Θα αυξηθούν οι περίοδοι ανομβρίας στα νησιά τις επόμενες δεκαετίες - Ποια τα προβλήματα των κατοίκων σήμερα, ποιες οι πιθανές λύσεις

Παρά τις σαρωτικές βροχοπτώσεις που πλήττουν τη χώρα τα τελευταία 24ωρα, οι κάτοικοι των νησιών του Αιγαίου αντιμετωπίζουν εδώ και μήνες την ανομβρία. Σε άλλες περιοχές οι σφοδρές βροχοπτώσεις προκαλούν καταστροφές και σε άλλες η λειψυδρία προκαλεί προβλήματα στην κοινωνική και οικονομική ζωή περιοχών όπως είναι πολλά από τα νησιά του Αιγαίου.

Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο καθώς πολλά από τα νησιά αυτά αποτελούν δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, επομένως τους -δύσκολους έτσι κι αλλιώς από πλευράς λειψυδρίας- καλοκαιρινούς μήνες χρειάζονται έξτρα ποσότητες νερού για να εξυπηρετήσουν και τα εκατομμύρια των τουριστών. Έτσι υπάρχει αυξημένη κατανάλωση τους μήνες αυτούς, χωρίς να υπάρχει σχεδόν καθόλου προσφορά. Η περσινή σεζόν ήταν μια κακή χρονιά υδρογεωλογικά για τις περισσότερες περιοχές της χώρας, υποστηρίζουν οι επιστήμονες, με την ανομβρία σε αυτά τα νησιά να κρατάει από τον Απρίλιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο.

«Πρόκειται για χρονικά άνιση κατανομή του νερού το χειμώνα με το καλοκαίρι, που υπάρχει σε πολλές περιοχές. Και εδώ ακριβώς πρέπει να παρέμβουμε. Δηλαδή να συλλέξουμε νερό το χειμώνα, να το αποταμιεύσουμε και να το χρησιμοποιήσουμε το καλοκαίρι. Επειδή και τα πετρώματα δεν είναι κατάλληλα, δεν είναι φιλόξενα για το νερό αν και έχουν άλλες ομορφιές, είναι ηφαιστειακά για παράδειγμα όπως στη Σαντορίνη, δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Είτε πρέπει να παρέμβουμε κάνοντας κάποια έργα υποδομής, δηλαδή μικρούς ταμιευτήρες, μικρά φράγματα να συλλέξουμε το νερό τον χειμώνα που βρέχει και το νερό κυλάει στη θάλασσα γιατί δεν το έχουμε ανάγκη, ή να κάνουμε αφαλάτωση», λέει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής υδρογεωλογίας στο ΑΠΘ, Κώστας Βουδούρης και προσθέτει ότι σε σχέση με τις μονάδες αφαλάτωσης χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας και δεν πρέπει να μετατρέψουμε ένα πρόβλημα υδάτινων πόρων σε ενεργειακό. Η λύση σε αυτό είναι όπως λέει ο κ. Βουδούρης να κατασκευαστούν μονάδες αφαλάτωσης αξιοποιώντας εναλλακτικές μορφές ενέργειας όπως η γεωθερμία ή η αιολική.

Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βουδούρης τα μοντέλα δείχνουν μία μείωση της τάξης του 20% των βροχοπτώσεων στις περιοχές αυτές τα προσεχή 20 με 30 χρόνια, επομένως η άμεση λήψη μέτρων είναι επιτακτική.

«Στις Δυτικές Κυκλάδες τα τελευταία δυο χρόνια κύλησαν πολύ άσχημα όσον αφορά την ανομβρία. Όταν δεν βρέχει οι παραγωγοί και κυρίως κτηνοτρόφοι έχουν σοβαρό πρόβλημα με τα σπαρτά τους οπότε κατ’ επέκταση με την διατροφή των ζωών. Αν δεν βρέξει για να σπείρουν, αναγκάζονται να αγοράζουν ζωοτροφές οπότε εκεί ανεβαίνει πάρα πολύ το κόστος διατροφής των ζώων», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αλεξάνδρα Τουρκαμπή από την Ένωση Συνεταιρισμών Νήσων Κυκλάδων και Αργοσαρωνικού και προσθέτει: «Οι καλλιέργειες που αντιμετώπισαν πρόβλημα ήταν κυρίως τα σπαρτά (κριθάρι, βρώμη) οι ελιές, αλλά και τα μελίσσια. Πολύ μικρές ήταν παραγωγές σε ελαιόλαδο και σε μέλι. Επίσης, παρατηρήθηκαν και αρκετές απώλειες σε μελίσσια από αρρώστιες. Μειωμένη επίσης ήταν και η απόδοση στη καλλιέργεια κηπευτικών λόγω της έλλειψης νερού, αλλά και στην ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων».

