζύμωση είτε γιατί ο φούρνος δεν είχε τη θερμοκρασία που έπρεπε.
Η παραδοσιακή λοιπόν αγιασώτικη βασιλόπιτα είναι με τα φύλλα. Φτιάχνουμε το ζυμάρι από αλεύρι, λάδι και νερό αρωματισμένο με μυρουδικά. Το ζυμώνουμε καλά μέχρι να σφίξει. Με το ζυμάρι φτιάχνουμε μικρές μπαλίτσες (σα μεγάλα π’τάρια). Την κάθε μπαλίτσα την απλώνουμε μι του πλάστ’ (πλάστ’ς = πλάστης, εκ του πλάθω, μακρύ κυλινδρικό ξύλο, το οποίο κυλιόμενο πλάθει το προζύμι κατά το δοκούν) μέχρι να γίνει επίπεδη και στρογγυλή. Αυτό είναι ένα από τα φύλλα της βασιλόπιτας. Με όμοιο τρόπο μετατρέπουμε όλες τις μπαλίτσες του ζυμαριού σε φύλλα. Φτιάχνουμε έτσι κάτι σαν ομόκεντρους κύκλους. Τα φύλλα επαλείφονται με λάδι και μυτζήθρα και τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο. Από κει και πέρα αναλαμβάνει ο φούρνος.
Αναλυτικά η συνταγή:
Υλικά: (για 12-15 μερίδες)
Για το φύλλο:
2 και 1/2 του φλιτζανιού νερό
2 κουτ. σουπ. μαραθόσπορους
8-10 φλιτζ. τσαγ .αλεύρι για όλες τις χρήσεις
2 κουτ. γλυκ. μπέικιν πάουντερ
½ κουτ. γλυκ. αλάτι
1 κουτ. γλυκ. ζάχαρη
2/3 του φλιτζ. τσαγ έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
1 και ½ του φλιτζ. τσαγ. βούτυρο, λιωμένο
Για τη γέμιση:
3 φλιτζ. τσαγ. τριμμένη μυζήθρα γλυκιά και 1 φλιτζ. τσαγ .τριμμένο κεφαλοτύρι
½ κουτ. γλυκ. φρέσκια ή ξηρή, ξεφλουδισμένη και τριμμένη πιπερόριζα
½ κουτ. γλυκ. γαρίφαλα, τριμμένα
½ κουτ. γλυκ. κανέλα, τριμμένη
½ κουτ. γλυκ. μοσχοκάρυδο, τριμμένο
½ κουτ. γλυκ. μπαχάρι, τριμμένο
1 νόμισμα τυλιγμένο σε αλουμινόχαρτο, για να μπει μέσα στην πίτα, για γούρι
Για το γαρνίρισμα:
1 μεγάλο αυγό, ελαφρά χτυπημένο
1 φλιτζάνι σουσάμι
Εκτέλεση:
1.Φτιάχνετε τη ζύμη: Σε μια μικρή κατσαρόλα βράζετε το νερό με τους σπόρους του μάραθου, ύστερα χαμηλώνετε τη φωτιά και αφήνετε να σιγοβράσουν, για 5 λεπτά. Παίρνετε το κατσαρολάκι από τη φωτιά, αφήνετε τους σπόρους να μουλιάσουν, για άλλα 5 λεπτά, και στραγγίζετε το νερό σε ένα μπολ και το αφήνετε να κρυώσει.
2.Βάζετε 8 φλιτζάνια από το αλεύρι σε μια λεκάνη και κάνετε μια λακκούβα στο κέντρο. Ανακατεύετε το μπέικιν πάουντερ, το αλάτι και τη ζάχαρη μέσα στο βρασμένο νερό και χύνετε το μείγμα στη λακκούβα. Προσθέτετε το ελαιόλαδο. Χρησιμοποιώντας μια ξύλινη κουτάλα ανακατεύετε το υγρό και το αλεύρι, προσθέτοντας επιπλέον αλεύρι, αν χρειάζεται, για να γίνει μια μαλακή, εύκαμπτη αλλά λεία ζύμη. Σκεπάζετε τη ζύμη και την αφήνετε να ξεκουραστεί, για 1 ώρα.