Οι πρώτες βροχές που πέφτουν μέσα Οκτωβρίου είναι πολύ δύσκολο να βελτιώσουν αισθητά την εικόνα μετά από τόσους μήνες ξηρασίας, όπως λένε οι κάτοικοι των νησιών.

Όπως σημειώνει η κ. Τουρκαμπή: «Έχει γίνει μια προσπάθεια στο παρελθόν για εγκαταστάσεις υδροπονίας το οποίο θα βοηθούσε στο σιτηρέσιο των αναπαραγωγικών ζωών. Από εκεί και πέρα η εκάστοτε Κυβέρνηση με το αρμόδιο Υπουργείο μπορεί να βοηθήσει τους παραγωγούς με επιπλέον ενισχύσεις ανά ζώο και ο ΕΛΓΑ να διαμορφώσει αποζημιώσεις που να σχετίζονται με την ανομβρία γιατί είναι το νούμερο ένα πρόβλημα αυτή τη στιγμή στα νησιά».

«Υπάρχουν νησιά στα οποία έχει να βρέξει περίπου 10 μήνες. Είναι αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε σε σχέση με τον πρωτογενή τομέα, έχει επηρεαστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η κτηνοτροφία, η μελισσοκομία και η φυτική παραγωγή φυσικά και οι άνυδρες καλλιέργειες που έχουμε εδώ στα νησιά», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Φιλήμονας Ζαννετίδης, αντιπεριφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου και επισημαίνει ότι η Ρόδος, η Κως και η Κάλυμνος είναι τα νησιά που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα στην περιφέρεια της δικαιοδοσίας του.

Όπως εξηγεί ο κ. Ζανεττίδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της παρατεταμένης ανομβρίας είναι ολοένα και συχνότερο και ως αποτέλεσμα έχουν επηρεαστεί οι υδροφόροι ορίζοντες, έχουν ξεκινήσει φαινόμενα υφαλμύρωσης και η δύσκολη κατάσταση είναι εμφανής αν επισκεφτεί κανείς συγκεκριμένα σημεία των νησιών. «Βλέπουμε τις στάθμες στα φράγματα να κατεβαίνουν και αγωνιούμε. Το φράγμα της Απολακκιάς που είναι για την άρδευση, η λιμνοδεξαμενή του Σκολονίτη ήδη σταμάτησε γιατί κατέβηκε πολύ η στάθμη σε σημείο που δεν μπορεί να λειτουργήσει πια λόγω της ανοβρίας και το φράγμα του Γαδουρά που είναι για την ύδρευση, λόγω της χωρητικότητας του που είναι πολύ μεγάλη δεν έχει μέχρι στιγμής προβλήματα», λέει ο κ. Ζαννετίδης.

Στην περιφέρειά του, οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος πρόκειται να επικεντρωθούν στις αφαλατώσεις, διότι όπως λέει φράγματα υπάρχουν και μπορούν να γίνουν και άλλα, αλλά αν δεν βρέχει δεν έχουν νόημα. Επομένως, βλέπει το μέλλον στις αφαλατώσεις με νέες τεχνολογίες, υψηλής ποιότητας που δεν είναι κοστοβόρες.

Αν η ανομβρία συνεχίσει κλιμακούμενη, έστω και με κάποια διαλείμματα η λήψη νέων μέτρων με μακροπρόθεσμο ορίζοντα που θα λαμβάνουν υπόψη και τις ραγδαίες μεταβολές που προκαλεί η κλιματική αλλαγή μοιάζει μονόδρομος.

Φ. Δουλγκέρη/ ΑΠΕ - ΜΠΕ