3.Στο μεταξύ ετοιμάζετε τη γέμιση: Ρίχνετε τα τυριά και τα μπαχαρικά σε ένα μέτριο μπολ και τα ανακατεύετε καλά.
4.Κόβετε 2 κομμάτια ζύμης ελαφρά μικρότερα από το μέγεθος της γροθιάς σας και τους δίνετε το σχήμα μπάλας. Χωρίζετε την υπόλοιπη ζύμη σε 12 ίσες μπάλες. Βουτυρώνετε τη βάση και τα πλευρά ενός βαθιού, στρογγυλού και μεγάλου ταψιού και προθερμαίνετε το φούρνο στους 180° Κ.
5.Σε μια ελαφρά αλευρωμένη επιφάνεια ανοίγετε την πρώτη από τις 2 μεγαλύτερες μπάλες σε κύκλο μεγαλύτερο από το ταψί και τον τοποθετείτε στο βουτυρωμένο ταψί, έτσι ώστε οι άκρες του να κρέμονται έξω από το ταψί, 5 εκ. περίπου. Αλείφετε το φύλλο με άφθονο λιωμένο βούτυρο και σκορπάτε επάνω '/3 του φλιτζανιού γέμιση. Ανοίγετε τις 12 μικρότερες μπάλες ζύμης, τη μια μετά την άλλη σε κύκλους ίσους με το ταψί. Στρώνετε τα φύλλα, ένα κάθε φορά, αλείφοντας τα με άφθονο λιωμένο βούτυρο και μοιράζετε '/3 του φλιτζανιού γέμιση σε κάθε φύλλο. Η τελευταία στρώση θα πρέπει να είναι χοντρό φύλλο.
6.Φέρνετε την άκρη του φύλλου της βάσης επάνω από την τελευταία στρώση για να κλείσετε τις πλευρές. Αλείφετε την περιφέρεια με άφθονο λιωμένο βούτυρο. Ανοίγετε τη δεύτερη από τις 2 μεγαλύτερες μπάλες σε έναν κύκλο λίγο μικρότερο, βάζετε αυτό το φύλλο προσεκτικά επάνω από το τελευταίο φύλλο και το πιέζετε προς το χείλος του ταψιού, ώστε το φύλλο που προεξέχει να σταθεί όρθιο στα τοιχώματα του ταψιού.
7.Πιέζετε απαλά όλη την πίτα προς τα κάτω με τις παλάμες σας. Αλείφετε αυτό το τελευταίο φύλλο με το αυγό και το πασπαλίζετε με το σουσάμι. Ψήνετε τη βασιλόπιτα, ώσπου να ροδίσει και να ψηθεί όλη καλά, για 2 ώρες περίπου. Η πίτα πρέπει να ψηθεί αργά στους 180 βαθμούς, έτσι μόνο θα εξασφαλιστεί ένα σωστό ψήσιμο. Βγάζετε την πίτα από το φούρνο, την αφήνετε να κρυώσει τελείως στο ταψί και σερβίρετε.
tips: το χαρακτηριστικό της γέμισης είναι ο αρμονικός συνδυασμός του γλυκού και αλμυρού. Η Βασιλόπιτα θέλει 2-3 ημέρες για να στραγγίξει και να αποδώσει όλα της τα αρώματα και τις γεύσεις! Oι ενδιαμέσες στρώσεις είναι πολύ λεπτά φύλλα (θέλει υπομονή και κόπο) ενώ η κάτω και η πάνω είναι από πιο χοντρό φύλλο. Όσο περισσότερα είναι τα ενδιάμεσα φύλλα τόσο πιο επιτυχημένη είναι βασιλόπιτα (συνήθως είναι πάνω από 30 φύλλα).
